• Koronavirüsle mücadele için hotspot merkezlerdeki sıkışıklık derhal azaltılmalı

24 Mart 2020, Atina – 21 insan hakları ve insani yardım örgütü ortak bir açıklama yayımlayarak, Yunanistan hükümetinin koronavirüs salgını devam ederken olası bir halk sağlığı krizini engellemek için Yunanistan adalarında sığınmacıların ve göçmenlerin yaşadığı Kabul ve Kimlik Tespit Merkezleri’ndeki sıkışıklığı derhal azaltması gerektiğini söyledi.

İleri yaştaki kişiler, kronik hastalıkları olanlar, çok küçük yaştaki çocuklar ve refakatçisi olmayan çocuklar, gebe kadınlar, yeni doğum yapmış kadınlar ve engelliler de dahil olmak üzere binlerce kişi koronavirüs salgınının devam ettiği bir dönemde tehlike arz edecek kadar aşırı kalabalık kamplarda, feci koşullar altında mahsur bırakıldı. Açıklama yapan örgütler, sığınmacıların haklarını ihlal eden ve esenlikleri, sağlıkları ve onurlarına zarar veren koşullarda kalmaya zorlanmasının halk sağlığıyla ilgili gerekçeler öne sürülerek haklı gösterilemeyeceğini ifade etti. 

Uluslararası insan hakları hukuku, sığınmacı ve göçmenlerin sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasını ve koronavirüs salgınının devam ettiği bir dönemde halk sağlığı ve ulusal acil durum gerekçeleriyle haklara getirilen tüm sınırlandırmaların hukuka uygun, gerekli ve orantılı olmasını ve bu sınırlandırmaların ayrımcı olmamasını gerektirmektedir.

Yunanistan hükümeti 17 Mart 2020’de koronavirüs salgınının adalarda “hotspot” denilen Kabul ve Kimlik Tespit Merkezleri’nde yayılmasını engellemek için alınacak tedbirleri duyurdu. Bu tedbirler esasen kampları kilit altına alarak, binlerce sığınmacı ve göçmeni kamplarda mahsur bırakıyor. Resmi olmayan okullar da dahil olmak üzere tüm merkezlerin ve özel etkinliklerin askıya alınması duyurulan tedbirler arasında. Ayrıca, Göç ve Sığınma Bakanı, insani yardım örgütleri ile temel hizmetleri sağlayan uluslararası birimlerin üyeleri de dahil olmak üzere hiç kimsenin en az iki hafta boyunca Kabul ve Kimlik Tespit Merkezleri’ni ziyaret etmesine izin verilmeyeceğini söyledi. Kamplarda yaşayanların ihtiyaç ürünlerini almak için bile olsa kampların dışına çıkması veya geçerli bir neden olmaksızın kamplar arasında dolaşması sıkı denetimlerle engellenecek.

Yunanistan Başbakanı 22 Mart’ta tüm ülkede sokağa çıkma yasağı ilan ederek, “vatandaşların gerekli olmadığı halde evden çıkmasını” yasakladı.

22 Mart itibariyle Midilli, Sakız, Sisam, Kos ve İleryoz adalarında toplam 6 bin 95 kişilik kapasiteye sahip hotspot merkezlerde, kapasitenin neredeyse 31 bin 400 kişi üzerinde, 37 bin 427 kişi yaşıyordu. İmzacı örgütler, merkezlerdeki koşulların insanlık onuruna yakışır, insanca yaşama uygun olduğunun söylenemeyeceğini ifade etti. Kullanma suyu, tuvaletler ve duşlara erişimin son derece sınırlı olması, saatlerce süren yemek kuyrukları ve sağlık ve hasta bakım personelinin yetersiz olması, koronavirüsten korunma talimatlarına uymayı imkansız hale getirerek, insanların giderek yayılan koronavirüse yakalanma tehlikesini büyük ölçüde artırıyor.

Yunanistan hükümeti, bir salgının ortaya çıkmasını engellemek için gerekli tedbirleri almalı ve herhangi bir kabul merkezinde ilk koronavirüs vakası tespit edilir edilmez derhal uygulanmak üzere bir mücadele planı hazırlamalıdır. İmzacı örgütler, salgının ortaya çıkması durumunda, aşırı kalabalık kamplarda binlerce sağlıklı kişinin koronavirüs bulaşan kişilerle aynı yerde mahsur kalmasına yol açacak bir karantinanın ve yeterli ve uygun tıbbi hazırlık ve müdahale imkanı olmamasının, neredeyse kesin olarak çok sayıda önlenebilir ölüme sebebiyet vereceğini belirtti.

Yunanistan hükümeti, koronavirüsün bu merkezlerde yaşayan insanlar arasında yayılma riskini azaltmak ve genel anlamda halk sağlığının korunmasına yardımcı olmak için şu önlemleri almalıdır:

• Adalardaki kabul merkezlerinde yaşayan insanlar anakaradaki oteller ve daireler gibi uygun ve küçük ölçekli merkezlere taşınmalı, güvenli ulaşımları için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bu adım, hükümetin koronavirüsün yayılmasını önleyecek talimatlara uymasını mümkün kılacaktır. İleri yaştaki kişiler, kronik hastalıkları bulunan ve ciddi sağlık sorunları olanlar, engelliler, gebe kadınlar, yeni doğum yapmış kadınlar ile çocukları ve refakatçisi olmayan çocuklar da dahil olmak üzere tüm çocuklara öncelik verilmelidir. Engelli kişilerin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak konaklama imkanları gerektiği gibi ayarlanmalıdır. Refakatçisi olmayan çocuklar için uygun barınma imkanları derhal sağlanmalıdır.
   
• Ayrımcılık yapmaksızın tüm sığınmacı, mülteci ve göçmenlerin koronavirüs testi ve tedavisi de dahil olmak üzere genel sağlık hizmetlerine her yerde ve sınırsız erişimini güvence altına alacak tedbirler uygulanmalıdır. Ayrıca bu gruplar, Yunanistan’daki diğer kişiler gibi koronavirüsle mücadele kapsamındaki önleyici tedbirlere erişebilmelidir. 717.2020 Sayılı Ortak Bakanlık Kararı ile zorunlu kılınan “Üçüncü ülke vatandaşlarının sigorta ve sağlık hizmetlerine erişimi için geçici numaralar (PAAYPA)” sığınmacılara derhal verilmelidir.
   
• Kabul merkezlerine yeterli temizlik ve hijyen ürünleri temin edilmeli, ayrıca merkezlerde yaşayanların Ulusal Halk Sağlığı Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) açıkladığı koronavirüsten korunma talimatlarına uyabilmeleri için kullanma suyu kesintisiz olarak sağlanmalıdır. Ortak alanlar, banyolar ve tuvaletler sıklıkla dezenfekte edilmeli, çöpler zamanında toplanmalı ve boşaltılmalıdır.
   
• Kabul merkezlerinde yaşayan herkese (a) koronavirüsün nasıl önleneceğine ve (b) koronavirüs belirtileri göstermeleri halinde ne yapacakları ve nasıl yardım alabileceklerine ilişkin bilgiler, daha az kullanılan diller de dahil olmak üzere çeşitli dillerde verilmelidir. Engellilere işaret dili, altyazı metinleri ve kolaylıkla okunabilir mesajlar gibi erişilebilir formatlarda bilgi verilmelidir. Yalnız kalma imkanı ve karantina bölgeleri gibi koronavirüsle mücadele tedbirlerinin mevcut olması sağlanmalı, yeterli eğitim ve koruyucu donanıma sahip sağlık personeli hazır bulundurulmalıdır. 
   
• Kampların yakınındaki kayıt dışı yerleşim yerlerinde su ve temizlik imkanları, hijyen ürünleri ve çöp toplama hizmetlerine yetersiz erişimleri nedeniyle fazladan zorluklarla karşı karşıya olabilecek insanların durumu ve özel ihtiyaçları acilen karşılanmalıdır. 
   
• Kabul merkezlerindeki sıkışıklık azaltılana kadar bu merkezlerde yaşayan kişiler için yeterli sayıda sağlık ve hasta bakım personelinin yanı sıra ruhsal sağlık destek hizmetlerinin bulunması güvence altına alınmalıdır. Bu hizmetler mümkün olduğunda uzaktan da sağlanabilir.

---
Action Aid Hellas
ARSIS –Association for the Social Support of Youth
Defence for Children International Greece
ELIX NGO
Yunanistan Mülteci Forumu
Help Refugees / Choose Love
HIAS Greece
HumanRights360
İnsan Hakları İzleme Örgütü
Uluslararası Af Örgütü
Uluslararası Kurtarma Komitesi
Cizvit Mülteci Servisi Yunanistan Şubesi
Legal Centre Lesvos
Médecins du Monde – Greece (MdM-Greece)
Network for Children's Rights 
Praksis
Refugee Legal Support
Refugee Rights Europe
Refugee Support Aegean
Solidarity Now
Terre des hommes Hellas