Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinin üçüncü yıldönümünde ve ABD-Rusya barış görüşmelerinin başladığı günlerde bir açıklama yayımlayan Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard şunları kaydetti:

“ABD Başkanı’nın son on yılın, özellikle de son üç yılın tarihini yeniden yazmaya çalıştığı bir dönemde, Rusya saldırısının üçüncü yıldönümü, Ukrayna halkının ne kadar büyük acılar çekerek kaybettiğini ve Rusya’nın Ukrayna’da sebep olduğu yıkımı açık bir şekilde hatırlatıyor.

Ukrayna halkının geleceğiyle ilgili tüm müzakereler, Rusya’nın 2014’teki askeri müdahalesinden bu yana işlenen tüm uluslararası hukuk suçlarında adaletin sağlanmasına, sorumlulardan hesap sorulmasına ve Rusya saldırısından etkilenenlere telafi yolları sunulmasına öncelik vermelidir. Rusya’nın sivillere yönelik ölümcül hava saldırıları ve çocukların Rusya’ya zorla nakli de dahil geçmişteki acılar unutulmamalı ve çözümsüz bırakılmamalıdır. Rusya’nın saldırı savaşından en çok etkilenenler seslerini duyurmalı ve ihtiyaçları karşılanmalıdır. Müzakerelerde bunu hesaba katmayan tüm sonuçlar uzun vadede başarısız olacaktır.”

“Rusya’nın geniş çaplı işgalinin üçüncü yıldönümünde, Rusya güvenlik servisleri tarafından kaçırılan Ukraynalı siviller, işkenceye maruz bırakılan ve hukuksuzca mahkum edilen savaş esirleri, Ukraynaca online eğitim gördüğü için tehdit edilen çocuklar, Ukrayna’nın Rusya işgali altındaki bölgelerinde Rusya müfredatıyla yeniden açılan okullarda zorla çalıştırılan öğretmenler ve Rusya’nın işgal altındaki bölgelerin demografisini değiştirme girişimleri kapsamında şiddetli baskılara maruz kalan Kırım Tatarları ve diğer azınlıklar için adalet, hesap verebilirlik ve onarım, ayrıca barış sürecine anlamlı katılımlarını talep ediyoruz. Bu süregelen ihlaller derhal ve güçlü adalet güvenceleri sağlanarak sona erdirilmeden, hızla yapılan bir ‘barış anlaşması’ yalnızca bu insanların ızdırabını uzatacak ve korkunç hak ihlallerinin faillerine cezasızlık sağlayacaktır” diyen Callamard, sözlerini şöyle sonlandırdı:

“ABD Dışişleri Bakanı Rubio geçen hafta Başkan Trump’ın savaşı sürdürülebilir ve kalıcı şekilde sona erdirmek istediğini açıkladı. Başkan Trump’ın Ukrayna’da kalıcı barışı sağlamak konusundaki kararlılığı yalnızca sözlerle değil eylemlerle gösterilmelidir. Savaş suçları ve uluslararası hukuk suçlarının şüpheli failleri için gerçek adaletin ve hesap verebilirliğin sağlanmasına yönelik olası tüm yolların desteklenmesi buna dahildir.”

Arka Plan

Uluslararası Af Örgütü, Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinin başladığı 24 Şubat 2022’den bu yana savaş suçları kapsamına giren fiiller ve insanlığa karşı işlenen olası suçlar da dahil uluslararası insan hakları hukukuna ve insancıl hukuka yönelik yaygın ihlalleri belgelemektedir. Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgali, uluslararası hukuk kapsamında suç teşkil eden bir saldırıdır. Bu saldırının, devamlı gelişigüzel silahların kullanılmasını ve sivillerin kasten hedef alınmasını da içeren stratejisi ve taktikleri yaygın insani acılara yol açtı ve Ukrayna’nın çocuklar ve yaşlılar dahil en savunmasız gruplarını ciddi oranda etkiledi.

Mart 2023’te Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve birçok kıdemli Rusya yetkilisi hakkında yakalama kararı çıkardı. Trump yönetiminin müzakere edilmiş bir çözüme odaklanması savaşa olan ilgiyi artırdı; ancak yönetimin bu ay başında çıkardığı, UCM’ye yaptırımlar getiren kararname, Ukrayna ve diğer ülkelerde uluslararası hukuk suçlarından etkilenenlerin ve hayatta kalanların haklarına zarar vermektedir.