Uluslararası Af Örgütü bugün yayımladığı kamuoyu açıklamasında, Rusya kuvvetleri tarafından geçmişte ve güncel durumda işgal edilen Ukrayna topraklarını kirleten anti-personel mayın kullanımının sivillere karşı ölümcül bir tehdit oluşturmaya devam ettiğini ve hızlı, kapsamlı, bağımsız ve tarafsız bir soruşturmaya konu edilmesi gerektiğini belirtti.

Kara mayınlarını araştıran sivil toplum girişimi Landmine Monitor’un 2023 raporuna göre, Ukrayna’da 2022’de kara mayınları kaynaklı 608 yaralanma ve ölüm vakası kaydedildi. Bu, Suriye dışında dünyanın herhangi bir ülkesinde kaydedilenden daha yüksek bir sayıdır. Ukrayna’da mayın temizleme faaliyeti gösteren insani yardım örgütlerinin topladığı veriler, yaralanma ve ölüm vakalarının çoğunun, yapısı gereği gelişigüzel silahlar olan ve bu nedenle uluslararası insancıl hukuk kapsamında yasaklanan anti-personel mayınlarından kaynaklandığını gösteriyor.

Uluslararası Af Örgütü Ukrayna Araştırmacısı Patrick Thompson konu hakkındaki açıklamasında, “Mayınlar, Rusya birliklerinin geçmişte işgal ettiği ve hâlâ işgal altında tuttuğu Ukrayna toprakları geneline dağılmış durumda. Bunlar sivillerin günlük yaşamında karşılaşabildiği ölümcül birer tehdittir. Mayınların bir kısmı sivillerin evlerine kasten yerleştirilerek insanları evlerinde sakatlıyor veya öldürüyor” dedi. Thompson sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu tür olayların tamamı olası savaş suçları olarak etkili bir biçimde soruşturulmalıdır. Ukrayna’nın daha önce Rusya tarafından işgal edilen her bölgesinde, sivillerin Rusya kuvvetlerinin geride bıraktığı anti-personel mayınlarla öldürüldüğünü ve yaralandığını gösteren kanıtlara rastlıyoruz.”

Rusya’nın 2022’deki geniş çaplı işgalinden ve belli bir ölçüde de 2014’ten beri, Ukrayna’da anti-personel mayınlar düzenli olarak kullanılıyor. Rusya’nın 2022 sonlarında Mykolaiv, Herson ve Harkov Oblastlarından çekilmesinin ardından, sivillerin evlerine, arazilerine ve çiftliklerine dönmesiyle sivil ölüm ve yaralanmalarında belirgin bir artış yaşandı.

Mart 2022’de Rusya kuvvetleri, Mykolaiv bölgesindeki Snihurivka’da Oleksandr* (gerçek ismi değil) ve annesini evlerinden çıkmaya zorladı. Kasım 2022’de Snihurivka yakınında gerçekleşen şiddetli bir çatışmanın ardından çekilene kadar Rusya ordusundan bir birlik bütün apartmana el koydu.

Rusya geri çekildikten sonra Oleksandr, ne kadar ağır hasar aldığını görmek için apartmana gitti. Bodrum kata girdiğinde tahta döşemenin altına yerleştirilen gizli bir PFM-1 anti-personel mayınına bastı. Mayın patladı, Oleksandr yere düştü ve belli ki binadaki birilerini yaralamak veya öldürmek maksadıyla yerleştirilmiş diğer gizli mayınların üzerine yığıldı. Patlamada sol bacağını ve kolunu kaybetti.

Tüm korkunçluğuna rağmen Oleksandr’ın yaşadığı münferit bir vaka değil. Uluslararası Af Örgütü araştırmacıları, Rusya kuvvetlerinin Herson ve Harkov Oblastlarında yerleşim bölgelerine anti-personel mayınlar yerleştirdiği diğer vakaları da belgeledi.

“Ukrayna’yı bu tehditten temizlemek için çalışan mayın çıkarıcılar her gün son derece zorlu ve tehlikeli bir iş yapıyor. Sorunun boyutları yadsınamayacak kadar büyük olsa da Ukrayna’yı kara mayınlarından temizlemenin önündeki en büyük engel Rusya’nın süregelen saldırısıdır” diyen Thompson şöyle devam etti:

“Uluslararası toplum, Ukrayna’nın insanların hayatını ve geçim kaynaklarını mahvetmeye devam eden tehlikeden kurtulmasına yardımcı olmak için sürekli mali ve teknik destek sağlamayı taahhüt etmelidir.”

Ukrayna, kendi kuvvetlerinin anti-personel mayın kullanımı hakkında bir soruşturma yürütme sözü verdi.

Bugün yerleştirilen anti-personel mayınları, gelecekte de sivilleri etkilemeye devam edecektir.

Patrick Thompson, “Ülkeler dünya genelinde anti-personel mayınların kullanımı, üretimi, stoklanması ve transferinin yasaklanmasını desteklemelidir. Bu tür gelişigüzel silahların kullanılmasına son verilmelidir” sözleriyle açıklamasını sonlandırdı.

Arka Plan

Uluslararası Af Örgütü 12 Haziran 2024’te Ukrayna hükümetine yazarak, Ukrayna kuvvetlerinin anti-personel mayın kullanımı hakkındaki soruşturmanın hangi aşamada olduğuna dair yorumlarını öğrenmek istedi ancak açıklamanın yayımladığı tarihe kadar herhangi bir yanıt alamamıştı.