Uluslararası Af Örgütü, Fransa’da Sarı Yelekliler’in protestolarında polisin lise öğrencilerine, gazetecilere ve protestoculara karşı aşırı güç kullandığını kaydetti. Buna göre polis, kamu düzenini tehlikeye atmayan ve çoğunluğu barışçıl protestoculara karşı plastik mermi, ses bombası ve biber gazı kullandı. Resmi rakamlara göre 17 Kasım’dan bu yana devam eden protestolarda 46’sı ağır olmak üzere 1.400’ün üzerinde protestocunun yannı sıra 717 polis memuru, jandarma ve itfaiye çalışanı yaralandı.

Uluslararası Af Örgütü’nün incelediği görüntülerde, polisin uygunsuz şekilde plastik mermi kullandığı ve kalabalıklara ateş açtığı tespit edildi. Ayrıca polisin, kamu düzenine ilişkin durumlarda kullanması yasak olan ses bombalarını da attığı görüntülerde yer aldı. Af Örgütü Batı Avrupa Araştırmacısı Rym Khadhraoui, konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Biber gazı bulutları dağıldığında polisin çoğunluğu barışçıl protestoculara, gazetecilere ve hatta çocuklara karşı aşırı güç kullandığını gösteren tablo daha net bir şekilde ortaya çıktı” dedi.

Uluslararası Af Örgütü’ne konuşan ve 8 Aralık’taki protestolarda yaralananları tedavi eden bir doktor olan Audrey, kendi sağlık ekibinin tedavi ettiği 15 kişiden 10’unun plastik mermilerle yaralandığını söyledi. Bunlardan biri başından yaralanmıştı.

Biber gazı nedeniyle tedavi ettiği kişilerin sayısını unuttuğunu söyleyen Audrey şunları kaydetti:

“Biber gazı sabah 10:00 civarında başladı ve dört-beş saat aralıksız devam etti. İnsanlar kaçışıyordu. Çok fazla biber gazı soluyan bir adam spazm geçirerek dizlerinin üzerine çöktü, her yanı titriyordu.”

‘Lise öğrencilerine kötü muamele’ iddiası

Uluslararası Af Örgütü, üniversiteye giriş prosedürüne dair değişikliklere itiraz eden öğrencilerin de Sarı Yelekliler eylemine destek verdiğini ve Fransa’nın dört bir yanında 200’ün üzerinde lisenin öğrenciler tarafından işgal edildiğini açıkladı.

Paris’in Garges-lès-Gonesse banliyösünde öğretmen olan Mathieu Barraquier, 5 Aralık’ta Simone de Beauvoir lisesinin dışında bir ağacın ateşe verilmesi ve polisin müdahale donanımını giymeye başlamasıyla birlikte gerilimin yükseldiğini anlattı. Buna göre bazı öğrenciler taş atmaya başladı. Bir olayda öğrenciler, yaklaşık 30 metre uzaklıkta bulunan polise doğru yanan bir kapsül fırlattı. Barraquier yaşananları şöyle aktardı:

“Sonra hiçbir sebep yokken plastik mermi atıldığını duydum. Bir öğrencinin düştüğünü gördüm ve ona doğru koştum. Başını çevirdiğinde yanağının bir nar gibi patlayıp açıldığını gördüm. Taş atmıyordu. Sadece arkadaşlarıyla konuşuyordu.” Söz konusu erkek öğrenci iki gün hastanede yattı.

6 Aralık’ta Paris’in başka bir banliyösü olan Mantes-la-Jolie’deki Saint-Exupery lisesinin öğrencileri ile polis arasında çatışmalar yaşandı. Toplamda, bazıları 13 yaşında olan 163 çocuk gözaltına alındı ve onlarca lise öğrencisinin ya elleri başlarının arkasından bağlı ya da arkadan kelepçeli olarak diz çökmeye zorlandığı görüntüler sosyal medyada yayıldı. Çocukların bazılarını temsil eden avukat Mourad Battikh’in tanıklığına göre çocukların bir kısmı dört saate varan sürelerle bu pozisyonda durmaya zorlandı.

Doğrulandığı takdirde, öğrencileri saatlerce elleri bağlı ve dizlerinin üzerinde durmaya zorlamanın zalim, insanlık dışı veya alçaltıcı muamele kapsamına girdiğini vurgulayan Af Örgütü, bu tür muamelenin uluslararası hukuk gereğince ve koşullar ne olursa olsun yasak olduğunu belitti, söz konusu görüntülerle ilgili bağımsız bir soruşturma yapılması çağrısında bulundu.

‘Önleyici gözaltılar’ yapıldı

Ayrıca polis, önleyici tedbirlere de başvurarak şiddet uygulama tehlikesi arz etmeyen insanlar üzerinde arama yaptı. Koruyucu ekipmanlara el koyuldu ve bazı durumlarda koruyucu ekip bulundurmak insanları gözaltına almak için bahane edildi. 8 Aralık’ta Paris’te protestolara katılmaya giden yaklaşık 400 kişi polis bariyerlerinde aramadan geçirildikten sonra gözaltına alındı. Bu “önleyici gözaltılar,” polisin belirli bölgelerde arama yapmasına izin veren savcılık emri üzerine gerçekleştirildi. Baret, boya veya maske gibi nesneler taşıyan birçok kişi, “zarar verme veya şiddet uygulama maksadı taşıyan bir gruba katılmak” suçlamasıyla gözaltına alındı.

Uluslararası Af Örgütü Batı Avrupa Araştırmacısı Rym Khadhraoui, “Protestoları denetlemek zor ve bazı protestocular hukuka aykırı ve şiddet içeren eylemler gerçekleştirmiş olsa da, hem Fransa hukukuna hem de uluslararası insan hakları hukukuna saygı gösterilmesi şart. Polis, kamu düzenini sağlamakla yükümlü ve bunu yaparken yalnızca kaçınılmaz hallerde güç kullanabilir. Ancak polis, kaçınılmaz olduğu durumlarda dahi itidalli biçimde güç kullanmalıdır” dedi ve sözlerini şöyle sonlandırdı:

“Biber gazından, plastik mermilerden ya da ses bombalarından korunmak için ekipman giymek şiddet uygulama amacı kapsamına girmez. Yalnızca bu gerekçeyle yargılananlar serbest bırakılmalıdır.”