Anayasa Mahkemesi Can Atalay hakkında 21 Aralık tarihli kararında devam eden tutukluluğunun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma ve kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali olduğuna hükmetti. Bugün AYM’nin gerekçeli kararının Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi Atalay’ın dosyasını tekrar inceledi ve AYM’nin ihlal kararını uygulamayarak dosyayı Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderdi. Konuya dair açıklamada bulunan Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Direktörü Ruhat Sena Akşener şunları kaydetti: 

“İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin AYM’nin Can Atalay hakkında ihlal kararlarını uygulamaması, Anayasa ile güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği ve seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarının ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde düzenlenen kişi güvenliği, etkin yargı yolundan yararlanma, adil yargılanma, ifade özgürlüğü ve ülke yönetimine katılma haklarının açık ihlalidir.” 

“Gezi tutuklularının maruz kaldığı temelsiz suçlamalara ve siyasi güdümlü yargı sürecine dayanan, beş buçuk yıldır süre gelen adaletsizlik, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 11 Mayıs 2020 ve 11 Temmuz 2022 tarihli Osman Kavala’nın serbest bırakılmasına ilişkin kararının ve AYM’nin 25 Ekim 2023 ve 21 Aralık 2023tarihli Can Atalay’ın devam eden tutukluluğuna yönelik ihlal kararlarının uygulanmaması ile birlikte çok daha endişe verici bir boyuta ulaşmıştır. Yargı süreci, bu son karardan sonra Türkiye’de insan haklarının her geçen gün daha da kötüye giden durumunun en ağır örneklerinden biri haline gelmiştir. Düşünce mahkumu olan Can Atalay, Osman Kavala, Çiğdem Mater, Tayfun Kahraman ve Mine Özerden derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılmalıdır.”

Arka Plan 

Can Atalay, 2013’teki Gezi Parkı protestoları sırasında Taksim Dayanışması’nın ve Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nin avukatıydı. Atalay, aynı zamanda, 2014’te 301 madencinin hayatını kaybetmesinin ardından açılan Soma Davası ve 2018’de Çorlu Tren Kazası Davası gibi önemli cezasızlık davalarında aileleri temsil ediyor.

Atalay Mayıs 2023 genel seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi Hatay Milletvekili seçildi ancak Yargıtay, Atalay’ın avukatlarının Temmuz 2023’teki cezaevinden tahliye talebini reddetti.

28 Eylül’de Yargıtay, Can Atalay ve diğer dört düşünce mahkumunun (Osman Kavala, Çiğdem Mater, Tayfun Kahraman ve Mine Özerden) itirazını reddederek haklarındaki mahkumiyet kararlarını onadı. Ayrıca, Atalay’ın dosyasında, Yargıtay diğer tutuklu milletvekilleri hakkındaki yargı kararlarında yer alan içtihadı reddetti. 

25 Ekim 2023’te Anayasa Mahkemesi (AYM), Milletvekili seçilen Can Atalay’ın devam eden tutukluluğunun Atalay’ın kişi hürriyeti ve güvenliği ile seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Ardından AYM, milletvekilinin tahliye edilmesi ve yargılamanın durması için kararı birinci derece mahkemeye gönderdi. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi ise Atalay için hüküm verildiği gerekçesiyle dosyanın Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderilmesini kararlaştırdı. Yargıtay 3. Ceza Dairesi 8 Kasım 2023’te AYM kararını uygulamayarak milletvekilini tahliye etmedi ve AYM üyeleri hakkında suç duyurusunda bulundu.

Can Atalay’ın avukatları bu kez AYM kararına uyulmaması nedeniyle ikinci kez AYM’ye başvurdu.

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu 21 Aralık 2023’te Can Atalay başvurusunda Anayasa'nın 148. maddesinde güvence altına alınan bireysel başvuru hakkı ile Anayasa'nın 67. maddesinde güvence altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ve Anayasa'nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir. 27 Aralık 2023’te AYM’nin gerekçeli kararı Resmi Gazete ’de yayımlandı.