Uluslararası Af Örgütü bugün "Engellenen mülteci: Suriye'den gelen Filistinliler Lübnan'da güvenlik arayışında" adlı bir brifing yayımlayarak Suriye'den gelen Filistinli mültecilerin, sıkılaştırılan sınır kısıtlamaları sebebiyle Lübnan'a girmesinin engellendiğine dikkat çekti. Girişi engellenenler arasında hamile kadınlar ile çocuklu ve bebekli kadınlar da bulunuyor.

Brifing, Lübnan'a girmeye çalışırken istikrarsız sınır kurallarını çiğnediği için parçalanan ailelerin yürek burkan durumlarına dikkat çekiyor. En şoke edici vakalardan birinde yeni doğmuş bebeği ile bir anne, eşi ve diğer beş çocuğunun yanına gitmeye çalışırken Lübnan'a girmesi engellendi.

Lübnan'ın giriş için yeni koşulları uyarınca, Suriye'den gelen Filistinli mülteciler, Lübnan'da geçici oturma izni ya da ülkeden geçmek için belirli koşulları yerine getiriyor olmalı. Gerçekte bu koşullar imkansız olmasa da mültecilerin karşılayabilmesi için oldukça zor.

Haziran 2014’te Lübnan yetkilileri Suriyeli mültecilere yönelik -Lübnan sınırlarına yakın yerlerde çatışma olan bölgelerden gelenlerin girişini kısıtlayan- yeni şartları uygulamaya koydu. Bu politikanın etkisi henüz belli değil.

Uluslararası Af Örgütü Mülteci ve Sığınmacı Hakları Direktörü Şerif El Sayid Ali, "Diğerlerinin yanında, bir anne ve yeni doğmuş bebeğinin ülkeye girişine izin vermeyerek Lübnan yetkilileri kanlı bir çatışmadan kaçan mültecilerin haklarına karşı tüyler ürptertici bir umursamazlık içinde. Çatışmadan kaçarak başka bir ülkeye sığınmak isteyen hiç kimsenin girişi engellenmemeli; bunu yaparak Lübnan uluslararası yasalar uyarınca sahip olduğu yükümlülükleri reddetmektedir. Lübnan yetkilileri Suriye'den gelen Filistinli mültecilere yönelik göz göre göre ayrımcı politikalarına derhal son vermeli. Mülteci akını Lübnan'ın kaynakları üzerinde muazzam bir zorluk yaratmışken, Lübnan'da güvenlik arayışı içinde olan Filistinli mültecileri terketmenin mazereti olamaz" diye konuştu.

Lübnan sınırını güvenli bir şekilde geçmeyi başaranlar hala kayda değer bir belirsizlikle karşı karşıya. Uluslararası Af Örgütü’nün edindiği bilgiye göre, Lübnan’daki Filistinli mültecilerin bazılarının geçici vizelerini ya da oturma izinlerini yenilemelerine izin verilmiyor, bu durum onları hukuki belirsizlikte bırakılarak, tutuklanma ve sınır dışı edilme riski ile karşı karşıya getiriyor.

Bazı vakalarda insanlar vizelerini yenilemek için gereken doğru belgelerinin olmadığını öğrenerek -çaresiz bir şekilde- belgeleri almak için Suriye’ye dönüyor. Diğer mülteciler vizelerini yenilemek için gereken ücretleri karşılamanın ne kadar zor olduğundan bahsediyor.

El Sayid Ali, "Malesef Lübnan'daki yeni kısıtlamalar Suriye'deki çatışmadan kaçan Filistinli mültecilere yönelik ayrımcı politikaların sadece son döneme dair bir örneği. Suriye’deki krizden kaçarak güvenli sığınak arayan hiç kimse zorla oraya geri gönderilmemeli. Bütün mültecilerin tutuklanma ya da sınır dışı edilme korkusu olmadan Lübnan’da ikamet etmesine izin verilmeli” dedi.

Farklı koşullar

Suriye'den gelen Filistinli mültecilerin Lübnan'a girmek için yerine getirmesi gereken zorunluluklar Suriyeliler için geçerli değil. Mayıs 2014'te uygulamaya konan son değişiklikler öncesinde de Suriye'den gelen Filistinli mülteciler girişte farklı koşullarla karşılaşıyordu.

Uluslararası Af Örgütü'nün araştırması aynı zamanda, yeni giriş koşullarını yerine getirip getirmemelerinden bağımsız, Suriye'den gelen Filistinli mültecilerin Lübnan'a topluca girmesini engelleyen bir tedbire dair kanıt buldu. Aralarında -açıkça güvenlik hizmetleri tarafından- sızmış bir dokümanın da bulunduğu bu kanıt, Beyrut ana hava limanını kullanan hava yollarına, taşıdıkları belgelerden bağımsız olarak, Lübnan'a Suriye'den gelen Filistinli mülteci olan hiçbir yolcuyu taşımama talimatı veriyor.

Suriye'den gelen Filistinli mülteciler, Suriye'ye komşu başka ülkelere de sığınmak istediklerinde ciddi kısıtlamalarla karşılaştılar. Ocak 2013'ten bu yana Ürdün hükümeti onların ülkeye girmesini yasakladı ve 2013'te mültecilerin anlattıkları, Suriye'den gelen Filistinli mültecilerin Türkiye'ye girmesinin Suriye vatandaşlarından daha zor olduğuna işaret ediyordu.

Parçalanan aileler

12 yaşında bir erkek çocuk olan Süleyman, Lübnan vizelerini yenilemek için gereken yeni kimlik belgelerini almak üzere Lübnan’dan Suriye’ye dönen ebeveynleri ve erkek kardeşinden neredeyse bir yıldır ayrı durumda. Ebeveynleri Lübnan’a tekrar girmeyi şu ana kadar 30'dan fazla kez denemiş fakat sonuç alamamış. Süleyman şu anda Lübnan’da bir amcası ile birlikte yaşıyor.

Kuşatma altındaki Yermük bölgesinden kaçmayı başaran bir kadının Mart 2014’de altı aylık hamile olmasına ve yanında beş çocuk olmasına rağmen ilk denemesinde Lübnan’a girişi reddedilmiş. Bir BM çalışanının yardımıyla ikinci denemesinde Lübnan’a kabul edilmiş. Bir ay sonar kocası ve iki büyük oğlu Lübnan’da onun yanına gelmeye çalıştıklarında Lübnan sınırındaki yetkililer Filistinli oldukları için girişlerini reddetmiş.

Uluslararası Af Örgütü Lübnan yetkililerini Suriye’den gelen tüm mültecilerin Lübnan’a sığınabilmesini sağlamaları için çağrıda bulunuyor; giriş şartları sığınma arayan kimseyi engellememeli ve ayrımcılık karşıtı ilkesi ile uyumlu olmalı.

Uluslararası Af Örgütü aynı zamanda uluslararası topluma yaptığı Suriye'ye komşu ülkelere yönelik finansal desteğini arttırma çağrısını da yineliyor. Bu ülkeler arasında Suriye'den gelen çok fazla sayıda mülteciye ev sahipliği yapan Lübnan da bulunuyor.

El Sayid Ali, "Büyük bir uluslararası destek ve finansal yardım olmadan, Lübnan'daki Suriye'den gelen tüm mültecilere yönelik kısıtlamalar kesin artacaktır. Artan Suriyeli mülteciler krizinin boyutu birleşik bir uluslararası eyleme geçmeyi gerektiriyor. Lübnan'ın Suriye'den gelen Filistinli mülteciler de dahil olmak üzere, mültecilere kapısını açık tutması için cesaretlendirilmesi gerekiyor. Uluslararası toplum, Lübnan'a yeterli yardımı bile sağlama konusunda başarısız olduğunu göz ardı etmemeli" dedi.

Arka plan:

Uluslararası Af Örgütü Suriye'den gelen Ürdün, Türkiye ve Lübnan'daki mültecilerin durumunu 2012'den bu yana raporlar ve brifinglerle belgeledi.