Uluslararası Af Örgütü bugün yayımlanan bir brifingde, işkence, dayak ve yargısız öldürmelerin Suriye’nin kuzeyindeki bölgeleri kontrol eden silahlı bir grup olan Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) kontrolündeki gizli cezaevlerindeki yaygın olduğunu dile getirdi.

Kontrol ettiği alanlarda sıkı Şeriat (İslam hukuku) uygulama iddiasında olan IŞİD, yerel halkın haklarını acımasızca hiçe saymaktadır. 18 sayfalık “Korkunun hâkimiyeti: Kuzey Suriye’de gözaltında IŞİD ihlalleri” başlıklı brifingde, Uluslararası Af Örgütü IŞİD’in al-Raqqa valiliği ve Halep’te kullandığı yedi gözaltı tesisini tespit ediyor.

Uluslararası Af Örgütü Orta Doğu ve Kuzey Afrika Direktörü Philip Luther, “IŞİD tarafından kaçırılıp alıkonanlar arasında aynı zalimane ve insanlık dışı şartlarda yetişkinlerle bir arada tutulan sekiz yaşındaki çocuklar da var” diye konuştu. 

Daha önceden alıkonulanlar, kendilerinin veya başkalarının kauçuk kemerler veya kablolarla kamçılandığı, elektrik şokuyla işkence gördüğü veya gözaltındaki kişinin bileklerinin bir omzu üzerinde sabitlendiği agrab (akrep) adlı acı verici bir pozisyonda durmaya zorlandığı bir dizi şok edici taciz yönteminden bahsediyor.

IŞİD tarafından alıkonanların bazıları hırsızlık veya diğer suçlardan sanık; diğerleri sigara içmek ya da zina gibi İslam’a karşı suçlarla suçlanıyor. Diğerleri IŞİD yönetimine karşı gelmekten ya da Suriye hükümetine karşı silahlı gruplara dâhil olmaktan alıkonuyor. IŞİD’in ayrıca aralarında Suriye’deki çatışmaları izleyen gazetecilerin de aralarında olduğu yabancı uyrukluları kaçırıp gözaltında tuttuğundan şüpheleniyor.

Uluslararası Af Örgütü’nün topladığı ifadelere göre ciddi şekilde kırbaçlananlar arasında alıkonan birkaç çocuk da varmış. Bir vakada, acı içindeki bir baba yakındaki bir odada IŞİD’in elinde tuttuğu ve işkence ettiği çocuğunun acı çığlıklarına katlanmak zorunda kalmış. Gözaltında olan iki kişi al-Raqqa valiliğinde bir IŞİD cezaevi olan Sadd al-Ba’ath’deki bir sorgu sırasında 14 yaşlarında bir çocuğun nasıl 90’dan fazla kırbaç darbesi aldığını anlattı. IŞİD’in bir motorsiklet çalmakla suçladığı 14 yaşlarındaki bir başka çocuk birkaç gün boyunca defalarca kırbaçlandı.

Luther, “Çocuklar bir yana herhangi birini kırbaçlamak zalimane ve insanlık dışıdır ve ağır bir insan hakkı ihlalidir. IŞİD kırbaçlamayı ve diğer zalimane cezalandırmaları kullanmayı durdurmalıdır” dedi.

Uluslararası Af Örgütü IŞİD’e gözaltında olanlara yönelik dehşet verici muamelesini sonlandırması ve grup liderlerine insan haklarına saygı duymaları ve uluslararası insancıl hukuka göre davranmalarına dair talimat verme çağrısında bulunuyor.

Önceden alıkonmuş birkaç kişi Uluslararası Af Örgütü’ne, maskeli ve silahlı adamlar tarafından alınıp gizli yerlerde 55 güne kadar tutulduklarını anlattı. Bazıları nerede olduğunu asla öğrenemedi ama Uluslararası Af Örgütü yedi yerdeki IŞİD cezaevlerini tespit etti: Hepsi al-Raqqa şehrinde bulunan Mabna al-Mohafaza, Idarat al-Markabat ve al-Mer’ab; her ikisi de al-Raqqa valiliğinde başka bir yerde bulunan Sadd al Ba’ath ve al-Akershi petrol tesisi ve Halep’teki Mashfa al-Atfal ve Maqar Ahmed Qaddour.

Sadd al-Ba’ath cezaevi Al-Mansura’da Fırat nehri üzerindeki bir barajın yanında; burada belinde sürekli olarak patlayıcılar bulunan bir kemerle görülen yerel Şeriat mahkemesi hâkimi, gözaltında olanlar üzerinde bir korku krallığı kuruyor. 

Önceden gözaltında olanlar onu, diğerlerinin gözü önünde birkaç dakikadan uzun sürmeyen adil olmayan duruşmalar yönetmekle ve infazı hemen gerçekleştirilen ölüm cezaları vermekle suçluyor. Onun emriyle alıkonanlar acımasızca kırbaçlanıyor; en az bir sefer, kendisinin de bizzat kırbaçlamaya katıldığı söyleniyor.

IŞİD’in askeri eğitim sahası olarak kullanıyor gözüktüğü al-Akershi petrol tesisinde, son aylarda orada tutulan iki adamın ifadesine göre, alıkonanlar işkence metodu olarak aqrab’a maruz bırakılıyor. Alıkonanlardan biri 40 gün tecritte kaldı; bunun bir kısmında yerde benzin olan ve elektrik ekipmanları ile dolu küçücük bir odada zincirlenmişti.

Luther, “Esad rejiminin gaddarlığına maruz kalarak geçen yılların ardından, al-Raqqa ve Halep halkı şimdi IŞİD tarafından uygulanan, keyfi gözaltların, işkencenin ve infazların gündelik hayatlarının bir parçası haline geldiği yeni bir tiranlık şekli altında acı çekiyor” dedi.

Uluslararası Af Örgütü, IŞİD’e ve savaş suçu ile diğer ciddi insan hakları ihlalleri işlemeye karışmış silahlı gruplara silah akışı ve diğer tür desteklerin akışının engellenmesi için uluslararası topluma sağlam adımlar atma çağrısı yapıyor. Özellikle Türk hükümeti topraklarının IŞİD tarafından Suriye’ye silah ve asker toplanmasında kullanılmasını engellemelidir. Aynı şekilde Suriye hükümetine karşı savaşan silahlı gruplara desteğini dile getiren Körfez ülkeleri de silah, malzeme ve diğer desteklerin IŞİD’e akışını da çok kötü durumdaki insan hakları sicillerini göz önünde tutarak engellemelidir” dedi.

Uluslararası Af Örgütü ayrıca bağımsız uluslararası Araştırma Komisyonu’nun ve uluslararası insancıl ve uluslararası insan hakları örgütlerinin Suriye’ye erişimine izin vermeye yönelik Suriye hükümetine yaptığı çağrıyı; kendi gözaltı merkezlerindeki işkence de dâhil olmak üzere insan hakları ihlallerini ve uluslararası hukuk ihlallerini sonlandırması çağrısını yineliyor.