ABD öncülüğündeki koalisyonun Suriye’nin Rakka kenti çevresinde beyaz fosfor mühimmatı kullanımı ile ilgili bir açıklama yapan Uluslararası Af Örgütü, uzmanlar tarafından incelenen olaya ilişkin beş videonun bu silahların hukuksuz bir şekilde kullanıldığını ve savaş suçu olarak değerlendirilebileceğini belirtti.

8 ve 9 Haziran tarihlerinde İnternet’te yayımlanan bu videolarda koalisyon güçleri, sivillerin yaşadığı Jezra ve el-Sebahiya mahallelerine yönelik bu mühimmatlarla top atışı yaparken görülüyor. Uluslararası insani hukuk beyaz fosforun sivillere yakın bölgelerde kullanımını yasaklıyor. 

Konuyla ilgili açıklamada bulunan Uluslararası Af Örgütü Ortadoğu Kampanya Direktörü Samah Hadid, “ABD öncülüğündeki koalisyon tarafından beyaz fosforlu mühimmat kullanılması, Rakka’nın içinde ve çevresinde mahsur durumda bulunan binlerce sivilin hayatlarını tehlikeye atıyor ve bu koşullar altında savaş suçu olarak değerlendirilebilir. Beyaz fosfor, vücudun yanması sonucu korkunç yaralara sebep olabilir, yeniden alevlenmesi ve çok yüksek ısılarda yanması nedeniyle de kullanıldıktan haftalar sonra bile bir tehdit oluşturabilir” dedi. 

Koalisyon güçlerine çağrıda bulunan Hadid, “ABD öncülüğündeki güçler derhal Jezra ve el-Sebahiya’da gerçekleştirilen top atışları hakkında bir araştırma başlatmalı ve sivilleri korumak için alınabilecek tüm önlemleri almalıdır. Nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerde beyaz fosfor kullanımı siviller için kabul edilemez düzeyde bir risk oluşturuyor. Bu yüzden de neredeyse her zaman ayrım göstermeden yapılmış bir saldırı olarak değerlendirilebilir” ifadelerini kullandı.  

Uluslararası Af Örgütü 8 ve 9 Haziran’da su yüzüne çıkan beş videoyu inceledi ve farklı uzmanlar tarafından doğrulattı. Videolar açık bir şekilde havada meydana gelen bir beyaz fosfor patlamasıyla aynı bölgelerin, yerden çok yüksek olmayan binalar üzerine düşen alev almış beyaz fosfor parçalarıyla hedef alındığını gösteriyor. Yanan parçaların sivillere temas edebileceği durumlarda beyaz fosforun tekrarla kullanılması uluslararası insani hukuka aykırıdır.

“Rakka sessizce katlediliyor” isimli yerel izleme grubu ve diğer yerel kaynaklara göre, beyaz fosfor top atışlarının birinde en az 14 sivil yaşamını yitirdi. Uluslararası Af Örgütü’ne konuşan “Rakka sessizce katlediliyor” isimli grubun aktivistleri, saldırıdan sadece yerel sivil nüfus değil, bu bölgelerde sığınacak bir yer arayan yerlerinden edilmiş Batı Rakkalı siviller de etkilendi.

ABD yapımı beyaz fosfor

Uluslararası Af Örgütü uzmanlarının yaptığı analize göre, videoda görülen beyaz fosfor mühimmatına sahip top mermilerinin büyük ihtimalle ABD tarafından imal edilen 155m M825A1 olduğu tahmin ediliyor.

Beyaz fosfor çoğunlukla birliklerin hareketlerini düşman kuvvetlerinden gizlemek amacıyla yoğun bir duman perdesi oluşturmak ve daha sonraki saldırılarda vurulacak hedefleri işaretlemek için kullanılıyor. Her ne kadar beyaz fosforun bu amaçlar için kullanımı yasaklanmamış olsa da, konuşlandırıldığı her yerde olabildiğince önlem alınması gerekiyor. Beyaz fosfor hiçbir zaman sivillerin yakınında kullanılmamalı.   

“Hiçbir zaman birlikleri korumaya, sivilleri korumaktan daha fazla öncelik verilmemelidir” diyen Hadid, açıklamasını şöyle sürdürdü: “ABD öncülüğündeki koalisyon ve Suriye Demokratik Güçleri sivillerin yaşadığı bölgelerde kuvvetli patlayıcılar ve hedefe yeterince sabitlenemeyen silahlar kullanmaktan kaçınmalı ve sivil nüfusu korumak için alınabilecek tüm tedbirleri almalıdır.”  

Musul’da beyaz fosfor kullanımının doğrulanması

ABD öncülüğündeki koalisyon Irak’ın Musul kentinde birkaç ay önce beyaz fosfor kullandığını doğruladı, ancak Rakka’da da bu mühimmatı kullandığını henüz açıklamış değil. ABD öncülüğündeki koalisyon Musul’da, sivillerin kendini İslam Devleti (İD) olarak adlandıran grubun kontrolü altındaki bölgelerden kaçmalarını sağlamaya yardımcı olmak amacıyla beyaz fosfor kullandığını iddia etti.

Arka Plan

ABD öncülüğündeki koalisyonun desteklediği Suriye Demokratik Güçleri’nin kentin kontrolünü İD’den geri almak için ilerleyişin, sürdürdüğü Rakka’da çatışmalar giderek yoğunlaşıyor. Kentin içinde ve çevresinde yüzbinlerce sivil mahsur durumda. Uluslararası Af Örgütü, Rakka’daki çatışmalarda tüm tarafların eylemlerini, uluslararası insani hukuk ve geçerli insan hakları yasası uyarınca yükümlülükleri açısından izliyor.

---

Raporla ilgili daha fazla bilgi almak veya mülakatlar için Uluslararası Af Örgütü Ortadoğu Medya Direktörü Tarek Wheibi ile bağlantıya geçebilirsiniz: [email protected]; + 961 81 666 428