Polonya parlamentosu yasama meclisinin Adalet Bakanı’na, aralarında Polonya Anayasa Mahkemesi’nin mevcut tüm üyelerini görevden alma yetkisinin de bulunduğu genişletilmiş yeni yetkiler tanıyan yasayı onaylaması haberleri üzerine, Uluslararası Af Örgütü Avrupa Direktörü Vekili Gauri Van Gulik şu açıklamada bulundu:

‘‘Sejm’in bugünkü kararıyla Polonya’da yargı bağımsızlığı güçlü bir darbe daha aldı. Ülkenin yargı sistemi zaten etkin biçimde Hukuk ve Adalet Partisi’nin elindeyken Anayasa Mahkemesi yargı bağımsızlığının son hayati kalesini temsil ediyor. Eğer senato yasa tasarısını onaylarsa bu, Polonya’da adil yargılama hakkı ve yargı bağımsızlığı için cenaze çanları anlamına gelecektir.’’

Van Gulik sözlerini şöyle sürdürdü: ‘‘Bu yasa Senato’da ilerlerse, Polonya’nın insan hakları yükümlülüklerini ihlal etme tehlikesi taşıdığını açık biçimde ortaya koyacaktır. AB durumu sıkı bir şekilde takip etmeli ve 7. Madde’yi harekete geçirmelidir.’’

Arka Plan

Anayasa Mahkemesi Kanunu’ndaki değişiklik tasarısı 18 Temmuz’da Sejm’in yasama meclisinin ilk oturumunda ele alındı ve 20 Temmuz’da onaylandı. Şimdiyse tasarı Senato’ya sunulacak. Değişiklik tasarısı Senato tarafından onaylanırsa, yasalaşması için Cumhurbaşkanı tarafından imzalanması gerekecek.

Değişiklik uygulamaya geçerse, hemen ertesi gün mevcut tüm Anayasa Mahkemesi hakimlerinin emekliye ayrılması gerekecek. Adalet Bakanı aynı zamanda bu kuralın istisnalarına karar verme ve bazı hakimlerin görev sürelerini uzatma yetkisine de sahip olacak. Bakanın, Anayasa Mahkemesi hakimlerinin disiplin soruşturmaları sürecinde de yeni yetkileri olacak.

Değişiklik tasarısı Adalet Bakanı’nın yetkilerine ilişkin endişeleri artıran şu gibi değişiklikler öngörüyor:

1. Bakan, Anayasa Mahkemesi hakimlerinin görev sürelerine son verme yetkisine sahip olacak.

2. Bakan aynı zamanda mevcut Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev sürelerini sonlandırdıktan sonra ‘‘yeni’’ Anayasa Mahkemesini oluşturma yetkisine sahip olacak.

3. Anayasa Mahkemesi’nin geçmiş disiplin soruşturmalarında aldığı kararları sorgulama imkanı da dahil olmak üzere Bakan, Anayasa Mahkemesi hakimlerinin disiplin soruşturmaları sürecinde yeni yetkilere sahip olacak.

Yargı bağımsızlığını tehdit eden iki diğer yasa (Yargı Ulusal Konseyi Yasası ve Sivil Mahkemeler Yasası) Polonya parlamentosunun her iki meclisi tarafından da onaylandı ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanmayı bekliyor.

Uluslararası Af Örgütü 18 Temmuz’da tüm bu değişiklik önerilerine ilişkin resmi açıklamada bulundu: Açıklamaya şuradan ulaşılabilir: https://www.amnesty.org/en/documents/eur37/6753/2017/en/

Avrupa Birliği Sözleşmesi’nin 7(1) Maddesi Avrupa Konseyi’ne, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygının ‘‘açık bir şekilde ihlal edilme tehlikesi’’ bulunan üye devletlere yönelik uyarıda bulunma yetkisi tanır.

---

Daha fazla bilgi için Uluslararası Af Örgütü Avrupa Direktörü Stefan Simanowitz ile bağlantıya geçebilirsiniz: [email protected] veya [email protected]; 0044 (0) 20 7413 5566 veya 0044 (0)7799 650791