Uluslararası Af Örgütü Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın, iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi’ne yargıyı kontrol etmek üzere geniş yetkiler tanıyan tartışmalı iki yasa değişikliği önerisini veto edeceğini açıklaması üzerine bir açıklamada bulundu.  Uluslararası Af Örgütü Direktörü Yardımcısı Gauri Van Gulik konuya ilişkin açıklamasında şunları söyledi:

‘‘Bu kararla Cumhurbaşkanı Duda, Polonya’yı, hukukun üstünlüğünü hedef alan bütüncül bir saldırının eşiğinden kurtardı. Önerilen bu reformlar Polonya’da yargı bağımsızlığını ortadan kaldıracak ve adil yargılanma hakkını tehlikeye atacak biçimde adalet sistemini tümüyle hükümetin kontrolü altına sokabilirdi.

“Bu korkutucu senaryonun boşa çıkarılması kısmen de yurttaşların gücü sayesinde oldu. Önerilen reformların açıklanmasından itibaren on binlerce insan özgürlüklerini savunmak üzere Polonya caddelerine çıktı. Cumhurbaşkanı Duda’nın beklenmedik açıklaması, kitlesel protestonun gücünün onurlandırılması anlamına da geliyor.

‘‘Bugünkü açıklamayı memnuniyetle karşılamakla birlikte Polonya yargısının bağımsızlığa ilişkin derin endişelerimiz sürdürüyor. Cumhurbaşkanı Duda’ya hükümete sivil mahkemelerin başkanlarını atama yetkisini tanıyan üçüncü bir yasa tasarısını da veto etmesi çağrısında bulunuyoruz.

‘‘Yüzlerce protestocu, yargı bağımsızlığının ne denli önem teşkil ettiğinin bir ifadesi olarak, söz konusu protestolara katılımları nedeniyle adli kovuşturmalarla karşı karşıya kalabilir. Üçüncü yasa tasarısı veto edilene dek protestolara katılanların adil yargılanma hakkı tehlikede olacaktır.’’

Arka Plan

Anayasa Mahkemesi Kanunu’ndaki değişiklik tasarısı 18 Temmuz’da alt meclis Sejm’in ilk oturumunda ele alındı ve 22 Temmuz’da Senato tarafından onaylandı; ancak, tasarının yasalaşması için Cumhurbaşkanı’nın onayı gerekiyordu.

Cuma gününden beri polis, aralarında caddeleri bloke ettiği veya polis barikatına tırmandığı gerekçesiyle ceza alanların da bulunduğu 200’den fazla protestocuya kimlik kontrolü uyguladı. Ceza kesilenlerin çoğu cezaları ödemeyi reddetti ve mahkemede hâkim karşısına çıkmayı tercih etti. Uluslararası Af Örgütü bu vakaların bazılarını gözlemliyor.