Kadın Hakları İnsan Haklarıdır! Kadına Yönelik Ayrımcılığa ve Şiddete Son!

20 yıl önce Pekin’de Birleşmiş Milletler Üye Devletleri Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı’nı oluşturarak “kadın haklarının insan hakları olduğunu” teyit etmiştir ve kadın hakları alanında önemli adımlar atılmıştır. Üye Devletler “tüm insanlığın çıkarı adına dünyanın her yerindeki kadınlar için eşitlik, kalkınma ve barış hedeflerini daha da ileriye taşımaya kararlı olduklarını” taahhüt etmiştir. Bugüne geldiğimizde, Türkiye de dahil olmak üzere bütün üye devletlere Pekin konferansının sadece vaatler ve beyanatlardan ibaret olmadığını, gerçek ve somut adımlar atılmasının önemini hatırlatmamız gerekmektedir.

 9-20 Mart 2015 tarihleri arasında New York’ta gerçekleşecek olan Kadının Statüsü Komisyonu’nun 59. Oturumunda, yani konferansın 20. Yıldönümünde (Pekin 20), Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu’nun uygulanması ve aynı zamanda 2015 Sonrası Kalkınma Gündemi’nde toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadının insan haklarının ilerlemesi konusunda fırsatlar değerlendirilecektir.

Uluslararası Af Örgütü, 59. Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu kapsamında Türkiye yetkililerinden tek başına ve bağımsız bir toplumsal cinsiyet eşitliği hedefi ile kadınların ve kız çocuklarının toplumsal cinsiyet eşitliğinin, güçlendirilmesinin ve insan haklarının 2015 sonrası kalkınma gündemine dahil edildiğinin güvence altına alınmasını talep etmektedir.

Kadınlara ve kız çocuklarına karşı şiddetin önlenmesi için gerekli tedbirlerin hayata geçirilmesi, ve tüm toplumsal cinsiyet temelli şiddet vakaları için soruşturma ve adli işlem başlatıldığının güvence altına alınması büyük önem taşımaktadır.

Uluslararası Af Örgütü’nün bütün talep ve önerilerini içeren aşağıdaki mektup Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Ayşenur İslam’a ulaştırılmıştır.

---------------------------------------------------------------------------------

 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı,

ANKARA

 Sayın Bakan Ayşenur İslam,

 20 yıl önce Pekin’de Birleşmiş Milletler Üye Devletleri “kadın haklarının insan hakları olduğunu” bir kez daha teyit etmiştir. Toplumsal cinsiyet eşitliği, kadınların insan hakları ve güçlenmesi gibi geniş bir konu yelpazesinde sözler veren Üye Devletler “tüm insanlığın çıkarı adına dünyanın her yerindeki kadınlar için eşitlik, kalkınma ve barış hedeflerini daha da ileriye taşımaya kararlı olduklarını” taahhüt etmiştir. 20 yıl önce, Uluslararası Af Örgütü, Pekin konferansının sadece vaatler ve beyanatlardan ibaret olmaması, gerçek ve somut adımlar atılması çağrısını yapmıştır.

 Bu dönüm noktası dokümanın 20. yılına ulaştığımız bugün, Uluslararası Af Örgütü, Pekin konferansında verilen taahhütlerin gerçeğe dönüştürülmesi çağrısını bir kez daha tekraretmektedir. Bazı alanlarda edinilen kimi kazanımlara rağmen, kadınların ve kız çocuklarının insan haklarının tümüyle gerçekleştirilmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşılması için yapacak daha pek çok şey vardır. Günümüzde, kadınların toplumsal ve politik hayata eşit katılımları engellenmeye devam ediyor. Cinsel ve toplumsal cinsiyet temelli şiddet ve taciz kadınları ve kız çocuklarını her yerde etkiliyor: evde, işte, kamusal alanda; barış dönemlerinde ve çatışma durumlarında. Aşırı şiddet kullanımı, güvensizlik ve yerinden edilme, mülteci ya da yerinden edilmiş kadın ve kız çocuklarının tecavüz, kaçırılma ve seks köleliği gibi birden çok insan hakkı ihlaline maruz kalması ile artıyor. Failler cezasızlık uygulamaları ile kurtulurken, çoğunlukla mağdurların adalete erişimi engelleniyor.

 Dünyanın pek çok yerinde kadınlar ve kız çocuklarının cinsel sağlık ve üreme hakları üzerinde kendi kararlarını alma özgürlüğü engelleniyor; hatta dünyanın bazı bölgelerinde sadece kürtaj yaptırdıkları şüphesi ile cezalandırılıyorlar. Özellikle aşırı yoksulluk içinde yaşayan kadın ve kız çocukları, toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği, köken ya da azınlık durumu, kast, ırk, etnisite ve engellilik ekseninde kesişen birden çok ayrımcılığa maruz kalıyor. Bu kadınlar ve genç kızlar, istihdam, eğitim, sağlık hizmetleri, yeterli gıda, barınma, su ve hijyen erişiminde engeller ile karşı karşıya kalıyor. Diğer kadınların haklarını savunan, mevcut duruma meydan okuyan ve olumlu değişim çağrısında bulunarak seslerini yükselten kadınlar ise tehdit ediliyor, tacize uğruyor, susturuluyor ve kimi zaman da savunduklarının bedelini canları ile ödüyorlar.

 Türkiye, Pekin 20 değerlendirme süreci bağlamında kadınların ve kız çocuklarının insan haklarını savunmalıdır ve kadın ve kız çocuklarının insan haklarını, toplumsal cinsiyet eşitliğini ve kadının güçlendirilmesini gerçekleştirmeye kararlı olduğunu bir kez daha ortaya koymalıdır. Üye Devletleri, kadın ve kız çocuklarının insan haklarını koruma, geliştirme ve hayata geçirme hususlarındaki insan haklarına ilişkin yükümlülükleri doğrultusunda, Pekin taahhütlerinin tümüyle hayata geçirilmesi için 2015 sonrası kalkınma gündeminde etkin bir şekilde yer verilmesi de dâhil olmak üzere, somut adımlar üzerinde mutabakata varmaya davet ediyoruz.

 Uluslararası Af Örgütü, dünya genelindeki kadın ve kız çocuklarının hak ve özgürlüklerini gerçekleştirebilmelerine yönelik onların yanında olmak için hükümetinizin desteğini talep etmektedir. Sizi 59. Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu kapsamında sunacağınız raporunuzda aşağıdaki hususları gündeme getirmeye ve oturumun ilk gününde kabul edilmeleri için Deklarasyon metninde yer vermeye davet ediyoruz:

 (a) 1325 (2000) ve takip eden sayılı Kadınlar, Barış ve Güvenlik konulu BM Güvenlik Konseyi Kararı’nın özellikle kadınların çatışmaların çözümlenmesi ve barışın sağlanmasına yönelik çabalara tam ve etkin katılımı ile çatışma durumlarında cinsel şiddete yönelik hesap verebilirliğin güvence altına alınmasının bütünüyle hayata geçirilmesi

 (b) Kültür, gelenek veya din ile gerekçelendirilen kalıp yargılarla ve ayrımcılıkla mücadele edilmesi, kadın ve kız çocuklarına yönelik önyargıları ortadan kaldırmak için tutum ve davranışları değiştirecek etkin önlemler alınması

 (c) Kadınların ve kız çocuklarının şiddete karşı korunması ve kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin önlenmesi için gerekli tedbirleri hayata geçirerek toplumsal cinsiyet temelli şiddetin etkin bir şekilde ele alınması, tüm toplumsal cinsiyet temelli şiddet vakaları için soruşturma ve adli işlem başlatıldığının güvence altına alınması

 (d) Kadınların ve kız çocuklarının zorlama, ayrımcılık veya şiddetten uzak bir şekilde cinsel yaşamlarına ve üreme haklarına dair özgür ve bilinçli kararlar alabilmelerinin sağlanması ve ulaşılabilecek en yüksek sağlık standartlarından faydalanabilmeleri için kadınların ve kız çocuklarının haklarının desteklenmesi

(e) Toplumsal hayat ve tüm karar alma aşamalarına kadınların eşit katılım ve temsiliyeti için kadın haklarının geliştirilmesi 

 (f) Kadın İnsan Hakları Savunucularının önemli ve meşru çalışmalarını tehdit, zorlama ve şiddetten uzak bir şekilde sürdürebilmelerine olanak sağlayacak uygun ortamın yaratılması

 (g) Ayrımcılığın birbiri ile kesişen çeşitli biçimlerine karşı kadınların ve kız çocuklarının etkin bir şekilde korunması, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık ve şiddetin sona erdirilmesi

 (h) Eğitim hakkı, ulaşılabilecek en yüksek sağlık standartlarına erişim hakkı ile kanıta dayalı, kapsamlı cinsel eğitim ve genç dostu sağlık hizmetlerine erişim dahil olmak üzere gençlerin haklarının tümüyle hayata geçirilmesi

 (i) Tüm amaç, hedef ve göstergeler boyunca dönüştürücü, tek başına ve bağımsız bir toplumsal cinsiyet hedefi ile kadınların ve kız çocuklarının toplumsal cinsiyet eşitliğinin, güçlendirilmesinin ve insan haklarının 2015 sonrası kalkınma gündemine dahil edildiğinin güvence altına alınması

 (j) Toplumsal cinsiyet duyarlı göstergelerin kabul edildiğinin, bölümlere ayrılmış verilerin analizinin ve toplanmasının ve kalkınma projelerinin tasarı, uygulama ve denetleme süreçlerine kadın örgütlerinin katılımının güvence altına alınması dahil olmak üzere, 2015 sonrası kalkınma gündemi için hesap verilebilirlik oluşumunun geliştirilmesi

 Daha detaylı bilgi için ek doküman olarak yer alan Uluslararası Af Örgütü’nün 59. Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu yazılı bildirisine bakınız.

 Kadının Statüsü Komisyonu’nun 59. oturumunda dünya üzerindeki tüm kadınların ve kız çocuklarının insan haklarını savunacağınız hususunda size güvenimizin tam olduğunu belirtmek isteriz. Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu nezdinde verilen taahhütlerin ulusal düzeyde Türkiye tarafından uygulanması da aynı derecede önem arz etmektedir - eylem sözcüklerden daha çok ses getirir. Dünya üzerinde tüm kadınlar ve kız çocukları bütün haklarını kullanamadıkları ve potansiyellerini geliştirecek kadar güçlenmediği sürece Pekin hedeflerinde yer alan hususların gerçekten hayata geçirildiği düşünülemez.

 Uluslararası Af Örgütü olarak bu konulara gösterdiğiniz ilgi için size teşekkür eder ve uygunluğunuz doğrultusunda sizinle daha detaylı bir görüşme yapmayı dileriz.

Saygılarımla,

Murat Çekiç

Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Direktörü

Ek döküman için lütfen tıklayınız.