Uluslararası Af Örgütü bugün bir açıklama yaparak, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin ülkeyi kasıp kavuran kaos ve şiddet olaylarından sivilleri koruması için Orta Afrika Cumhuriyeti’ne sağlam bir barış koruma gücü için yetki verme konusunda kaybedecek vakti olmadığını dile getirdi.

Bu hafta, Güvenlik Konseyi’nin sahadaki Fransa ve Afrika Birliği birliklerine, insan hakları ihlalleri ve tacizlerden sorumlu silahlı gruplar ve güvenlik güçlerini kontrol altına almaları için ilk yetki alanlarını tayin etmesi bekleniyor. Ama mevcut krizin üstesinden gelmek için tam teşekküllü bir BM barış koruma operasyonu gerekli olabilir.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Salil Shetty, “Bu ölüm kalım kararının sonuçları bütün ülkeyi etkileyecektir. Eğer Güvenlik Konseyi Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki bu korkunç şiddet olayları döngüsünü durdurmak için şimdi harekete geçmezse, bu başarısızlık gelecek yıllar boyunca uluslarararası toplumun üzerinde ağır bir şekilde sallanmaya devam edecektir.  Güvenlik Konseyi BM Genel Sekreteri’nden derhal sağlam bir barış koruma gücünün, aralarında ülke içinde yerinden edilmiş insanların da olduğu sivilleri koruma yetkisi ile konuşlandırılması için hazırlıklara başlamasını talep etmelidir. Sahadaki birlikler süre gelen ihlalleri durdurmak ve son bir yıldır çoktan kontrolden çıkmış olan silahlı gruplar ile silahlı güçleri kontrol altına almak için ihtiyaç duydukları kaynaklara sahip olmalı” diye konuştu.

Çağrı, Fransa’nın çoktan, şu an sahada olan 2.600 kadar kontenjana sahip Afrika Birliği gücüne destek olması için 800 ila 1,000 arasında ek birlik göndermeye başlamasının üzerine geldi. Mart ayında silahlı grupların koalisyonu olan Seleka’nın Cumhurbaşkanı François Bozizé’yi devirip iktidara gelmesinden bu yana ülke hukuksuzluğa bulanmış durumda.

29 Ekim’de yayımlanan bir Uluslararası Af Örgütü raporu ülkede gerçekleştirilen ağır insan hakları ihlallerini ve tacizleri belgeliyor. On binlerce kişi ülke içinde yerinden edildi, yüzlercesi yasa dışı öldürmelere, mahkemenin yargı etkisi dışındaki infazlara, tecavüze ve kadın ve kız çocuklarına yönelik diğer şiddet türlerine maruz kaldı. Bütün bunlar geniş çaplı bir şekilde güvenlik güçleri ve benzer silahlı gruplar tarafından tamamen cezasızlıkla gerçekleştirildi.

Bu ay başında Orta Afrika Cumhuriyeti’nin komşu ülkesi Çad’a giden bir Uluslararası Af Örgütü delegasyonu, Orta Afrika Cumhuriyeti’den, sınırın ötesindeki mülteci kamplarına kaçan kişilerle görüştü.

Güvenlik Konseyi, BM yetki alanı kapsamında ülke içinde yerinden edilmeleri engellemek, sivileri ve mültecileri korumak için Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki Afrika Birliği güçlerini ve aynı zamanda Fransa ve diğer ülkelerden gelen takviye birlikleri desteklemek için şimdi harekete geçmeli. Bunu etkili ve uluslararası insan hakları hukuku ile uluslararası insancıl hukukla uyumlu bir şekilde yerine getirmeyi güvence altına almalı.

Orta Afrika Cumhuriyeti’nde Birleşmiş Milletler barış koruma misyonunun yetkisi ve yapısı konusundaki tartışmaların gelecek hafta ve aylarda da sürmesi bekleniyor.

Shetty, “Orta Afrika Cumhuriyeti halkı bir gün daha bekleyemez. Sivillerin toplu katliamı olasılığı gerçek bir tehlike teşkil ediyor, gözlerini uçuruma dikmiş bekliyorlar. BM Güvenlik Konseyi şimdi harekete geçerek sahadaki Afrika Birliği ve Fransa birliklerinin etkili bir barış koruma gücü şeklinde çalışmasını, ihtiyaç duyulan sayıda takviye gücün de eklenmesi ile, güvence altına almalı” dedi.

Uluslararası Af Örgütü, Güvenlik Konseyi’nden özellikle şunları talep etmektedir:

• BM Genel Sekreteri’nden derhal aralarında ülke içinde yerinden edilmiş insanların ve mültecilerin de olduğu sivilleri koruma için sağlam bir barış koruma gücünün konuşlandırılması için hazırlıklara başlanması ve kötüye giden insani felaketin büyümesinin durdurulması talep edilmelidir.

• Şiddeti durdurmak için geçici tedbirler alınmalıdır. Uluslararası toplum, BM Genel Sekreteri’nin, Orta Afrika Cumhuriyeti’nde kapsamlı bir BM barış koruma misyonu konuşlandırılabilene kadar komşu ülkere BM barış koruma gücü misyonlarının gönderilmesi teklifini desteklemelidir.

• Barış koruma gücü misyonları kadar her türlü geçici mekanizmanın da, uluslararası hukuk uyarınca suç sayılan durumlardan sivillerin korunması ve ülke içinde yerinden edilenlerle mültecilerin korunması için insan hakları alanında güçlü bir yetkisi olduğu güvence altına alınmalıdır. Gücün, cinsel ve cinsiyet temelli şiddete, kadın haklarına saygı duyan güçlü bir kapasitesi ve uzmanlığı olması gerekmektedir. Sivilleri koruma konusunda proaktif olmalı ve yetki alanını yansıtan angajman kuralları olmalıdır.

Güvenlik Konseyi’nin de Orta Afrika Cumhuriyeti’ne uluslararası silah ambargosu uygulamaya çalışması bekleniyor.Ülkeye sevk edilecek silahların daha fazla insan hakları ihlali gerçekleştirmek ya da buna olanak sağlamak için kullanılacağına dair azımsanmayacak bir risk de mevcut. Bu tarz silah sevkiyatları anlaşmayı imzalamış olan 115 devlet tarafından uygulanabilecek, Silah Ticareti Anlaşması’nın temel hükümlerini ihlal edecektir.