Emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan kimyasal gaz kullanımları nedeniyle, “taksirle ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla dördü idari amir 13 polisin yargılandığı davanın Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’ndeki ilk duruşması, 21 Nisan 2021’de daha büyük bir salona sahip olan 2. Ağır Ceza Mahkemesi salonunda görüldü.

Pandemi gerekçesiyle saat 10.00’da açılan adliyeye giren gazeteciler, güvenlik kontrolünün ardından giriş katında bekletildiler. Gazetecilere, Başsavcılığın talimatıyla “salona gazeteci alınmayacağı” bildirildi. Tepkiler üzerine, polis tarafından, “kendi aranızda anlaşırsınız” denilerek salona sadece iki gazetecinin alınacağı bildirildi.

Saati 09.30’a olarak belirlenen duruşma için gelen Lokumcu’nun müşteki (şikayetçi) sıfatı taşıyan aile fertleri ve avukatları ile izleyicilerin bir kısmı, saat 11.10’da salona kapasite dahilinde alındı. Salonda 30’a yakın izleyici hazır bulundu.

İzleyiciler

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) milletvekilleri ve parti yöneticileri, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) milletvekilleri ve Fındıklı Belediye Başkanı duruşmayı izledi. Ayrıca; aralarında Emek ve Demokrasi Platformu mensupları, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Başkanı’nın da bulunduğu meslek kuruluşları; Evrensel Gazetesi, Demirören Haber Ajansı ve farklı sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ile çok sayıda müzisyenin bulunduğu 30’dan fazla izleyici duruşma için salonda hazır bulundu. Bazı izleyiciler salon kapasitesi yetersizliği nedeniyle salona giremedi.

Yargılama
45 dakikalık gecikmeyle başlayan duruşmada hakim; aleniyet ilkesi gereğince “birtakım izleyicilerin” alındığını, duruşma boyunca beyanların daha sonra yazılı dökümleri alınmak üzere SEGBİS’le kaydının (salondaki mikrofonlar ve kamera aracılığıyla) alınacağını, salona dışarıdan müdahale olması halinde duruşma salonun kapısını kapatacağını, belirtti.

Hakim, Hopa 2. Asliye Ceza Mahkemesi kararıyla, Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin kararı doğrultusunda dosyanın Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’ne nakil gereği tevdi edildiğini, savunması alınmayan iki sanığın savunmasının alındığını, hayatını kaybeden Metin Lokumcu hakkındaki adli raporlar ile olayın görüntü kayıtlarının istendiğini kayda geçirdi.

Yargılanan Güvenlik Görevlilerinin Avukatı Celal Karaoğlu’nun Beyanları
Salondaki avukatlardan ilk söz alan üç sanık polisin avukatı Celal Karaoğlu, müvekkilleri hakkında, “Kendileri ifade verdiler talimat duruşmasıyla. İfadeleri tekrar ederiz.” dedikten sonra şöyle konuştu:

“İddianame incelendiğinde öncelikle müvekkillerin aleyhine doğrudan isnat bulunmamaktadır. Hangi memurun hangi tarihte neyi yaptığı ile ilgili somut bir iddia bulunmamaktadır. Sanıkların tam olarak ne ile isnat edildikleri tam olarak ortaya çıkmamaktadır. Müvekkillerim olay yerinde farklı noktalarda yer almışlardır. Olay yerine yakın yerde yer almadıkları için olaya sebep olma konusunda kendilerinin sorumlu olduğunu düşünmemekteyiz.”

Avukatın savunmasına devam ettiği sırada hakim, izleyicilerden en ön safta bulunan kişiyi bacak bacak üstüne atmaması konusunda uyardı. Avukat Karaoğlu devam etti:

“(...) Net bir iddianame olmaması ve müvekkillerim olay yerinde olmadıkları düşününce, beraatlarını talep etmekteyiz.”

Metin Lokumcu’nun Ailesi’nin Avukatlarının Beyanları
Av. Meriç Eyüboğlu’nun Beyanları
Aile avukatlarından ilk söz alan davayı 2011’den beri takip eden Meriç Eyüpoğlu oldu. Eyüpoğlu sözlerine, “Söyleyeceğimiz çok şey var. Biz 10 yıldır bu duruşmayı bekliyoruz” ifadeleriyle başladı. Tüm sanık polislerinin ifadelerinin duruşma öncesinde talimatla alındığına dikkat çeken Eyüboğlu, iddianamede polisler hakkında istenen cezanın “taksirle ölüme sebebiyet verme” olmasını eleştirdi:

”İddianamede sanıkların yargılandığını fiil taksirle ölüme sebebiyet. Oysa burada yapılması gereken tartışmanın olsa olsa olası kasıtla olması gerektiği düşüncesindeyiz. Neyi tartışmamız gerekir? Burada gerçekten karşı karşıya kalınan fiil, kimyasal gaz sonucu Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan fiil, taksir olarak nitelendirilebilir mi? Burada asıl tartışılması gereken şey sanıkların(ölüm olayını) öngörüp öngöremedikleridir.

Bunu nasıl tartışabiliriz? İki şekilde. Bir, kimyasal gazlar nasıl şeylerdir? Dosyada çok sayıda bilimsel makale vardır. Size bir doysa halinde vereceğiz birazdan.

2007-2011 sürecinde Metin Lokumcu’nun ölümünden önce de (Türkiye’de) kimyasal gaz kullanıldı. Bunların kullanımına ilişkin iki mesele var; 2007’den 2011’e kadar olan akış (dosyada) var. Bu ölümler gaz sonucunda ölümler mi?”

Av. Eyüboğlu Metin Lokumcu’dan önce gaz kullanımı sonucu hayatını kaybeden kişilerden örnek verdi. Kimyasal gaz kullanımı kaynaklı ölümlerin devam ettiğini ifade eden Eyüboğlu gaz kullanımına ilişkin uluslararası mevzuatı Türkiye’nin ihlal ettiğini savundu:

“Kimyasal gaz kullanımı konusunda ulusal ve uluslararası mevzuat var. Savcılığa kullanılan kimyasal gazları sorduk. Artvin Valiliği cevap verdi. Türkiye'de iki gazın kullanıldığı söylendi. Bu dosyada da Hopa’da da o iki gazın kullanıldığını biliyoruz. Bu iki gaz sözleşmelerde geçiyor. Ve kimyasal gaz oldukları için yasaklı listede geçiyor. Ve (burada) az kullanılması çok kullanılması üzerine tartışmalar yapıyoruz.”

Bahsi geçen kimyasal gazların öldürücü olmasının Adli Tıp raporlarıyla belgelendiğini ifade eden Av. Eyüboğlu, bu konuda 14 farklı eki mahkemeye sunduğunu söyledi. Hakimin “Ne hususta?” sorusuna “Kimyasal gazların öldürücülüğü ve yaşamsal tehlikesi konusunda” cevabını verdi. Beyanlarına devam etti:

“Sonraki aşamalarda uzman da dinletmek istiyoruz. Metin Lokumcu'nun yüzüne gaz sıkıldığına ilişkin belge sunacağız. Metin Lokumcu ailesi adına idare mahkemesine başvurduk. Mahkemeye sunulan belgede EGM (Emniyet Genel Müdürlüğü) Güvenlik Daire Başkanlığı “bu gazları herkes kullanamaz” diyor. OC gaz spreyi kullanımı başlıklı yazıyı sunduk. Bu gazı yalnızca eğitimi olan kişiler kullanabilir, özel eğitim ve sertifikasyon gerekiyor. Göz yaşartıcı gaz silahları kullanım talimatları var. Onu da soruyoruz size. Bu 2008 tarihli talimat şu ankine benzer. Burada bu “silahları kullanma taktikleri” diye bir bölüm var, “Amirin vereceği taktik doğrultusunda belirtilen dozda gaz kullanılacağı” belirtiliyor.

Hopa'da sekiz saat gaz kullanıldı. “Kullanılan gaz bitti” diye beyan var. Gaz stokları bitiyor sayın hakim. Birbirlerinden gaz istiyorlar. Teslim tesellüm tutanağıyla veriyorlar. “Eğitim almayanların bu gazı kullanamayacağı” belirtiliyor. Bu eğitimi alanların gaz kullanımı sonucunda olanları öngörmemeleri mümkün değil. O zaman burada taksir tartışması yapmak anlamlı mıdır?”

Av. Eyüboğlu, hakimin dosyayı “olası kasıtla insan öldürme” suçlamasıyla yargılama yapılması için ağır ceza mahkemesine iletmesi gerektiğini ifade ederek, mahkemeden “görevsizlik kararı” vermesini talep etti.

Av. Sercan Aran’ın Beyanları
Av. Aran sözlerine taksir tartışmasına ilişkin beyanda bulunmak istediğini söyleyerek başladı. Görülmekte olan davanın “kaçırıldığı” bir yerde bu yargılamayı yapmanın adil yargılanma hakkının ihlali mahiyetinde olduğunu ifade etti:

“O gün, 31 Mayıs 2011’de Hopa'da ne olacaktı? Başbakan Erdoğan Hopa'da miting yapacaktı. Doğasına çevresine ekolojisine sahip çıkan vatandaşlar da doğa tahribinin sorumlusu olarak gördükleri Başbakan’ı protesto etmek istemişlerdi. Bireylerin yaşam hakkı ve çevre hakkı kısıtlandığında bunu protesto etmeleri onların hakkıdır. Onlar haklarını kullanmaya başlamadan protesto şiddetle bastırılmıştır. Birçok ilden getirilen kolluk personeliyle yurttaşların haklarını kullanmaları engellemiştir. Ve Metin Lokumcu hayatını kaybetmiştir. Bunun sonucu ülkemizde eleştiri yapmanın sonucunun “öldürülmek” olduğu gerçeğidir.

“Kolluğun burada yapması gerek neydi” tartışmasını yürütmek gerekir. Ses çıkarmak isteyen bireylerin Anayasa ve sözleşmelerle belirlenen protesto hakları vardır. Burada hakların kullanımına müsaade edilseydi hiçbirimiz burada olmayacaktık. Metin Hocamızın ölümünü tartışmaya açtık. Kolluğun birçok icrâi hareketi sonucunda Metin Lokumcu hayatını kaybetmiştir.

Özü itibariyle suçun bir fiil ve hareket niteliğini tartışmamız gerekir. Fiilin esasında da belirleyici bir önem var. Suçun manevi unsuruna ilişkin bazı çıkarımlarda ulaşan yaklaşımlar hareketin farklı yönlerinin analizini hayati kılmaktadır. Burada hareketin suçun yalnızca maddi yönüne ilişkin olmadığı, kasıt yönünün de olduğunu ortaya koymak gerekir.

Metin Lokumcu'nun öldürülmesindeki ilk hareketin başlangıcı aslında bu temel hakkın kullanılmasına yöneliktir. Bu temel hak hangi hak? “Su haktır” demek için bir basın açıklaması yapmak istiyorlar. Yedi ilden takviye kuvvetler silahlı gazlı personel ve TOMA’lar getiriliyor. Bizce, olası kast yönüyle tartışılması gereken; kolluğun ve yargılanmaya dönemin Başbakanı, İçişleri Bakanı, Artvin Valisi, Hopa Kaymakamı’nın bütünsellik hareket ettiği kanaatindeyiz.

Mevcut 13 sanığın sorumluluğu olduğu düşünmüyoruz. Bu sanıklara emri verenler yüzlerce silahlı polis yığınak yaparak bir temel hakkı kısıtlamanın ötesinde bir irade gösterilmiştir. Amacı sadece anayasal hak kullanımı olan vatandaşlara karşı kolluk gücünün tüm mühimmatın kullandığı ve Metin Lokumcu da dahil yurttaşların "yeter artık" diyerek tepki göstermesi sonucunda Metin Lokumcu’nun öldürülmesini tartışıyoruz. Buradaki niyet, anayasal haklarını kullanan vatandaşlara, düşmanca bir ‘ne olursa olsun’ tavrı söz konusudur.”

Metin Lokumcu’nun Aile Fertlerinin Beyanları
Ulaş Lokumcu
Müşteki sıfatıyla ifade vermek üzere Metin Lokumcu’nun oğlu Ulaş Lokumcu kürsüye geldi:

“31 Mayıs 2011 de öldürülen metin Lokumcu benim babam. Tüm aile fertleri ile buradayız. Herhalde 13 sanık bizim yüzümüze bakmak istemediler. Bir göz göze bakmak isterdim kendileriyle. O gün 22 yaşında bir üniversite öğrencisiydim. Bugün 32 yaşında, çocuk sahibi biriyim. Benim babam torunu için vefat etti. “Ben torunumu getirip o derede yüzdüreceğim” dedi. O gün orada polisler benim babamı öldürdüler.

Onunla gurur duyuyorum. O gün oradaki iktidar, istediğini yapsaydı belki o derelerde HES’ler olacaktı. Umarım siz de adaletin yerini bulmasını sağlarsınız.

O gün İzmir’deydim. Sabah 10.30 sularında babam beni aradı. ‘Bizim çocuklar HES’ler için basın açıklaması yapacaklar’ dedi. ‘Neden?’ dedim. Tayyip ‘Erdoğan geliyor ya, belki bizi duyar’ dedi. ‘Baba artık emekli oldun’ dedim. ‘Boş ver. Biz orda olmazsak olmaz. Bizim de bir söz hakkımız var’ dedi. 11.45 te aradı beni. ‘Evlat, TV’ye bakmıyor musun? Basın açıklaması bitti. Bizim burayı darma duman ettiler.’ dedi.

‘Sende bir şey var mı?’ dedim. ‘Yok. Büfenin kenarındayım. Oğlum hiç tanımadığım polisler var, çok gaz sıkıyorlar. Eğer biz büyükler olmazsak bu polisler gençleri ziyan edecek’ dedi. Bir şey daha söyleyecektim ki, ‘Oğlum biber gazı sıkıyorlar’ dedi. Kapattı telefonu.

Son konuşmam oldu. Telefonu kapattım. Arkadaşım ‘Gel bi hava alalım’ dedi. Dışarı çıktım. İzmir Bornova'daydım o zaman. Uçak saati geldi. Beyaz tişörtlü siyah pantolonlu bir beyefendiyi fark ettim. Telsizi vardı. Tam geçerken yolda havalimanında ekranda gördüm babamın vefat ettiğini. Trabzon'a indim Adli Tıp’a gittik. Oradaki babamın arkadaşları ‘burada yapacak bir şey yok’ dediler. Arabaya bindik. Yola çıktık. Ölmesini konduramadım.”

Hakim, Lokumcu’ya “Bir rahatsızlığı var mıydı” sorusunu yöneltti. Ulaş Lokumcu cevap verdi:

“Hayır gayet sağlıklıydı, ben babama yürürken ormanda yetişemiyordum. Hopa’nın girişinden çıkışına geldik. Tekrar durdurdular tekrar kimlik gösterdik. ‘Oğlu musunuz’ dediler. Jandarma tekrar durdurdu. Tekrar kimlik isteyince isyan ettim. ‘Hayırdır sıkıyönetim ilan edildi de haberimiz mi yok?’ dedik. (Başbakan Erdoğan'ın beyanları hakkında) Tabii ki bizim kültürümüzde ölünün arkasından güzel konuşmak vardır. Kendisi öyle konuşmayı tercih etmedi o zamanlar. Babam belki anlayamadı. Biz o görüntüleri sonradan anladık. O kadar insana zulmedildi.”

Hakim Lokumcu’ya tekrar, “Babanızın bildiğiniz kadarıyla herhangi rahatsızlığı yoktu?” diye sordu. Lokumcu, “Ben çok küçükken ufak bir kalp spazmı geçirmişti” cevabını verdi. Hakimin “Yaptığınız görüşmelerde şöyle böyle oldu diye bilgi var mı?” sorusunu Lokumcu “Babamın kendi beyanı var. ‘Hopa'daki eylemden dolayı bir gözaltı listesi varmış. Belki bizi gözaltına alabilirler.’ demişti.” ifadeleriyle cevapladı. Bunun üzerine hakim, “Nasıl anlattılar gaza maruziyeti” sorusunu yönetti. Lokumcu cevap verdi:

“Babamlara olay anı oluyor. Birden gaz sıkıyorlar. En önde babamın önüne geliyor. Birkaç arkadaşı vardı orada. Çok yakın gaz kapsülü ve tüplü biber gazı sıkılıyor. Gençler bir tarafa Hopalılar bir tarafa savruluyor. Sonra babam polislerle konuşuyor, ‘Neden bu kadar sıkıyorsunuz’ diyor. Tam babamın çok yakından, ağzına biber gazı sıkıldığını duydum.”

Lokumcu, şikayetçi olduğunu ifade ederek sözlerine son verdi.

Gülay Lokumcu
İkinci söz verilen kişi Metin Lokumcu’nun eşi Gülay Lokumcu oldu. Şikayetçi olduğunu ve davaya katılmak istediğini ifade etti.

Neşe Gülhan
Müşteki sıfatıyla söz verilen Metin Lokumcu’nun kardeşi Neşe Gülhan şöyle konuştu:

“Metin Lokumcu anlatılamaz ancak onunla yaşanır ve anlayanlar bilir. Öncelikle avukatlara, yol arkadaşlarına ve meslek arkadaşlarına teşekkür ediyorum. Biz Metin Lokumcu’yu kaybettik ama arkası artıyor eksilmiyor. Gerçekten 10 sene önce çok acı yaşadık.”

Hakim, Gülhan’a “olayı gördünüz mü?” sorusunu yöneltti. Lokumcu’nun kardeşi “Hayır.” dedikten sonra devam etti:

“En çok canımızı yakan...  Abim yirmi sene öğretmenlik yaptı. Vefat ettiği zaman, daha toprağa girmemişti abim. (Dönemin Başbakanı’nın sözlerini kastederek) İsim olarak hitap etmedi. Sıradan bir insanmış gibi ifade etti. Ona çok üzüldüm.”

Ayşe Bekar
Metin Lokumcu’nun kardeşi Ayşe Bekar söz aldı:

“Kız kardeşiyim. Bu haberi aldığımda kızımın mezuniyetine geliyordum. Düzce'de otobüsün içinde öğrendim. Düşünün. O psikolojiyle 16 saat yolculuk yaptım. Burada abimin karakter ve bize olan bağlılığını iki cümleyle ifade etmemiz mümkün değil. Sağlığıyla ilgili çok yalan yanlış şeyler söylendi.”

Hakim, müşteki Bekar’a Metin Lokumcu’nun sağlık problemi olup olmadığını sordu. Bekar cevap verdi:

“Kesinlikle. Ağrı kesici bile kullanmazdı. Gençleri ava çıkarırdı. Çocuğu yaşındaki çocukları alıp gezdirirdi. Size soruyorum? Astımı olan insan, kalbi olan insan dağa tırmanabilir mi? Hiçbir ilaç kullanmıyordu. Sadece çok heyecanlıydı. Hayat dolu bir insandı. Hayattan kopardılar.

Üç ay evvel dağda karlı havada yol yürüdüğümüzü gösteren resimler var. On yıldır acımız kapanmıyor. Devlet bizi adeta cezalandırıyor. O yetmedi. İki tane karikatür paylaştım. Diye bana 11 ay ceza verdiler. Benim söyleyeceklerim bu kadar. Buraya bizi desteklemek için gelenlere teşekkür ediyorum.”

Yeter Babalık
Söz alan bir sonraki müşteki, Metin Lokumcu’nun diğer kardeşi Yeter Babalık; Metin Lokumcu’nun kendisini doğayı korumaya adadığını söyledi. Sorumluların en ağır cezayla cezalandırılmasını talep etti. Adalet istediklerini söyledi:

“Adalet istiyoruz. Sorumlular en ağır cezayla cezalandırılsın. Elinde sopa silah yoktu. Şiddet uyguladılar, öldürdüler. Ellerine ne geçti? Düşünün bu dava neden bu kadar uzadı? Hepsinden şikayetçiyim.”

Şengül Çiçekoğlu
Söz alan bir sonraki müşteki Metin Lokumcu’nun diğer kardeşi Şengül Çiçekoğlu oldu:

“Çok sevilen bir insan. Herkes tarafından takdir edilen bir insan. Bize o kadar güzel şeyler öğretti ki. Sevgiyi, dayanışmayı…Abimi anlatmam gerekiyorsa... Abimin çok güzel bir yüreği; annesine, abisine, hepimize çok güzel bir yüreği var. Abimden dolayı annem de akli dengesini kaybetti.”

Mete Lokumcu
Dinlenen son müşteki, Metin Lokumcu’nun kardeşi Mete Lokumcu şöyle konuştu:

“Hopa Kaymakamı muhtar olmamdan dolayı beni aradı, ‘Acele gel’ dedi. Metin Lokumcu ambulansa alınırken ben de Hopa’ya yetiştim. Ambulansın önünde(...) Her tarafta nefes almak çok zordu. Ambulansın içinde görmedim ama ambulanstan çıkarken abimin suratını gördüm. Tanımasam Metin Lokumcu olduğuna kanaat getirmeyecektim. Gözleri dolmuştu, şişmişti. Tanıyamadım.”

Hakim, Mete Lokumcu’ya, “Ambulansa ilk gittiğiniz anda görgünüz var mı?” sorusunu yöneltti. Lokumcu cevap verdi:

“Hastaneye kadar 1.5 - 2 km kadar toz bulutuydu. Hastanenin bahçesi bile. Ambulanstan çıkar çıkmaz, seslendi, ‘mahvettiler beni’. Kalp masajı yapılırken bir bakayım dedim. Bırakmadılar.

(…) O gazı sıkanlar nasıl bilerek yaptılar? Onlar dışında kimse bu işi bilinçli yapmadı. Üç kere değil bir kere bile düşünmediler. En ağır cezayla yargılanmalarına istiyorum. 10 yıl geçti.”

Müşteki aile fertlerinin şikayetçi olduklarını beyan etmelerinin ardından saat 12.30 itibariyle duruşmaya yarım saat ara verildi.

Görevsizlik Taleplerinin Reddi ve Avukatların Katılma Talepleri
Davaya katılma taleplerini iletmek üzere İzmir Barosu, Artvin Barosu, Trabzon Barosu, Diyarbakır Barosu, Bursa Barosu, Trabzon Barosu, muhtelif baro ve sivil toplum kuruluşlarından 30’a yakın avukatın bulunduğu duruşma, saat 13.18’de yeniden başladı. Hakim, “duruşma düzenine gösterilen riayet” konusunda salondakilere teşekkür ettikten sonra görevsizlik talepleri hususunda iddia makamına görüşünü sordu. Savcı, “gelinen aşama itibariyle dosya kapsamında toplanan deliller değerlendirildiğinde mahkemenin takdirinde değişiklik oluşması halinde görevsizlik kararının her zaman verilebilecek olması hususları birlikte gözetilerek, müşteki avukatlarının görevsizlik kararı yönündeki taleplerinin bu aşamada reddine karar olunması” ifadelerini kullanarak, polislerin “taksirle ölüme sebebiyet vermek” suçlamasından daha ağır bir suçlamayla yargılanmak üzere, dosyanın ağır ceza mahkemesine gönderilmesi istemiyle görevsizlik talebinin reddedilmesini talep  etti.

İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel, davaya katılma taleplerini ara karardan önce mahkemeye iletmek istediklerini, söyledi. Hakim katılma taleplerinin dinlenmesi talebini kabul etti. Farklı illerin barolarından gelen başkan ve temsilci düzeyinde avukatlar mahkemeye katılma taleplerini ilettiler.

Diyarbakır Barosu Başkanı Nahit Eren’in Katılma Talebi
Baro başkanı Av. Nahit Eren katılma taleplerinin gerekçelerini sıraladı:

“Diyarbakır Barosu olarak biz cezasızlıkla mücadele ettik. 2011’de işlenen bir cinayetin davasının bugün görülüyor olması, bu 10 yıllık süreç, bizim neden davaya katılmanız gerektiğini gösteriyor.

Maalesef yıllardır kamu görevlileri eliyle yaşanan insan hakları ihlalleriyle mücadele ediyoruz. Cumhuriyet tarihi boyunca değişmeyen bir politika var bu ülkede: cezasızlık. Mağdur değişmiyor. Cizreli mağdur, Hopalı mağdur... Yargı, üzerine düşen kamu vicdanını rahatlatacak kararlarıyla mağdurların adalet duygusunu tatmin etmeli. Bizim amacımız mağdurların adalet talebini yerine getirmek ve yeni bir iklim oluşturmak. Bu iklim de sizin etkin bir kovuşturmayla vereceğiniz hükümle oluşacak. Biz, kanunun bize tanıdığı görevle katılma talebinde bulunuyoruz. CMK'yı dar yorumlamamanızı umuyoruz.”

Artvin Barosu Başkanı Ayla Baran’ın Katılma Talebi
Baro başkanı Av. Ayla Baran devletin görevlerinin bir tanesinin de ‘vatandaşların insan hak ve özgürlüklerin kullanabilmesi için yolu açmak’ olduğunu söyledi. Devletin aslında böyle bir görevi olmamasına rağmen, hak ve hürriyet kullanımına gereksiz müdahale ettiğini; polisin görevinin hakkını kullanan vatandaşın işini kolaylaştırmak, olduğunu söyledi. Av. Baran polisin gaz kullanımını mercek altına aldı:

“Bu kimyasal gazın orantısız ve aşırı miktarda kullanıldığı sonuçtan belli. Nasıl kullanılacağı hakkındaki talimatlara da uyulmadığı belli. Hal böyleyken kolluk görevlilerinin sonucu öngörememiş olmalarını tartışmak bile... Birinin yakın mesafeden ağzına kimyasal sıkarsanız ölür…

Kimyasal gaz kullanılması gerekli bir şey miydi? Bir trafik kazasında bile, ehliyetinde sorun olan bir adam için ağır cezada dava açabiliyoruz. O nedenle, bu dosyanın yeri mahkemeniz değildir. Artvin Barosu adına talebimizi yineliyoruz.

Sayın yargıç, merakınızı celp etmiş olabilir, “Barolar hep birlikte gidiyorlar mı, katılma talebinde bulunuyorlar mı” diyebilirsiniz. Başka dosyalara, herhangi taksirle ölüm dosyasına barolar olarak müdahil olmuyoruz. Çünkü avukatlık kanunu bize görev vermiş. Korumamız gereken menfaatler, insan haklarını savunmak görevi de kanunla verilmiştir. Bu herhangi bir ölüme sebebiyet davası değildir. Bu insan haklarıyla ilişkili bir dava. Hak gaspının sorumluları devlet yetkililerindir. En alttan en üste. Bizim burada bulunmanızı sebebi baroların hak ihlaline uğrayan tüm yurttaşlar için görev sahibi olmalarıdır. Meslektaşlarımızın Bursa'dan, başka şehirlerden buraya gelmelerinin sebebi budur.

Size emsal kararlar sunuldu. (Görevsizlik hakkında) Elbette daha sonra da karar vermeniz mümkün ama şimdi de karar verebilirsiniz. Bu insanların gerçekten yargılamayı yapacak merciinin karşısına çıkmasını sağlamak durumundasınız. Bu nedenle meslektaşlarımın görevsizlik konusundaki tüm taleplerine katılıyorum.

Avukatlık kanununda verilen görev gereği, korumamız altına verilen bir hukuksal menfaatin ortadan kaldırılmış olması nedeniyle zarara uğramış durumdayız. Talebimiz kabul edilsin.”

Van Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Karataş’ın Katılma Talebi
Av. Mehmet Karataş ölüm olayının öngörülüp öngörülemeyeceğini tartışarak katılma talebini iletti:

“Metin Lokumcu’nun ölümü önlenebilir mıydı? Tabii ki öngörülebilirdi. Biz bölge insanları olarak, bu gaz bombalarına daima maruz kalan insanlarız. Bu gaz bombasının kullanılması da yargılanmalıdır. Bu fiilden dolayı bir insanın yaşam hakkı ihlal edilmiştir.”

Trabzon Baro Başkanı Sibel Suiçmez’in Katılma Talebi
“Bu dava bize Türkiye'de adalete erişimin ne kadar zor olduğunu ve bağımsız savunmanın önemini göstermiştir. Eğer aile mücadeleyi yürütmeseydi, eğer çok değerli meslektaşlarım dosyanın peşinden gitmeseydi bugün bu dosya önümüze gelmemiş olacaktı. Onları kutlamak istiyorum.

Burada metin Lokumcu'nun öldürüldüğü gün aslında hepimiz bir parça öldürüldük. Dolayısıyla bugün bu yaptığınız yargılama, gelinen bu aşamada bu devlete güven duyulmasını temsil edecek olan sizlersiniz. Vereceğiniz kararlar bu ülkede insanların devlete olan güvenini artıracaktır veya eksiltecektir. Dolayısıyla Metin Lokumcu öldürülmüştür ama biz geleceğimize dair umutlarımızı hala yeşertiyoruz. (…)

Trabzon Barosu olarak Avukatlık Yasası’nın bize verdiği görev ve yetki nedeniyle katılma talebimizin ve görevsizlik kararının kabulünü talep ediyoruz.”

Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD)Temsilcisi Ayşegül Karpuz

“Bir uluslararası sözleşmeden bahsedeceğim. Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’ne bağlı Avukatların Rolüne Dair Temel Prensipler, Havana Kuralları. Hukuk örgütlerinin meslek örgütlerinin hak ihlallerin karşı yargılamada etkin rol oynamasının önemine atıfta bulunur. Sözleşme, hak ihlallerinin avukatlar tarafından takibinde, devletin kolaylaştırıcı bir rol oynaması gerektiğini söyler.“

Avukat Ayşegül Karpuz, ÇHD’nin önceki başka hak ihlallerinin ortaya çıkarılmasında rol aldığını ve muhtelif hak savunuculuğu faaliyetlerinde bulunduğunu, söyledi. Metin Lokumcu’nun öldürülmesinin ardından ölüm olayını ve inşa edilen HES’leri (hidroelektrik santral) protesto eden pek çok eylemin gerçekleştiğini hatırlattı:

“(Türkiye’de) Biber gazıyla ilgili ölümler devam etti. Gezi'de de gerçekleşti. Başka bir yurttaşımızı daha kalp krizinden kaybettik. TCK’da (Türk Ceza Kanunu) silahın tanımına da bakmak gerekir. Yakıcı, yanıcı, zehirleyici gazlar da… Vatandaş kullandığında silah olan şey PVSK’ya (Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu) bakıldığında size maddi güç olarak gözükebilir; ama maddi gücün nasıl kullanıldığı önemlidir. Biz bu dosyada biber gazının bir silah olarak kullanıldığını düşünüyoruz. Bir yurttaşımız, Metin Lokumcu bu silahın kullanılması sonucu hayatını kaybetmiştir. Bu davanın yeri ağır ceza mahkemesi. Eğer 6. madde, adil yargılanma hakkı söz konusuysa mağdur tarafının bunu gerçekten hissedebilmesi gerekir. Sizin mahkemenizde yargılamaya devam edemeyiz.”

Av. Karpuz görevsizlik talebini tekrarladı ve ÇHD adına katılma talebini mahkemeye iletti.

Özgürlük İçin Hukukçular Derneği’ni (ÖHD) Temsilen İlknur Alcan’ın Katılma Talebi

Avukat İlknur Alcan, derneklerinin insan hakları alanında faaliyet yürüten bir dernek olduğunu, başta cezasızlıkla mücadele olmak üzere yaşam hakkı ve diğer hak ve özgürlükleri amaçlarının yargılama konusunu ilgilendirdiğini söyledi, görevsizlik talebini yineledi.

“Sanıkların neredeyse hiçbiri buraya gelmedi. Talimatla (sanıkların ifadesinin önceden alınmasını ve duruşmaya çağrılmamalarını kastederek) ifade aldınız. Cezasızlıkla mücadele eden bir dernek olarak, dosyaya katılma talebinde bulunuyoruz.”

Av. Alcan; zaman aşımıyla karşı karşıya kalan dosyanın davasının 10 yıl sonra asliye ceza mahkemesinde “taksirle ölüme sebebiyet verme” suçlamasıyla açılmasının dosyanın, cezasız kalacağının ve sanıkların ödüllendirileceğinin bir göstergesi olduğunu, söyledi. Görevsizlik ve katılma taleplerini tekrarladı.

Halk Evleri Derneği’ni Temsilen Seçil Ege Değerli
Avukat Seçil Ege Değerli, ceza yargılamasın bir yandan yargılama konusu olan olayın, yani geçmişin canlandırılması olduğunu söyledi.

“Bu olayların başına gidersek metin Lokumcu'nun neyi savunduğun da burada belirtmek gerekiyor. Hukukun hak öznesi olan varlıklar insanlardır. Dağı, kuşu, doğayı kim savunacak? Onlarla yaşayan insanların doğaya sahip çıkması bir yurttaşlık hakkı ve görevidir.

Metin Lokumcu evinin kıyısındaki derelere kurulmak istenen hidroelektrik santrallere karşı çıkmıştır. İfade ve düşünce özgürlüğü haklarını savunmak isterken öldürülmüştür. Yeni kuşak haklardan olan çevre hakkının temel bir insan hakkı olduğu yazılı düzleme geçirilmiştir.

Anayasamızda yer alan çevre hakkı bir yandan Anayasa’nın 90. maddesi kapsamında taraf olunan sözleşmelerin bir iç hukuk normu olarak ele alınması gerekir. (…)

Metin Lokumcu çevre hakkını ve sağlıklı bir yaşam hakkını savunmak amacıyla kendi şehrindeki bir toplantıda bunu dile getirme hakkını savunmuştur. Yaptığı bir yaşam hakkı savunusudur. Dereiçi köyü halkının, dönemin başbakanının seçim vaadiyle yaptığı bir mitingde seçimle tekrar seçilmek isteyen yöneticilerine itirazını...

Emniyetin kolluk kuvvetinin birkaç gün önceden bu toplantıya yönelik hazırlık yaptığı duruşmada belirtildi. Olayın bizzat kendisi suçun delillidir. Yapılan tüm bu hazırlıklar daha barışçıl bir protesto başlamadan yapılan müdahale 'öngörülebilirlik' tartışmasını aşmıştır. Gaz kullanımı, bir kimyasal silah kullanımıdır. Bilinçli bir tercihtir. Bu tercih halen devam etmektedir. Türkiye'nin dört bir tarafında (…) yaşam alanlarına sahip çıkanlar daha itirazlarını duyurmaya başlamadan aynen o gün Hopa'da olduğu gibi çevre illerden kolluk kuvveti desteğiyle daha seslerini çıkaramadan şiddete maruz kaldılar. Bu, iktidarın devlet erkinin bilinci bir tercihtir. Bir anne çocuğunu döverken neyi amaçlar? Canını acıtmayı. Orada kullanılan biber gazıyla canın acıtılmak istendiği, en temel içgüdüsü olan yaşama arzusuyla o alandan uzaklaşmasını sağlamaktır. Yeter ki sussunlar ve o zamanki başbakanı protesto etmesinler. Başbakan'ın huzuru bozulmasın. Hangi sonuç elde edilirse edilsin.

Bu temel hakkın kullanımı, anayasamızda yer alan laik sosyal demokratik hukuk devleti ilkesine bağlı kalınarak devam edilmiş olsaydı o protestonun barışçıl şekilde yapılması sağlanırdı.

Bu yargısal sürecin bugüne kadar gelmiş olması ve görevsizlik talebinin reddinin (savcının talebi kastedilerek) talep edilmesi bize göre düşman ceza hukukunun uygulanmasıdır. Sanıklar kolluk kuvveti olmasaydı, rastgele şekilde ele geçirdiği bir biber gazını bir yurttaş başka yurttaşa atsaydı taksirden bahsedilebilirdi. Eminim ki ağır cezada mahkeme yapılıyor olurdu bu olay için.

Sırf kolluk kuvveti söz konusu olduğu için bunun bir olası kasıtla adam öldürme olmadığını düşünmek ve bu yargılamayı on yıl yapmamak... Bunun düşman ceza hukukun tecellisi olduğunu düşünüyorum. Şikayete bağlı olmayan bu suç ancak ailelerin ve avukatlarının talebiyle bugüne gelmiştir. Eğer bu talep olmasaydı devletin ve iddia makamının zaten soruşturmak ve yargılamakla sorumlu olduğu bu suç bugüne taşınmayacaktı.

Demek ki devletin refleksi bu tür bir suçta ancak şikâyet üzerine harekete geçiyor. Devlet refleksinin doğal savunucularının yasam hakkı konusundaki refleksleri o ve yargısal süreçlerdeki tutumlarını konuşmuş olduk. Bu yargılamanın olası kasıtla öldürme suçlamasıyla yapılması talebinin reddi halinde bu insanlar düşman ceza hukuku kapsamında kalacaklar.”

Av. Değerli dava dosyasının Hopa Mahkemesi’nden Trabzon’a getirilmesini, “dosyanın kaçırılması” olarak niteledi:

“Dosyanın buraya kaçırılması diyorum çünkü biz Hopa Asliye’deki duruşmaya hazırlık yaparken, duruşma günü dahi beklemeksizin, dosyanın buraya gönderildiğini öğrenmiş olduk. Bir yandan da zapta baktığımızda güvenlik gerekçesinde bahsediliyor. Soruyorum. Bu dosya içerisinde bu ailenin yargılamanın güvenliğini tehlikeye sokacağını ilişkin nasıl bir delil bulunmaktadır? Tüm kararlarınızı gerekçeli olması gerekir. Burada bir gerekçe görmüyorum. Nasıl bir tehdit oluşturuyor Hopa halkı? Demek ki Hopa halkına düşman ceza hukuku uygulanmak istenmektedir.

Metin Lokumcu hocamız, aynen Soma'da olduğu gibi, tarım alanlarını kaybettikleri için hayatını kaybedenler gibidir.”

Hakimin katılma talepleri hakkındaki görüşünü sorması üzerine savcı “doğrudan suçtan zarar görme durumlarının bulunmaması nedeniyle talebin reddine karar verilmesini” talep etti.

Hakim “Baro ve dernekler adına yapılan katılma taleplerininim CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) 237. madde uyarınca ancak mağdur suçtan zarar görenin davaya katılabileceği şeklinde düzenlendiğinden baro ve dernekler adına talebin reddine” karar verdi. Hakim, görevsizlik talepleri konusunda şunları kaydetti:

“Sunulan dilekçe ve ekleri ile flaş bellek içerisindeki video kaydı birlikte değerlendirildiğinde müteveffanın bir hastalığının bulunmadığını ifade etmeleri, (...) Olayın gelişimi ile iş bu dava dosyasındaki olayın gelişiminin farklı olması ve mahkememizce maddi hakikatin ortaya çıkartılması için resen araştırılacak hususların bulunması nedenleriyle, talebin reddine karar verildi.”

Aile Avukatlarının Beyanları
Söz alan müdahil avukat, soru sorabilmeleri için sanık polislerin duruşmada hazır bulunmaları için tebligat veya zorla getirme yoluyla mahkemeye getirilmelerini talep etti.

Av. Meriç Eyüboğlu’nun Beyanları

“Başlarken görevsizlik tartışması olduğu için ve aile 10 yıldır bugünü beklediği için az konuştuk. Ben anladım ki, siz orada ne olduğunu bilmiyorsunuz.

Metin Lokumcu gaza bir kez maruz kalmamış, defalarca maruz kalmış. Biz görev savma kabilinden bir iddianameyle burada olduğumuzu biliyoruz. Bu insanlar 2012’de raporlandığı halde 2020’de kabul edilen bir iddianameyi bekliyorlar.

Adalet duygusunun tecelli edeceğine ilişkin gözle de tatmin olması gerekir. Siz bize ne kadar nezaket gösterirseniz gösterin, biz adalet duygusu açısından burada tatmin olmadan çıkacağız. (…)

Gaz kullananlarının yoldan geçen veya herhangi çevik kuvvet mensubu olmadığına ilişkin belge de sunduk. “Amir emriyle yaptık” diyorlar kendi beyanlarında.

Eğer dosyayı biliyorsanız, bizim sadece bu sanıklardan değil, tüm emir zinciri hakkında şikayetçi olduğumuzu da bilirsiniz. Burada çok açık bir şey var. Bu kimyasal gazlar öldürüyor mu? Evet öldürüyor. Metin Lokumcu’yu öldürmüş mü? Evet öldürmüş! Adli tıp kurumu söylüyor. Siz ne karar verirseniz verin, biz tarihe not düşmek için bu mücadeleyi sürdüreceğiz.

Siz de burada iyi bir rol alın. Türkiye'de hukukun siyasallaşması noktasında umudunu kaybeden insanlara umut olmak istiyorsanız kararınızı yeniden değerlendirin.”

Hakim 14.30’da duruşmaya yarım saat ara verdi. Duruşma 15.12’de yeniden başladı.

Avukat Eyüboğlu’nun taleplerinin yeniden değerlendirilmesi talebini hatırlatması üzerine, hakim “Arada bakacağım ama bu duruşmada fikrimi beyan ettim” dedi. Bir “sürekli talebi ret - kabul...” durumu oluşmaması gerektiğini ifade etti. Eyüboğlu’nun itirazları üzerine, “Sizin fikrinize çok saygı duyuyorum yanlış olduğunu düşünebilirsiniz” dedi. Hakim, sanık polislerin avukatı ve savcıya aile fertlerinin katılma talepleri hususunda bir taleplerinin olup olmadığını sordu.

Sanık polisin avukatı, suçtan zarar görmedikleri için yakınlarının katılma talebini reddini istedi.

Savcı; aile fertleri, kardeşleri, çocuğu ve eşinin katılma taleplerinin kabulü yönünde mütalaa verdi.

Hakimin ara karar öncesi mütalaa istemesi üzerine savcı; Hopa 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nin dava dosyalarında bulunan görüntü CD kayıtları ve fotoğrafların talep edilmesine rağmen gelmediğini belirtti. Tanık beyanları ve olaya ilişkin görüntülerin incelenmesine karar verilmesi talep etti.

Ara Karar
Hakim “Birtakım tanıklar hakkında yazılan talimatları geri çekmeyeceğini” söyledi. Sanıkların bulundukları yer, Başsavcılıklarına müzekkere yazılarak, sanıkların ön, arka ve yandan fotoğraflarının çekilmesine; boy kilo bel omuz genişliklerinin tutanakla tespitine; CMJ 196/2 gereğince sanıkların bizzat duruşmaya getirilmesi yönündeki talebin reddine, karar verdi. Ayrıca, “Suçun alt sınırı nedeniyle istinabe (uzaktan ifade) yasağı bulunmaması nedeniyle celse arasında sanıklara soruların dilekçeyle bildirilmesi halinde sorular değerlendirilerek gerekirse sanıkların mahkemeye gelmesi için talimat yazılmasına veya gerekirse SEGBİS’le ifadelerinin alınmasına” karar verdi. Avukatların kararın kanuna aykırı olduğunu ileri sürmeleri üzerine hakim, “Bu sizin takdiriniz. Benim yorumum bu” dedi.

İtirazlar ve Redd-i Hakim Talebi

İzmir Barosu Başkanı Av. Özkan Yücel itiraz etti:

“Benim kararım bu yönde diyebilirsiniz. Burada bir tek usul var ve o usul bizi olduğu kadar sizi de bağlıyor. ‘Gerekli olduğu halde soru sorulması’ diye bir usul yok. Sözlülük ilkesinin geçerli olduğu bir yargılama sisteminde nasıl ‘Sorularınızı yazılı olarak verin’ diyebilirsiniz? Siz hiç merak etmiyor musunuz? ‘Bu gazın öldürücü olup olmadığını bilmiyor musunuz’ diye sormayacak mısınız? Bu söylediğiniz şey yargılamanın bütününü adillikten uzaklaştırıyor. Soru sorma hakkı var.” 

Avukat Meriç Eyüboğlu

“Yargılamanın başından beri kendimizi anlatmaya çalışıyoruz. Bunu küçük harflerle yaptık. Anlaşılamadığımız açık. Bildiğimiz tüm iletişim yöntemlerini kullandık. Yargılamanın selameti açısından asgari bir adım atılmayacak mahkemeniz açısından.

Bizde sanıkları beraat ettireceğiniz yönünde kanaat oluşturan bir ara karar verdiniz. Biz adalet arayışımızı başka yerlerde sürdürelim o zaman.

Ara verdiniz, ‘arada tekrar değerlendireceğim’ dediniz. Ne hukuk dinliyorsunuz(...)”

Avukat Meriç Eyüboğlu redd-i hakim talebinde bulundu. Bunun üzerine hakim, talebin değerlendirilmesi için dosyanın Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi. Bir sonraki duruşma 28 Haziran 2021 saat 10.00’da görülecek.

Emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan polis şiddeti davası devam etti. Kimyasal gaz kullanımları nedeniyle, “taksirle ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla dördü idari amir 13 polisin yargılandığı davanın Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’ndeki ikinci duruşması, 28 Haziran 2021’de daha büyük bir salona sahip olan 2. Ağır Ceza Mahkemesi salonunda görüldü.

Altı stajyer hakim, duruşma salonuna gelerek izleyici koltuklarına yerleştirildi. 26 izleyici kapasiteli salona izleyiciler sonradan alındı. Salona yedi ek sandalye getirildi. Hakim, salona ayakta izleyici alınmayacağını söyledi. Duruşmadaki beyanlar daha sonra çözümleri yapılmak üzere SEGBİS kaydına alındı.

İzleyiciler
Duruşmayı Cumhuriyet Halk Partisi’nden İnsan Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, Rize ve Trabzon il başkanları, Fındıklı Belediye Başkanı, bir Parti Meclisi üyesi, Artvin Kemalpaşa ilçe başkanı ve bir eski milletvekili; Halkların Demokratik Partisi’nden Artvin teşkilatı temsilcisi, Sol Parti’den bir Parti Meclisi üyesi, Türkiye İşçi Partisi’nden bir milletvekili ve Emek Partisi’nden bir temsilci izledi. Ayrıca; Eğitim-Sen Samsun, İkizdere Dernekler Federasyonu Çevre Komisyonu, Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğrenci Kolektifi, Gençlik Komiteleri, Hrant’ın Arkadaşları, Sol-Genç, Emek ve Demokrasi Güçleri Platformu Hopa, Rize ve Trabzon temsilcileri ile Halkevleri Genel Başkanı ile Birgün gazetesi, Evrensel gazetesi ve Demirören Haber Ajansı muhabirleri duruşmayı takip ettiler.

Yargılama
Duruşma bir buçuk saatlik gecikmeyle 11.35’te başladı.

Üç sanık polis memurunun avukatı Celal Karaoğlu, müvekkillerine gelen talimat doğrultusunda vücut ölçülerini, bulundukları yerde verdiklerini söyledi. Müvekkilleri üzerine atılı somut bir suçlama bulunmadığını, “sadece gaz kullanma lisansları olduğu için” mevcut davada sanık olduklarını ifade etti.

Davaya Katılan Lokumcu Ailesi’nin Avukatlarının Beyanları

Avukat Nagihan Bulduk’un Beyanları
Davada katılan sıfatıyla taraf olan, Lokumcu’nun aile fertlerinin avukatı Nagihan Bulduk; Metin Lokumcu’nun çaya kontenjan konulması, derelere HES (hidroelektrik santral) yapılması ve derelerin bu şekilde yok edilmesi, çevreye zarar verilmesi sebebi ile Hopa halkının itirazlarını iletmek için, dönemin Başbakanı’nın Hopa’ya geleceği gün bir basın açıklamasına katıldığını belirtti. Bu basın açıklamasına hukuka aykırı bir şekilde; biber gazı diye bilinen yoğun kimyasal gaz ve polis şiddeti ile saldırılması sonucunda, Metin Lokumcu’nun hayatını kaybettiğini ifade etti. Yargılamanın iddianamede ifade edildiği gibi “taksirle ölüme sebebiyet verme” suçundan değil, “olası kast ile ölüme sebebiyet verme” suçundan olması gerektiğini, söz konusu kimyasal gaz kullanımı nedeniyle suçun “nitelikli halinden” yargılanmalarına dönük talebin geçerli olduğunu belirtti. Av. Bulduk, Talebe karşılık “Olası kast veya doğrudan kast suçlaması hakkında somut delil olmadığı”, “görevsizlik kararının her aşamada verilebileceği” gerekçesiyle reddedildiğini hatırlattı ve beyanına şu ifadelerle devam etti:

“Görevsizlik kararı her aşamada verilebilir ama bu dosya, bugün olayın üstünden 10 yıl 28 gün geçen bir dosya, dokuz sene sonra iddianamenin hazırlandığı bir dosyadan söz ediyoruz. Sanıkların 10 yıl sonra hala duruşma huzuruna bizzat çıkmadığı bir dosyadan söz ediyoruz. Dolayısı ile burada artık bir makul süre söz konusu değil. Dosyada neden mevcut delillerin aslında görevsizlik kararını değerlendirmeniz için yeterli olduğunu belirttim. Mevcut verileri bir kenara bırakarak yeni delil toplamak, bu konuda araştırma yaptığınız taktirde, öncelikle makul sürede yargılanma hakkı zaten ihlal edilmiş bir dosyada süreyi daha da uzatacak. Bu sadece, deliller toplandıktan sonra karar verilmesi anlamında değil; aynı zamanda görevsizlik kararı verdiğiniz taktirde değerli mahkemenin yeniden bu delilleri toplayıp değerlendirmesi gerekeceğinden süreci daha da uzatacak ve vereceğiniz karar, adil yargılanma hakkını da ihlal edecek. Bu sebeple görevsizlik kararınız hukuka aykırı olduğunu söylediğimiz ve itiraz ettiğimiz bir karar.”

Olası kast ile hareket edildiğine dair somut delillerin olduğunu vurgulayan Av. Bulduk, Metin Lokumcu’nun ölümü sonrasında 2012’de hazırlanan adli tıp raporunda açıkça “Efor, stres ve gaza maruziyet halinde gazın ölümde etkisi vardır” dendiğini; Türk Tabipleri Birliği tarafından hazırlanan raporda da “Ölüm ile kullanılan kimyasal gaz arasında bir nedensellik bağı olduğu” belirtildiğini hatırlattı. Tanık beyanlarında da Lokumcu’nun ilk andan itibaren pek çok defa gaza doğrudan maruz kaldığının ifade edildiğini hatırlatan Av. Bulduk devam etti:

“Hopa o gün yedi çevre ilden ve ilçelerden getirilen polis, mühimmat, gaz mühimmatı ile kuşatılmış ve bu mühimmatlar kullanılmıştır. Dosyaya girmiş olan bu mühimmatlara ilişkin tutanaklarda mühimmatların, stokların bittiği, yeniden getirildiğine dair ifadeler var. Bütün şehir gazın etkisi altındayken, Metin Lokumcu’nun bu gazdan etkilenmediğini söylemek zaten mümkün değil. Keza gaz ile ilgili bilimsel araştırmalar şunu söylüyor: Eğer gaz aşırı miktarda atıldı ise kişi solunum, nefes alıp verme sayısı yüksek ise (çünkü daha fazla gaz çekecektir içine) ve yüksek miktarda ve uzun süre gaza ve gazın etkisine da maruz kaldı ise ölümcül sonuçları olabilir diyor bilimsel çalışmalar.”

Artvin Valiliği tarafından gelen yazılı cevapta iki farklı gazın kullanıldığını ve bu iki gazın aslında kimyasal gazların bileşiminden oluşan ve biber gazı tabir edilen gazlar olduğunu kabul ettiğini belirten Av. Bulduk, bu gazların etkilerinin de bir saate kadar uzayabileceğini belirtti.

“Yani gazı attığınız zaman göz yaşarması, aritmi, solunum güçlüğü, beden ve tende yanma hissi, kan basıncının yükselmesi gibi etkiler duman ortada olmasa bile devam ediyor.
Hali ile o gün Metin Hoca çok uzun süre gaza maruz kalmış. Yakınına düşmüş, doğrudan yüzüne sıkılmış. Hali ile bu kimyasal gazın bilimsel çalışmalar ile sabit olan
etkilerini de ne yazık ki yaşamış. Biz bu bilimsel çalışmaları Hopa olayları adı altında hazırlanmış olan raporu, kimyasal gazların kullanılmasına ilişkin raporları ve pek çok odanın hazırlamış olduğu bilimsel raporları dosyaya sunduk.”

Raporlarda bu etkilerden açıkça bahsedildiğini geçen celse ayrıntılarıyla anlattıklarını söyleyen Av. Bulduk, Türkiye’de kimyasal gazların kullanılmaya başlanmasından itibaren çok fazla can kaybı yaşandığını vurguladı. Bu ölümlere ilişkin basına yansıyan olayların derlendiği bir raporu mahkemeye sunduklarını söyledi.

“Metin Hoca’dan bir sene sonra, yine kimyasal gaza doğrudan maruz kaldığı için öldürülen Çayan Birben dosyasını da mahkemeye sunmuştuk. Dosya kapsamında kimyasal gazın öldürücü etkilerinin olduğuna dair pek çok veri var. Burada sanıkların eyleminin, taksirle yani basit bir dikkat ve özensizlikle mi gerçekleştiği, yoksa olası kast ile mi gerçekleştiğine yönelik doneyi biz nereden alacağız? Kimyasal gazı kullanan polisler bu gazın bu
etkilerini biliyor mu bilmiyor mu? Bu bizim için basit bir dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık mı, yoksa olası kast mı değerlendirmesini yapabilmemiz için yeterli. Dosyadaki çeşitli aşamalarda celp edilmiş gaz kullanım talimatına ilişkin yönergeler var. Bugün burada sanık olarak yargılanan kişilerin gaz kullanan personel olduğuna dair belgeler var.”

“Meslektaşım da ifade etti müvekkilleri ile ilgili. Hepsi gaz lisansına sahip dedi. Dolayısıyla bu kişiler zaten özel bir eğitim alıyorlar. Bu özel eğitim sadece gazın hangi açı ile atılacağı değil ne kadar kullanılacağı ve kullanılması halinde nasıl etkilerinin olacağını da açıklayan ve onlara eğitimini veren bir belge. Bu eğitimden geçmiş kişilerin gazın ölümcül etkisi olduğunu bilmediği varsayılamaz. Bunu bile bile sonucu öngörmediği düşünülemez, böyle bir kabul, adil bir ülkede ve adil bir değerlendirmede kesinlikle söz konusu olamaz.”

Av. Bulduk, göz yaşartıcı gaz silahları kullanım talimatında gaz ekibinden sorumlu amirin şartları değerlendirmesi neticesinde vereceği taktik doğrultusunda ve belirttiği dozda kullanılacağı kuralı getirildiğini, dolayısı ile söz konusu amirin de gazı ister fiili olarak kullansın ister kullanmasın, talimat
vermesi sebebi ile sorumluluğunun söz konusu olduğunun tartışmasız olduğunu söyledi.

“Yine kadrosunda göz yaşartıcı gaz mühimmatı kullanım kursu almış personel bulunmayan birimlerde olaylarda kullanılmak üzere göz yaşartıcı gaz silahı ve mühimmatı talebinde
bulunamayacağı açıkça belirtilmiş. Bu gazların kimyasal savaş maddelerinden olduğu da yine bu talimatlarda belirtildiği dikkate alındığında; bu maddeyi nasıl kullanacağını bilen, bunun eğitimini alan ve bunların yaratacağı olası sonuçları bilen, öngören, buna rağmen bu yoğunlukta gaz kullanmaya devam eden polislerden söz ediyoruz.

Burada çok açık ki bir olası kast söz konusu, burada basit bir dikkat ve özen yükümlülüğünden söz edemeyiz. Bu kapsamda dosya aslında görevsizlik talebimizi değerlendirmek için yeterli. Siz her ne kadar yeni delillerin değerlendirmesine dair bir ihtiyaçtan söz etmişseniz de, önceki celse oluşturduğunuz ara kararda hangi polislerin, burada yargılananların 10 sene sonra üstelik fizyolojik özelliklerinin teminini istiyorsunuz.

Şimdi Hopa’da gaz kullanan kim? Ben değilim. Sıradan bir polis değil, bu lisansa sahip olan, bunun sonuçlarını bilen polisler. İster Metin Hoca’ya doğrudan gazı atmış olsun, isterse Hopa Meydanı’na atmış olsun, netice itibari ile ortada orantısız bir güç kullanımı söz konusu, Hopa gaz altında ve Metin Hoca ister yanına düşmüş olsun, ister 100 metreye düşmüş olsun o gazın olumsuz sonuçlarından etkilenmiştir. Dolayısı ile gazı kimin, Metin Hoca’nın ne kadar yakınına attığı değil, orada o gazın nasıl kullanıldığı ve bu gazın kullanımı sonucunda Metin Hoca’nın ölüp ölmediğidir. Bu nedensellik bağı var ise, bu polisler de bu gazı kullanan kişiler ise bu sonuçları bilerek bunu yapmışlarsa, burada herhangi dikkat ve özen yükümlülüğünden söz edilemez. Burada söz edilecek tek şey vardır hukuki olarak olası kasttır. Biz bu totalde görevsizlik talebimizi yineliyoruz ve tarafınızca bu konuda öncelikli olarak değerlendirme yapılmasını istiyoruz.”

Hakim, Avukat Bulduk’a görevsizlik kararını “hangi maddelerden” istediklerini, geçen celse olduğu gibi TCK Madde 21/2 (olası kast) ve 82/1-c’den (kasten öldürme suçunun kimyasal silahla işlendiği nitelikli hal) mi olduğunu sordu. Avukat Bulduk hakimi tasdik etti.

Avukat Meriç Eyüboğlu’nun Beyanları
Av. Eyüboğlu sözlerine geçen celse verilen, görevsizlik kararının “yeniden değerlendirilmek üzere şimdilik” reddedildiğini hatırlatarak başladı. “Biz şimdiliğin gerekçesini anlamış değiliz, o yüzden her aşamada bunu tartışmaya devam edeceğiz” dedi. 2011 yılında, “biber gazı” olarak adlandırılan kimyasal gazların bilimsel etkilerinin ve tepkilerin ne olduğunun bilinmediğini söyledi. Eyüboğlu, olaylar sırasında kullanılan gazdan zarar gören tek kişinin Metin Lokumcu olmadığını anlattı:

“Sadece Metin Hoca kaybedilmemiş o gün. Siz Hopa davasını bilmediğiniz için elbette ki bu ayrıntıları bilmezsiniz. O gün gaz fişeği nedeniyle kafa darbesi alıp yaralanmış, Rize Eğitim Araştırma Hastanesi’ne yatarak tedavi görmüş Hopalı bir arkadaşımız var, dilerseniz onu da dinlersiniz. Ayağından gaz fişeği nedeni ile yaralanmış yine hastanede tedavi olmuş bir başka Hopalı vatandaş var. Çok sayıda da hastaneye gitmiş, gidememiş yaralı var. Çok daha fazla kişi de kaybedilebilirdi ama burada gaz fişeğinin başka insanları yaralamış olması, gaz nedeni ile fenalık geçirmiş çok sayıda kişinin olması aslında aynı zamanda bize bu kullanımın kendi talimatnamelerine ne kadar aykırı olduğunu gösteriyor. Dosyada gördünüz mü bilmiyorum. Artık aramızda değil, Bilo Aksu var, kendisi bir hayli yaşlıydı, basın açıklamasına katılan birisi değil, sadece Hopa’da olduğu için gaza maruz kalıyor. Onun gibi çok sayıda insan da var.”

Av. Meriç Eyüboğlu, gaz kullanımı konusunda “özel bilgi, özel eğitim, özel donanım alan”, kendi iç mevzuatı bulunan polislerin “herhangi birimiz gibi, sıradan polis memurları gibi ya da sıradan vatandaşlar gibi o gazı o şekilde sekiz saat boyunca kullandıkları zaman nasıl bir sonuç ortaya çıkacağını öngörmemeleri mümkün değil” ifadelerini kullandı.

“Eğer öngörmemeleri mümkün değilse o zaman da zaten biz bu tartışmayı, yalancıktan iddianamede olduğu gibi “taksirle insan öldürme” üzerinden yürütemeyiz.

O kadar berrak ki söylediğimiz şey, niye anlaşamadığımızı da anlayamıyoruz. O kadar insan ölmüş o tarihten önce ölmüş, o tarihten sonra da ölmüş, bunu zaten gazete okuyan biri de bilir, polis olmaya bile gerek yok, kendi iç mevzuatına, iç talimatnamelerine aykırılık var, o yüzden de meselenin aslında dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık olarak değerlendirilmesi mümkün değil, bile isteye, öngördüğü halde sonuçlarını umursamaması, olursa olsun demesi, o yüzden de buradaki hakkaniyetli olan sonuç tabi ki görevsizlik kararı vermeniz.”

Av. Eyüboğlu hakime görevsizlik konusunda karar verip vermeyeceğini sordu. Beyanlarına buna göre devam edeceğini söyledi. Hakim, görevsizlik talebi de dahil olmak üzere tüm talepleri “en son” değerlendireceğini söyledi.

Av. Eyüboğlu hakimin görevsizlik konusunda bir karar vermemesi durumunda diğer talepleri söylemeye gerek olmadığını söyledi. Hakim, “Görevsizlik ya da başka bir talep olur ise en son hepsini topluca değerlendireceğim” dedi.

Av. Eyüboğlu, yeni tanıkların dinlenmesi ve yeni taleplere geçilmesinden önce, mahkemeden önceki duruşmada verilen sanıkların mahkemeye getirilmemesi ve sanıklara yöneltilecek soruların yazılı olarak alınması yönündeki ara kararından rücu edilmesini (kararı geri alma, karardan cayma) talep etti:

“Geçen celse oluşturduğunuz ara kararda sanıkların buraya gelmesine ilişkin taleplerimizi reddederken hepimizi hayal kırıklığına uğratan bir karar verdiniz. Bu kararda duruşmaya getirilerek yüz yüzelik ilkesi gereğince sorgu yapılması talep edilmiş ise de ‘istinabe yasağı bulunmaması nedeni ile bu talebi reddediyorum; ancak katılan vekilleri, sanıklara sorulmasını istedikleri soruları celse arasında yazılı olarak verirler ise mahkememiz tarafından bu sorular değerlendirilecek; gerekirse sanıklara bu sorular yöneltilecek’ diye bir ara karar oluşturdunuz.  Bu ara kararın kendisi bir ara karar olarak varlığını sürdürdüğü için tekrar hem yazılı hem sözlü olarak tartışmak istiyoruz. Sanıkların buraya gelmesinin neden önemli olduğunu da burada döne döne anlattık, gerçekten bu konuda ciğerimiz yanıyor.

Şimdi 10 yıl sonra 9 yıl 5 ay sonra iddianame düzenlendi, 9 yıl 10 ay sonra huzura geldik, nihayet bir yargılama başladı ama burada sanıkların hiçbirinin gözlerinin içine bakamıyor buradaki aile, buradaki insanlar. Diğer hukuki gerekçeler bir tarafa o her şeyden önce bir adalet duygusunu rencide eden, hani bu onarıcı adalet, adaletin yerine gelmesi duygusunu rencide eden bir şey. Bunu ellerinden almaya hiç kimsenin hakkı yok.”

Av. Eyüboğlu, kendilerinin de bulunduğu duruşma salonunda sanıkların ifade vermelerini ve yüzleşmelerini istediklerini söyledi. Soru sorma hakkını düzenleyen Anayasa’nın 36. Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı, Hak Arama Hürriyeti), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı) ve CMK’nın 201. Maddesi (“Cumhuriyet savcısı, müdafi veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat; sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilirler”) uyarınca sanıkların duruşmaya getirilmesini talep etti. Sanıkların mahkeme huzuruna getirilmelerinin önünde bir engel olmadığını, ceza hukukunda amacın maddi gerçekliğe ulaşmak olmasından hareketle; verilen kararla mahkemenin delillerle doğrudan temas etmesinin de engellendiğini söyledi.

“Ceza usul hukuku kuralları gereği ve öğretilen bize hani hepimizin hukuk fakültelerinde öğrendiği şey nedir? Delilleri taktir etmek için doğrudan temas etmeniz gerekir, tanığı doğrudan dinlemeniz gerekir. İşte söz konusu olan işte vicdani bir kanaat verilecek ise otopsi raporunu okumanız gerekir. Görüntüleri seyretmeniz gerekir ve tüm bunların sonucunda bir
kanaat oluşturmanız gerekir. En azından hakimlerden beklenen şey bu.

Bunun için de aslında sizin de sanıkların işte üç satırla verilmiş talimat ifadesini yeterli bulmanız, sorguyu yapmamanız; sizin, yani mahkemenizin hakiminin delillere
doğrudan temas etmesi ilkesini ihlal ediyor. O yüzden biz aslında mahkemeniz için de sanıkların buraya getirilmesini ve soru sorma hakkımızı kullanmak istiyoruz.

Neden böyle söylüyorum çünkü bir beyan delili nihayetinde sanık ifadesi dediğimiz şey. Biz deliller aşamasına geçtik ise, bu ifadeler talimat ile tamamlandığı için delillerin tartışıldığı aşamaya, bu delillere, bu delile doğru ulaşma hakkımızı engelleyen bir şeyle karşı karşıyayız. Nihayetinde soru sormanın amacı bu maddi gerçeğe ulaşmak.”

Av. Eyüboğlu delillerin güvenilir olup olmadığını tartışmaya açtı. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6/3-d maddesinin “sorguya çekmek” ve “çektirmek” ifadelerini içerdiğini söyledi. Bunun, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 90. maddesi (“Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. (…) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır.) uyarınca iç hukukun bir parçası olduğunu vurguladı.

“Silahların eşitliği ilkesi açısından da aynı şeyleri söyleyeceğim, silahların eşitliği ilkesi tarafların delillere ulaşması, delil toplanması, soru sorma hakkı vesaire
kısımların eşitliğini düzenliyor. Oysa burada eşit olmayan bir durum ile karşı karşıyayız. Çünkü meslektaşım burada bizim müvekkillerimize soru sorabilir,
tanıklara soru sorabilir örneğin ama biz sanıklara yargılamanın esası açısından önemli olan, aynı zamanda delil beyan delili olan sanık ifadelerine soru soramıyoruz.
Neden peki bunun hukuki dayanağı var mı oluşturduğunuz ara kararın, hayır yok. (…) Dolayısıyla ‘Sizin soruları verin, hem yazılı verin hem ben değerlendireyim eğer uygun görürsem sorayım deme hakkınız zaten 201. maddeye göre de yok, buna açıkça aykırı bir ara karar oluşturmuş durumdasınız. Kaldı ki bunun usulen yanlış olması bir tarafa daha da önemli kısmı şu, soruların verilmesi sanıkların bunu öğrenerek buna cevap veriyor olması soru sorma hakkı ile murat edilen şeylerin hepsini ortadan kaldırıyor tabii ki. Amaç doğrudan soru sormak, vücut diline göre, bakışına göre söylediği cümleye göre, nerede tereddüt ettiğine göre, nerede çeliştiğine göre diğer soruyu yöneltmekse siz zaten yazılı olarak soruları verin diyerek bu hakkı tamamen ortadan kaldırmış oluyorsunuz. O yüzdende meselenin ruhuna da düzenleniş amacına da aykırı, usul hükümlerine de aykırı bir ara karar oluşturmuş bulunuyorsunuz.”

Av. Eyüboğlu, sanıkların duruşmaya getirilmemesinin gerekçesi onların farklı şehirlerde çalışmaları veya pandemi ise; -çok tercih etmeseler de- bu durumda SEGBİS yoluyla mahkemeye bağlanmalarının mümkün olduğunu hatırlattı. Sanıkların duruşmaya getirilmesi yönündeki taleplerinin reddi halinde duruşmada SEGBİS bağlantısı yoluyla getirilmelerinin değerlendirilmesini istedi. Hakime kararının gerekçesini sordu.

Av. Eyüboğlu, duruşmaya getirilmeyen sanıkların fotoğraflanmasına ilişkin dosyada “enteresan” yazışmaların olduğunu söyledi. Polislerin kendi inisiyatifleriyle bir terziye ölçüm yaptırmalarını eleştirdi:

“Bilmeyenler için söyleyeyim, yargılanan polisler ile ilgili gaz kullanan polislerin üzerinde bulunan kıyafet ve gaz maskelerinin giyinilerek, muadillerin giydirilerek önden, arkadan, yandan, boy itibari ile fotoğraflarının çekilerek boy, kilo, omuz genişliği ve bel genişliğinin tutanak tanzim edilerek tespit edilmesi istenildi mahkeme tarafından.

Bunun sonucunda, -biz bunun olmayacağını geçen celse de söylemiştik, - bir kere her şey bir tarafa siz aradan 10 yıl geçtiğini atlayamazsınız, bunu yok sayamazsınız demiştik. Bu kıyafetler ile tespitin mümkün olması çok gerçekçi değil demiştik. Ama kaldı ki böyle ise sanıkları getirin tanıklar belki teşhis edecekler. O gün Hopa’da olanlar teşhis edecekler, bu imkanı tanımazsanız fotoğraflar ile bu iş olur mu? Olmadığının sadece bir tane örneği, onlarca örnek var, bir yazışmada söyleyeyim size sizin bu yazışmanız üzerine söz konusu olan sanık H*** Y***, incelediniz mi bilmiyorum. Bu H*** Y*** ile ilgili ne yapmışlar? Ne yapabilirler tarih 9 Haziran 2021 yani 10 yıl geçmiş. 10 yıl önceki hallerini tespit edebilmeleri mümkün mü? Bize göndermişler, ayakkabısız boy 173.9, kilo 84, ayakkabı ile boy 1.76,1, kilo 85,51…

Ayakkabılı, ayakkabısız… Çok güzel gerçekten… Buradan sonuca varabiliriz… Bu çok gerçekçi bir şey… 10 yıldır boyu belki uzamamıştır ama kilo da almamış, kilo da vermemiş, herhangi bir değişiklik olmamış… Omuz genişliği 47 cm, bel genişliği 98 cm. Aslında komiklik bununla sınırlı da değil, keşke bununla sınırlı olsaydı. Komiklik mi, dramatik mi artık nasıl söyleyeceğiz bir başka şey de sizin bu ara kararınız oluştuktan sonra diyorlar ki; ‘bizim bununla ilgili yetkimiz olmadığını fark ettik, biz terziye gittik, terziye ölçtürttük.’

Bunu gördünüz mü? Terziye gidiyorlar ‘hadi bakalım bu sanığı bir ölç’ diyorlar. Bu yazışmalardan anladığım kadarı ile utanmadan döndürüyor omzunu ölçüyor bu terzi, ayaklarını ölçüyor, bacaklarını ölçüyor, geniş omzunu ölçüyor ve mahkeme ara karar cevabı olarak gönderiyor. Bu ara kararın yanlışlığı üzerine çok konuşmaya gerek yok ki, zaten bu da buradan belli, gelen cevaplardan da belli ama zaten 10 yıl geçtikten sonra, sanıkları bizim huzurumuza getirtmeyip onların fotoğrafları ile yol almaya çalışmanız da yanlış bir karar, bunu belirtmiş olayım. Talebimiz belli zaten, bu ara kararlardan dönmeniz talep olunur.”

Eyüboğlu’na teşekkür eden hakim katılma taleplerini dinlemek üzere sözü barolar ve Yeşil Artvin Derneği’ne verdi.

Gaziantep Barosu, Batman Barosu ve Yeşil Artvin Derneği’nin Katılma Talepleri

Gaziantep Barosu’nun Katılma Talebi
Gaziantep Barosu adına mahkemeye gelen Baro Başkanı Av. Bektaş Şarklı sözlerine Lokumcu Ailesi’ne başsağlığı dileklerini sunarak başladı. Görülmekte olan davanın Türkiye’de biber gazı kullanımına açılan ilk dava olması hasebiyle çok önemli bir dava olduğunu vurgulayan Bektaş, üzerlerinde taşıdıkları cübbelerin hem avukatlar hem de hakimler için bir sorumluluğu ifade ettiğini söyledi:

“10 yıl 4 ay sonra açılan bir dava. Şu ana kadar makul sürede soruşturma açılmaması, adil yargılanma ilkesinin bugün zaten bizzat ihlali. Biz üç sene, beş sene, 10 sene sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden Türkiye’de makul sürede yargılama yapılmadığı için şu kadar tazminat ödenecek, diye bir karar 10 yıl sonra isteyeceğiz. Ben o zaman 30 yıllık avukat olacağım, muhtemelen siz 20 yıl sonra bir yargıç olarak bu haberi okumuş olmayalım istiyoruz.

Bu Türkiye açısından önemli bir dava, yarın öbür gün herhangi bir düğünde iki tarafın kavga ettiğinde polisin orantısız bir şekilde müdahale etmemesi açısından önemli, Gaziantep Kamil Ocak Stadyumu’nda olası kavga halinde orantısız bir şekilde uyarı yapılmadan, açısız bir şekilde müdahale edildiği zaman bilerek ve isteyerek adam öldürme… Bu dosya aslında, bilinçli ve tasavvurlu bir şekilde adam öldürmedir. Çünkü eline silah verdiğiniz ve bunun özel eğitimini aldığı iddia edilen polis memurlarına siz diyorsunuz ki ‘bu gazı kullanın’. Bunun eğitimini veriyorsunuz. Bunun bilinçsiz bir şekilde, yoğun bir şekilde kullanılmasının neticesi ölümdür. Gazı orantısız ve çok yoğun kullanırsanız, örneğin ben tansiyon hastasıyım. O biber gazını yediğinizde ölmek istiyorsun, hamam böceği gibi hissediyorsun kendini... Bunlara izin vermemeli, yarın öbür gün siz ya da yakınlarınızdan birisi aynı olaya maruz kalmasın.”

Kolluk görevlilerinin görevinin aynı zamanda eylemlere katılanların güvenliğini sağlamak olduğunu vurgulayan Şarklı şöyle konuştu:

“Bırakın güvenliği sağlamayı, orantısız bir şeklide müdahale ve neticesinde ölüm meydana gelmiştir. Türkiye’de bundan sonra yapılacaklar sizin vereceğiniz karara bağlı. Onların bu salonda olmaması, müdahil tarafın soru sorulmaması olayların gerçeğini ortaya çıkması açısından maddi gerçeğe ulaşmamıza da en büyük engeldir.

Vereceğiniz karar ile Türkiye’deki kolluk bundan sonra on defa düşünecek, ona talimat veren amir yirmi defa düşünecek. ‘Kanunsuz emir’ diyecek, yazılı talimat isteyecek ama bunu yapmadığımız taktirde; yarın sizin, benim, başkasını yine Metin’i, Ahmet’i, Berkin’i kaybetmek durumunda kalacağız. Bu anlamda da hepimizin sorunu var, Gaziantep’ten sırf bunun için şu cümleleri kurmak için geldik. Buradaki insanlar gibi hepimiz hem vicdan hem adalet istiyoruz.”

Batman Barosu’nun Katılma Talebi
Sözlerine Lokumcu ailesine başsağlığı dileyerek başlayan Batman Barosu Başkanı Erkan Şenses, “Batman halkının dayanışma duygularını” iletti. Duruşmaya bu davanın cezasızlıkla sonuçlanması muhtemel bir dava olduğu kanaatini taşıyarak geldiklerini söyleyen Şenses, “cezasızlıktan nasibini alan” bir bölgeden geldiğini vurguladı. AİHM’nin Türkiye aleyhine verdiği bazı hak ihlali kararında suç isnat edilen bir sanık polis dahi olmadığını söyledi, kararları kısaca açıkladı. Polisin yetkilerini belirleyen kanunlarda kimyasal gaz kullanımına ilişkin boşluğun polisler açısından bir “açık çek” niteliği taşıdığını savundu:

“ Türkiye’de polisin zor kullanma yetkisini aşması veya keyfi bir biçimde öldürülmesine karşı olduğumuz için buradayız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi çeşitli kararlar verdi Türkiye aleyhine. Bunlardan birisi Ali Güneş kararı. Metin Lokumcu’ya da yakın mesafeden gaz sıkılmış. Şimdi Ali Güneş kararında AİHM yakın mesafeden gaz sıkılmasını işkence yasağı olarak kabul etti ve Türkiye’yi mahkum etti. Diğer bir husus bu işte gaz kapsüllerinin kaç derecelik açı ile atıldığı.

Şimdi Yaşa ve Türkiye kararı var. 2006 yılında Diyarbakır’daki bir gösteride Abdullah Yaşa isimli bir vatandaş kafasından gaz kapsülüyle yaralanıyor. AİHM burada şunu fark ediyor, Türkiye’de gaz kapsülü, kimyasal gaz kullanımına ilişkin mevzuat yok. Nitekim o dava sürerken 15 Şubat 2008 tarihli bir genelge çıkıyor. 2011’deki bu gösteride o genelgeye bile uyulmadığını görüyoruz. Nitekim o genelgede İçişleri Bakanlığı polise diyor ki, ‘gösteriye gaz atmanıza rağmen göstericiler dağılmaz ise gazı bırakın, ara verin, başka şekilde dağıtmaya çalışın’.

Şimdi polisin zor kullanma yetkisi PVSK 16. maddede düzenlenmiş. Orada silah kullanma yetkisi ile ilgili ayrıntılı bir düzenlenme var ama göz yaşartıcı gaz ile ilgili bir düzenleme yok. Bu durum polise verilmiş bir açık çek niteliğinde. Dolayısıyla, burada dönemin Artvin Valisi’nin de yargılanması gerekirdi.

AİHM’nin İzci V. Türkiye kararı da yine 2004 yılında İstanbul Beyazıt Meydanı’nda Kadınlar Günü’ne ilişkin bir gösteriye polisin aşırı şiddetle müdahale etmesi nedeni ile açılan bir davaya dair. Orada da mesela AHİM bu tür müdahalelerde polis memurları dışında üst amirlerin de yargılanması gerektiğine işaret ediyor. Dolayısıyla bu dava AHİM’in İzci Türkiye kararında işaret ettiği o üst düzey memurların yargılanması konusunda ilk dava.

Türkiye’deki yerel siyaseti bildiğim için Meriç Hanım’a sordum ‘dönemin Hopa ve Artvin Emniyet Müdürü görevdeler mi ihraçlar mı?’ Çünkü bu davada sanık olmaları doğrusu beni şaşırttı. İhraçlarmış. Dolayısı ile yani İzci V. Türkiye davasındaki AHİM’nin tespitleri aslında uygulandı burada. Sevk maddesi bizce yanlış yorumlandı ama bu da ileri bir adımdır.”

Av. Şenses iddianamede ceza istenen suçlamalar arasında eksiklik olduğunu ileri sürdü. Türk Ceza Kanunu’nun 37. maddesinin “fiil ve eylem birliği”ni düzenlediğini, “suçun kanuni tanımında yer alan unsurları birlikte gerçekleştiren her kişiye fail” dendiğini; dolayısıyla sanıkların TCK 37’den ek savunmalarının alınmasının gerektiğini söyledi. Batman Barosu Yönetim Kurulu’nun 3 Haziran 2021 tarihli kararı, Avukatlık Kanunu’nun 76. maddesinin barolara “insan haklarını ve hukukun üstünlüğünü savunmak ve bu kavramlara içerik kazandırmak” görevini yüklemesinden hareketle davaya müdahil olma talebini mahkemeye sundu.

Ankara Barosu’nun Katılma Talebi
Ankara Barosu Yönetim Kurulu üyesi Özgen Hindistan, Avukatlık Kanunu’nun 76. maddesinin kendilerine yüklediği “insan haklarını savunmak ve korumak” görevi nedeniyle ve adil bir yargılama gerçekleşmesi için duruşma salonunda olduklarını söyledi. Metin Lokumcu’nun bir kanaat önderi olduğunu ve olay günü “Hopa’da güneş gözükmeyecek kadar” gaz kullanıldığını ifade eden Av. Hindistan, dava dosyasından görüldüğü kadarıyla Lokumcu’nun bu gaz kullanımı neticesinde hayatını kaybettiğini vurguladı.

Yeşil Artvin Derneği’nin Katılma Talebi
Av. Bedrettin Kalın, katılım talebiyle söz aldı, Artvin Barosu’na kayıtlı olduğunu ve katılanlar vekili olduğunu paylaştı. Avukat Kalın 1995’te Yeşil Artvin Derneği’ni kurduğunu belirterek taleplerini mahkemeye sundu:

“Yeşil Artvin Derneği Cerrahtepe davalarını takip eden ve bunun için kurulmuş bir dernek. Ancak 2008’li yıllardan itibaren bütün Karadeniz Bölgesi’ndeki HES projeleri ile de mücadele edildi çünkü bildiğimiz kadarı ile sadece Karadeniz Bölgesi’nde 325 tane HES projesi gündeme getirilmişti ve bütün yaşam alanlarımız, değerlerimiz işgal ediliyordu. Bunun bir enerji politikası ile ilgisi yok. Esas olan derelerde birtakım hakların başka birilerine devri konusunda, beşinci Dünya Su Forumu’ndan itibaren gelen şeylerdir. Dolayısıyla biz bütün bu süre içerisinde onlarca, yüzlerce panel yaptık, bildiriler hazırladık, basın açıklamaları yaptık.

(…) Derneğimizin tüzüğünün 3. maddesinin 4. bendinde de yine davalar açmaya, açılmış davalara da müdahil olmaya ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda Hopa’da yapılmış olan panellerden birçoğunda Metin Lokumcu da bütün bu mücadele süreci içerisinde, özellikle de HES projeleri ile alakalı sorunlarda bizim her zaman yanımızda olmuş, bu mücadeleye katılmış ve özellikle de Hopa’da mücadeleye öncülük etmiş kanaat önderlerinden birisiydi. Hatta bazen, kitleleri sakinleştirmek, zaman zaman yön göstermek, zaman zaman yasal sınırlar içerisinde kalmaları için bile bu kanaat önderlerinin büyük önemi var. Metin Lokumcu da böyle birisiydi. Hem öğretmen olması hem çevre duyarlılığı nedeni ile Hopa’daki bu HES mücadelelerine önderlik etmiş, yasal sınırlar içerisinde o insanların kalması için çaba göstermiş, esasen yaptığı hiçbir yasa dışı bir eylemi olmayan bir büyüğümüzdü.”

Katılma talebini ileten Av. Kalın derneğin kendisine vermiş olduğu vekaletname ve dernek tüzüğünü mahkemeye sundu. Kalın’a teşekkür eden hakim, talepleri zapta geçirdi.

Sanık avukatı Celal Karaoğlu “Meslektaşlarımın kaygılarını ve katılma taleplerini
anlayışla karşıladıklarını” ancak suçtan doğrudan zarar görmedikleri için aile dışında kalanların katılma taleplerinin reddini talep ettiklerini ifade etti. Görüşü sorulan savcı da suçtan doğrudan zarar gören sıfatları bulunmaması nedeniyle talebin reddine karar verilmesini istedi.

Katılma Talepleri Reddedildi
Hakim, 5271 Sayılı CMK’nın 237. maddesi ve “devamı maddeleri uyarınca ancak mağdur,
suçtan zarar gören ve malen sorumlunun davaya katılabileceği düzenlendiği” gerekçesiyle tüm katılma taleplerini reddetti.

Saat 12.35 itibariyle duruşmaya 13.10’a kadar ara verildi. Duruşma 13.21’de yeniden başladı.

Tanıkların Beyanları
Tanık K.U.’nun Beyanları
İlk tanık K.U olayın meydana geldiği vakitlerde bölgede HES inşaatlarının yoğun olduğunu söyledi. Olay günü Hopa Dereleri Koruma Platformu’nun HES inşaatı yapılmaması, çevrenin ve doğanın korunması için bir basın açıklaması olduğunu, Derelerin Kardeşliği Platformu’nun da aynı yerde bir basın açıklaması çağrısı olduğunu belirten K.U. bu çağrıların sosyal medyada yer bulduğunu; basının ilgisinin yoğun olduğunu söyledi.

“Deresini, toprağını kaybeden insanlar sesini de duyuramıyor. O duyuramamak ve Başbakan’ın oraya geleceğinden kaynaklı, bütün basının geleceği bir
kent olacaktı o gün orası. Kendi taleplerini en azından birinci elden bir basın açıklaması ile Türkiye kamuoyuna anlatmak için Hopa Meydanı’nda toplanıldı.”

Hakimin tanığın olay günü orda olup olmadığını teyit eden sorusunun ardından tanık devam etti:

“Oradaydım evet. Çünkü aynı anda basın açıklamasının niteliği, çayda kotaya ve kontenjana gaye ve taleplerin iletilmesiydi. Ben ayın zamanda tarım çiftçisiyim, oradaydım. İşte insanlar yavaş yavaş gelmeye başladılar. Hopa biraz da şenlikli bir yerdir, tulumuyla, kemençesiyle insanlar gelmişlerdi. O arada işte köylerinde çaylarından çıkıp o basın açıklamasını yapacak alanlara gelenleri beklerken işte şeyi horon, tulumla horon oynanıyordu.”

Tanık hakime Hopa’yı eylem gününü, Lokumcu’nun bulunduğu yeri ve polislerin bulundukları yerleri ayrıntısıyla tarif etti. Hopa’da normalin çok üstünde polis mevcudiyeti olduğunu paylaştı, “Bütün komşu illerden; Kars’tan Giresun’a, hatta Ağrı’dan kolluk kuvvetleri o gün oraya geldi.”

 

“Tayyip Erdoğan’ın da mitinge yapacağı yer hemen sahil, bizim basın açıklaması yapacağımız yer ile sahil arasında da -Sarp Sınır Kapısı’na gidenler bilir- iki tane uluslararası yol, bir tane de çift şeritli şehir içinde gidiş gelişin olduğu yol var. Tam eylemciler horon oynarken birden o şehir içi yol tarafından eylemcilere su sıkılmaya başlandı. Hemen sağ taraftan da o caddelerin kapandığı bölgelerden de gaz sıkılmaya başlandı.”

 

Hakim, tanığa müdahale öncesinde herhangi uyarı yapılıp yapılmadığını sordu.

“Hayır, Herhangi bir uyarı yapılmadan doğrudan bir saldırıya geçildi. Saldırı ile doğal olarak insanlar kaçışmaya başladı. Hemen yine bizim o alanın arka tarafında kalan Dumlupınar Caddesi denilen caddeye doğru, daha çok esnafın olduğu bölgeye doğru can havli ile kaçtı insanlar.

Her basın açıklamasına katılanlar olur; bir de merakla kenardan izleyenler. O gün de yüzlerce Hopalı vardı. Alanda toplananlara gaz ve su sıkıldıktan sonra bu sefer de kenardan izleyenlere gaz ve su sıkılmaya başlandı. İnsanlar esnafın dükkanlarına sığınmaya çalıştı. Oradaki esnafın dükkanlarına sığınmaya çalışanlar ile kolluk kuvvetleri o esnafların içine de girdi. Öyle kapı açarak değil camları kırarak içeriye gaz bombaları atarak girdiler. Yine o cadde üzerinde o kadar yoğun bir gaz kullanıldı ki esnafın birinin çatısı yanmaya başladı. Orada yine Hopalılar çatıya çıkıp söndürdüler.”

Hakim, tanığa “Bu olaylar esnasında müteveffa Metin Lokumcu’nun pozisyonu nasıldı? Pozisyondan kastım şu, sizin yanınızda mıydı, şahit olduğunuz bir eylem var mı, onlardan bahseder misiniz?” sorusunu yöneltti.

Tanık, olay günü Hopa’nın bahsi geçen iki caddesine arka caddelerine kadar “akıllarının almadığı kadar” kolluk kuvveti yığıldığını söyledi. Polis, jandarma, özel harekat mensupları da dahil olmak üzere bütün Hopa’nın bir gaz bulutu altında kaldığını söyledi. Hedef gözetilerek yapılan atışlarda ismini verdiği üç kişinin yaralandığını; bir kişinin kafasından yaralanarak hastaneye kaldırıldığını, iki kişinin de ayağından ve kolundan yaralandığını söyledi. Gaz sıkan, jop ve tazyikli su ile saldıranların başında bulunan kolluk kuvveti amirlerinin sürekli “Hopa’yı süpüreceğiz”, “Hopalıların haddini bildireceğiz”, “Şöyle sıkın’” dediğine şahit olduğunu belirten tanık devam etti:

“Gözümle şahidim, Sarp Sınır Kapısı’na giden yolun o bölgesindeki çevik kuvvetin o alana doğru gaz sıkmadığını gören başbakanlık korumasının gidip, ‘Siz bu işi bilmiyorsunuz. Gaz şöyle sıkılır!’ deyip hakaretler etti. Gözümün önünde yaşanan bir süreç. Onun elinden gazı alıp hedef gözeterek ‘İşte böyle sıkılır!’ deyip sonra gaz tüfeğini eline koyup ‘Haydi şimdi devam et, haydi şimdi sıkacaksın!’ dediğine de şahit oldum.

Metin Lokumcu’nun ölümünden Orta Hopa Caddesi’nden hastaneye Metin Hoca’nın durumunu öğrenmek için gitmeye çalıştığımda yine hemen sahilden özel harekat sürekli Hopa çarşısına doğru mermi boşalttı. Orta Hopa Caddesi’nden hastaneye gelen yolda (…) herhangi birinin Hopalı olup olmaması hiç önemli değil; sürekli gaz sıkılan, küfredilen ve coplayan bir süreç yaşandı.

Hastanenin oraya gittiğimizde de hastaneye hiçbir şekilde yaklaşılamadı, bütün kolluk kuvvetlerinin önünde başbakanlık korumaları vardı ve tamamen alan kapatıldı. Silah markalarını bilmiyorum ama muhtemelen MP-5’ti onlar. Onlarla hastanenin çatısına doğru sürekli şarjör boşalttıklarını gördüm. Sonrasında Metin Lokumcu zaten Trabzon’a otopsiye kaldırılmış.”

Tanık K.U olaylardan bir, iki gün sonra Kaymakam Abdullah Akdağ’ın, “Bu emri ben verdim, o kadar güzel gaz kullandık ki stoklarda gazımız kalmadı” demecinin o dönemin Cumhuriyet veya Milliyet gazetesinin manşetinden verildiğini hatırlattı, “Aslında o gün yaşanan bir basın açıklamasını ve protesto eylemini diskalifiye etmek, yaptırmamak değil. Topyekûn, ‘Hopa’ya geldik ve süpürüp gideceğiz’ anlayışıyla saldırılardır.”

Tanık, basın açıklaması için toplanıldığı sırada alçak uçuşlar yapıldığını, hiçbir hedef gözetmeksizin esnafların bulunduğu alana gaz bombalarıyla saldırıldığını söyledi. Hakim tanığa “Lokumcu’nun vefat etmeden önce yanında mıydınız, onun gaza maruz kaldığına dair olayları gördünüz mü, ne oldu, konuşma geçti mi aranızda?” sorusunu yöneltti, tanık yanıt verdi:

“Lokumcu’yu sabah gördüm, olaylardan hemen önce, o alanda İş Bankası’nın hemen önünde. Gaz ve su ile saldırı başladığı an Metin Hoca ve yaşıtı abilerimiz o saldırıları durdurmak için oradaydı ve son gördüğüm andı o. Biz kaçmak zorunda kaldık.”

Hakim tanığa “Ne demek saldırıyı durdurmak? Yani ne yapıyordu yani, ya da ne yapılıyordu da?” diye sordu. Tanık cevap verdi:

“İşte polis saldırıyor, biraz önce dediğim İnönü Caddesi üzerinden o Sarp karayolunda panzerlerle su sıkılıyor. İnönü Caddesi’nden gazlar sıkılıyor, yine Orta Hopa Caddesi üzerinden yani çembere alınmış durumda, oradan gazlar sıkılıyor, o dönemde işte o kolluk kuvvetlerinin önünde bulunan amirlere hani “durun ne yapıyorsunuz” üzerine bir engelleme durumları vardı. Sonrasında hiç görmedim. Yok o andan sonra görmedim.”

Tanığın beyanlarını tamamlamasının ardından söz alan Av. Meriç Eyüboğlu AKP mitinginin yapılacağı yer ile Lokumcu’nun içinde bulunduğu grubun basın açıklamasının yapılacağı yer arasında uluslararası bir yol bulunduğunu tanığa teyit ettirdi. Tanık iki alan arasında iki adet uluslararası yol olduğunu söyledi. Bunun üzerine Eyüboğlu tanığa şu soruyu yöneltti:

“İki uluslararası yol ve şehir içi gidiş geliş yolu olduğunu söylediniz. Peki sizin basın açıklaması yapacağınız alan ile miting alanı arasında bir temas, bir yakınlık var mıydı, birbirini görme, duyma?” Tanık “Yok” cevabını verdi. Eyüboğlu ve hakim tanıktan aradaki mesafeyi tarif etmesini istedi. Tanık uluslararası kara yollarının 12 m genişlikte olduğunu zannettiğini söyledi: “Alanlar arasında bir temas kurma şansı yok. Kaldı ki oraya çağrı yapan Derelerin Kardeşliği Platformu’nda zaten öyle bir niyet yok. Yani orada toplanalım, miting alanına gidelim… Sonuçta miting alanına dışarıdan çok fazla taşıma oldu ama yine Hopalıların da gittiği bir miting alanı. Hopa çok küçük bir yer, feodal bir yer. O anlamda hani kimsenin aklı almaz onu, yani bir başka partinin miting alanına gidelim, müdahale edelim algısı o anlamda yok zaten. Ben eminim ki o gün orada gaz ve su sıkılmasaydı orada bir basın açıklaması yapılacaktı, hazır bu kadar da basın varken taleplerini bütün Türkiye’ye duyuracaklardı ve orada hiçbir sorun olmadan dağılınacaktı."

Eyüboğlu tanığa “Peki bu basın açıklaması için buluşulduğu saatte, arkasından da polis müdahalesi başlanılıyor, AKP mitingi başlamış mıydı, Başbakan gelmiş miydi? Saat olarak bize söyleyebilir misiniz?” sorusunu yöneltti. Tanık, saat 11.00 civarında bir müdahale olduğunu ancak basın açıklamasına çağrı yapılan saatin 12.30 olduğunu, Başbakan’ın saat 14.20’de Sarp Sınır Kapısı’ndan Hopa’ya giriş yaptığını, müdahale sırasında henüz gelmemiş olduğunu ve mitingin başlamamış olduğunu söyledi.

Tanık R. D.’nin Beyanları

Tanık R.D. sözlerine, Lokumcu’nun öldüğünü duyduğu zaman Hopa Devlet Hastanesi’nin önüne gittiğini, orada 25 civarında insanla karşılaştığını söyledi.

“Hastane önüne gittikten sonra yoğun silah sesleri gelmeye başladı, silah seslerini duyduğum zaman devlet hastanesinin arkasında üç tane yol var. İkisi uluslararası karayolu, üçüncüsü şehir içi yol. Başbakanlığa ait otobüsün geçtiğini gördüm ters şeritten, en dip şeritten geçti ama iç yoldan panzerler, sürekli panzerlerden ve arkadan gelen sivil araçlardan havaya rastgele ateş açıldığını aynı zamanda gaz sıkılarak yani o gelen panzerlerin araçların arkası gözükmeyecek kadar sisle kaplıydı. Oradan bize şey sıkıldı, gaz sıkıldı su ile gaz sıkıldı. Ben orada bayılmışım, bayıldıktan sonra müşahede odasına alınmışım, orada kendime geldim. Kendime geldiğimde hastanenin ters tarafındaki bahçede siyah giyimli, arabadan ateş eden o siyah giyimli insanlar…”

Hakim tanığa “Ateşten kastınız kurşun mu?” diye sordu. Tanık cevap verdi:

“Tabi tabi. Silahla rastgele ateş açılıyordu. Yoğun bir şekilde ateş açılıyordu, öyle bir tane, üç tane, beş tane değil yani yüzlerce ifade edilebilecek. Bu ateş açanların hepsi, gördüğümüz, arabaların kapılarından ve camlarından siyah giyimli, takım elbiseli insanlardı. Ben ayıldığımda şeyin önünde gürültü vardı, silah sesleri vardı, tekrar hastanenin bu sefer iç yol tarafında kalan, ters tarafta kalan tarafta halk ile bir kısım yine siyah giyimli insanların elinde sopalar vardı. Orada toplanan insanlara saldırıyorlardı. Ben dışarıya çıktım aralarına girdim, kendime geldikten sonra ‘Ne yapıyorsunuz, insanları öldürecek misiniz?’ diye sordum. Sürekli hakaret edip birbirlerini kışkırtıyorlardı. Bir kısmı havaya ateş ediyordu, bir elinde sopa bir elinde silahlar ile orada da ateş etmeye devam ediyorlardı. En son bir jandarma birimi araya girdi, orada jandarmanın müdahalesi ile bir katliam önlenmiş oldu.”

Av. Eyüboğlu tanığın önceki ifadesinde o gün atılan boş kovanları topladığını söylediği hatırlattı. Bu konu hakkında bildiklerini sordu. Tanık, hastanenin önünde ateş edilen yerde jandarma araya girdikten sonra, yerdeki kovanlardan yedi tanesini alarak savcılığa teslim ettiğini söyledi.

Avukat Sercan Aran tanığa önceki ifadesinde değindiği takım elbiseli kişileri sordu, “Bu kişiler kimdi, yani onlar başka vatandaşlar mıydı, yoksa bunlar mesela miting ile alakalı kişiler miydi?” Tanık R. D. bu kişilerin hepsinin Başbakanlık koruması olduklarını düşündüğünü söyledi.

“Yani hepsi polisti çünkü orada başka polisler de vardı, o gelen panzerlerle, hepsi siyah renkli arabalardaydı yani bunların sivil vatandaş olma şansı yok, bu ateş edenler resmi kıyafetli ya da sivil kıyafetli, değişik renkte değil, hepsi siyah giyimli, takım elbiseli polisler ateş ediyordu, Başbakanlığın korumaları.”

Av. Aran, bahsi geçen kişiler ateş ederken etrafta başka resmi giyimli kolluk kuvveti olup olmadığını ve bu kişilere herhangi müdahalede bulunup bulunmadıklarını sordu. Tanık cevap verdi:

“O konvoy esnasında sivil araçlar da vardı ama onlardan ateş açıldığını görmedim, tamamen siyah araçlardan ateş ediyorlardı, Mercedes olabilir araçları. O siyah renkli araçlardan, bu araçların bir kısmı Mercedes, bir kısmı panelvan tarzında araçlardı yani. Resmi giyimli polislerin ateş ettiğini görmedim.

Jandarma müdahale etti, araya girdi, hastanenin önünde en son, rütbe olan yani omzunda değildi, omzunda yan tarafta rütbesi olan bir yetkili orada müdahale ederek, “ne yapıyorsunuz, insanları öldürecek misiniz?” dedi. Çünkü sürekli hakaret ediyorlardı halka, küfrediyorlardı. Amaçları ‘bize saldırsınlar da öldürelim’, orada bir katliam ile karşı karşıya kalacaktık. Oradaki askeri birim araya girmemiş olsaydı orada da insanlar ölecekti. Sürekli bir kısmı, yani orada 30 kişi civarında insan vardı, yine havaya ateş açıyordu, olaylar yaşanırken.”

Tanık A. Ö.’nün Beyanları
Tanık, beyanlarına olay günü niçin orada olduğunu anlatarak başladı. Olayın seçim atmosferi içinde gerçekleştiğini hatırlatarak, miting alanının “sahilde dolgu alanın olduğu çok namüsait bir yerde” bulunduğunu, yaklaşık 10 günlük yoğun bir çalışma neticesinde alanın onarılmasının bitirildiğini ve mitinge hazır hale getirildiğini söyledi. Tanık A. Ö., Hopa’daki iki ana sorunlarının Hopa’nın içme suyunun geçtiği alanı tehdit eden HES projesi ve -tüm Doğu Karadeniz’i ilgilendirdiğini ifade ettiği- çay sorunu olduğunu söyledi:

“Çay konusu katmerlenerek giden bir sorun. Taban fiyatı dört lira olarak açıklanan yerde üreticinin eline geçen para şu anda bir buçuk lira. Bu Çaykur’un açılış ikinci günü kontenjan uygulamasından kaynaklanıyor, tüccarların şirketlerin eline zorunlu düşmesine sebep oluyor. Bu iki temel sorunu dile getirmek için, Başbakan’ın ilk muhatap olması nedeni ile açıklaması düşündük. Her gün, her saatte orası çok kalabalık olan bir alandır. Bir de atmosfer seçim atmosferi. Ses düzenleri, bağırma, çağırma yani bir şenlik havasının olduğu bir ortamda, insanlar orada horon oynarken bir anda, su, tazyikli su, gaz bombası atılması….”

Hakim tanığa “Atılmadan önce herhangi bir uyarı yapıldı mı?” sorusunu yöneltti. Tanığın olumsuz yanıt vermesinin ardından herhangi sesli anons yapılıp yapılmadığını sordu. Tanık bu soruya da olumsuz cevap verdi. Bunun üzerine hakim “Yapılsa duyar mıydınız?” diye sordu. Tanık “Şunu söyleyeyim ben kendi özelimle ilgili işitme engelliyim, yani çok fazla da duyamıyorum. Artı, duyulması da mümkün değil zaten bir curcuna var. Miting alanının o suyun atılış şeklinin neden olduğuna dair benim halen kafamda soru işaretleri var ki yani hiçbir neden yok, hiçbir nedensiz horon oynayan insanların üzerine su sıkılması, gaz atılmasının mantığını çözmüş değilim” dedi

Hakim tanığa o gün Lokumcu’yu görüp görmediğini, gördüğü anlarda baştan sona olup bitenleri sordu. Lokumcu’yu “zaman zaman” gördüğünü belirten A. Ö. o anları şöyle anlattı:

“Bir ara ben, Metin Lokumcu, Yalçın Hocamız vardı, aynı yaş grubundaki arkadaşlarımız bu arbedenin durdurulması için çok mücadele ettik, hatta özel giyimli şeyler var. Robokop polis mu deniyor, ne deniyor? Onlar bizim üzerimize gelmeye başladılar ve önlerinde sivil vatandaşın, muhtemelen emniyet yükümlü, ona rağmen bize saldırmaya… Hani biraz debelleşmemiz oldu. O arada yanımızda gaz bombaları patladı, dağıldık. Yani orada çok kişi de ölebilirdi, ben de ölebilirdim, işte Metin Hoca’nın yerinde her birimiz olabilirdik. Kargaşada Metin Hocayı da kaybettik, yani o karmaşada kaybolduk..[Hakimin sorusu üzerine] İster istemez (birbirimizden) ayrıldık çünkü gözgözü görmeyen bir alandı. Sonra işte Metin hocanın ölüm haberi geldi. Sonra hastaneye gittim, kalabalıktı, orada jandarma kolluklarının insanları sakin olmaya davet ettiğini gördüm. Zaman ilerledikçe kitle ile dağıldık ama Hopa’nın tüm caddeleri inanın nefes alacak durumda değildi. Biz bunu hak etmemiştik, durup dururken insanların üzerine gaz, fişek, darp, orantısız bir şekilde yani bu tarif edilecek bir şey değil, bunu yaşamak gerekiyor.”

Tanık C. A’nın Beyanları
Olay günü Hopa’da basın görevlisi olarak bulunduğunu ifade eden tanık C. A., o dönem bağımsız gazetecilik yapmakla birlikte o gün Show TV adına görüntü aldığını, bir yandan da yarı zamanlı olarak Rize’nin Nabız gazetesine muhabir olarak çalıştığını söyledi.

“[Erken saatlerde] Normal kalabalık vardı. Ekstradan da sonuçta Başbakan geleceği için alanda meraklı bir kitle vardı. Miting alanına epey uzak çünkü aradan uluslararası karayolu geçiyor. Ayrıca miting alanı daha sahilde kalıyor ama bu tarafta meraklı bir kitle vardı. Basın açıklaması için toplanan , yani epey bir zaman geçtiği için, en fazla 50-60 kişilik grup vardı.

Alana geldiğimde dikkatimi çeken, mahalleden şehir merkezine kadarki yoğun güvenlik önlemleriydi. Çok yoğun bir güvenlik önlemi vardı. Hatta çocukla geldiğim için de birçok insan uyardı yani çocukla gitme diye. Basın açıklaması için toplanan yere geldiğimde gözüme çarpan durum, polisin Başbakan’ın mitingine katılacak kitle ile basın açıklaması yapacak olan kitle arasında bir güvenlik önlemi almak yerine kitlenin arka tarafına, insanların normal dağılma alanlarına, ara sokaklara gitme gelme noktalarına güvenlik önlemi almasıydı.

Bu biraz ters bir durumdu, sonuçta eğer bir şey olacaksa iki grubun arasına alınır diye düşünüyorum. Bir küçük bir pankart vardı Hopa Dereleri Koruma Kurumu adınaydı yanlış hatırlamıyorsam. Toplandılar. Horon başladı, o ara ben çekim yaparken fark ettim horon uzun sürecek diye bir ara verdim. Baktım yanı başımızda emniyet müdür yardımcılarından birisi vardı, o da çocuklarla orada sohbet ediyordu, ona döndüğümü görünce o da yanıma gelmiş, ‘nasılsın merhaba’ gibi sohbet oldu ve ‘burası karışacak, sen bence buradan ayrıl’ gibi bir şey dedi, ben de ‘böyle bir hava yok niye öyle bir şey dedin’ dedim ama tam bu sohbet anında bir müdahale oldu. Hem binaların olduğu taraftan hem de meydan tarafına baktığımda üst geçidin olduğu yerden çok yoğun bir gazlı müdahale oldu.”

Hakim, tanığa müdahaleden önce bir uyarı veya anons yapılıp yapılmadığını sordu. Tanık, kendisi oradayken böyle bir şey olmadığını söyledi. Bunun üzerine hakim, uyarı yapılsa duyup duyamayacağını sordu. Tanık cevap verdi:

“Duyardım çünkü çok gürültülü bir durum yoktu en fazla küçük bir ses cihazından çıkan müzik sesi vardı. İnsanlar da horon tepiyordu, horon anında bir müdahale oldu. Sonrasında tabi bir curcuna, dağılma oldu ama insanlar ister istemez kaçıştılar yani arka sokaklara doğru kaçışmaya başladılar ama kaçışanın peşinden de polis bir takip ve gazlı müdahalelere devam etti. O meydanın çay ocaklarının, tekel bayilerinin olduğu bir yer. Otel girişi vesairenin olduğu bir yer, insanların bir kısmı kahvehanelere, çay ocaklarına girdi, meydanda İmran Otel var, oranın girişine müdahale oldu. Otelin içini, camları, giriş kapısının camları kırıldı. Otelin içine gaz bombası atıldı. Ara sokaklara gaz bombası atıldı. Biz de gazdan çok fazla etkilendik. O ara sonuçta meydanlarda yaşlı insanlar vardı, onlardan bir kısmı biraz fenalıkta geçirdi.”

Hakim tanığa Lokumcu’yu o gün görüp görmediğini ve gördüğü anları sordu.

“O gün ilk müdahale anında gördüm, gazlı müdahale anında gördüm. Sonrasında o gazlı müdahalenin ilk dağılımından sonra yine bir toparlanma oldu. O anda neredeyse iki üç kişinin bir araya geldiği her noktaya gazlı müdahale oluyordu. Kuşkusuz orada birçok insan da güvenlik görevlilerini durdurmak için girişimde bulundu. Metin Hoca’yı da birçok durumda gördüm. Metin Hoca ve başkalarını, orada görevli Hopalı emniyet görevlilerini olayın durdurulması, müdahalenin durdurulması, gazın durdurulması konusunda girişimlerde bulunurken çokça gördüm, çektim. Hatta sosyal medyada da basında da çokça paylaşılan o işte hani “alın beni de tutuklayın” gibi görüntüleri çekenlerden birisi de benim. Orada Artvin milletvekilliği yapmış Yüksel Çorbacıoğlu, muhtarlar, Hopa ve Artvin de ileri gelen bir çok insan hani emniyeti, oradaki müdahaleyi durdurmak, insanları teskin etmek için girişimler oldu ama bütün bu girişimlere rağmen gazla müdahale oldu. Yüksel Çorbacıoğlu ve emniyetten görevliler konuşurken de gazlı müdahale oldu. Bu yaklaşık 2-3 saat sürdü diye hatırlıyorum.”

Tanık, Lokumcu’nun hastaneye kaldırıldığını öğrendikten sonra olanları anlattı:

“Metin Hocanın durumunun ağır olduğunu öğrenince, duyan hastaneye doğru gitmeye başladı. Hastaneye giderken de gazlı müdahaleler devam ediyordu. Sahilden iç tarafa sürekli gaz atmalar yani o yol boyunca sürekli gaz atmalar, biz sonuçta arka sokaklardan, giderken Orta Hopa olarak adlandırdığımız ve Hüsnü Cinel İlköğretim Okulu’nun olduğu bir yer var, oradan geçerken çok yoğun bir silah sesi duyduk ve bu muhtemelen otomatik silah ile oldu. Biz insanların tarandığını düşündük ama hızlı bir şekilde yerlere yattık. Kaçtık oralardan ama sonra baktık -durumu da anlayamadık, sadece hastaneye gidiyor insanlar. Hastaneye vardığımızda da jandarma vardı ama yoğunlukla Başbakan’ın koruma polisleri vardı. Orada bir toplanma başladı. Orada da koruma polisleri bize silah doğrulttu. Küfür, hakaret ettiler. O arada jandarma araya girmek zorunda kaldı. Hastaneye vardıktan sonra bir koruma polisinin otobüsten düştüğünü, yaralandığını öğrendik. Jandarma araya girdikten sonra, o dönem seçim dönemiydi, milletvekili adayları vardı orada. Yüksel Çorbacıoğlu geldi, muhtarlar vesaire vardı. Onlar duruma dair bir açıklama yaptılar bekleyen kitleye. Sonra vefat haberini öğrendik, biraz bekleyip yavaş yavaş dağılmaya başladık.”

Hakimin avukatlara soruları olup olmadığını sorması üzerine sanık polislerin avukatı Celal Karaoğlu söz istedi. Tanığın “grubun içerisine emniyet müdür yardımcılarının birinin geldiğini” söylediğini belirten Karaoğlu “Bu kişi oradaki kalabalıkla ne konuşuyordu? Yanında başkaca polisler var mıydı? Yani tansiyon var mıydı o müdür yardımcısı ile kalabalıktaki insanlar arasında? Tek miydi, yanında başkaca polisler var mıydı?” dedi. Hakim de bahsi geçen emniyet müdür yardımcısının ismini sordu.

Tanık, tarif edebileceğini ancak ismini hatırlamadığını söyledi. Eliyle tarif ederek, konumu anlattı:

“Kitlenin içine girme anlamında değil, horon oynuyorsunuz, ben buradan [yakından] çekiyorum. Zaten etrafta da Hopa’dan görevli emniyetten insanlar var. Etrafta da daha kalabalık olarak dışarıdan getirilen çevik kuvvet vesaire var. Dolayısı ile orada horon oynuyorlar, biz buradayız, çekim yapıyoruz, çocuklar var. Gergin bir durum sezmedim o yüzden karışacak deyince de öyle bir durum yok, dedim kendisine ama o konuşma daha bitmeden müdahale oldu.”

Tanık Ş. Ç.’nin Beyanları

Tanık, sosyal medyadan haberdar olduğu basın açıklamasına katılmak için bir akşam önceden Lokumcu’yla haberleştiklerini ve sabah Hopa’ya gitmek üzere konuştuklarını söyledi.

“Ben muhtar olduğum için o dönemin Hopa Kaymakamı Abdullah Aktaş Hopa Muhtarlar Derneği Başkanı Murat Hoşçepe, benim ve Başova Köyü Muhtarı Ertan Yenigün ile meydanda olmamızı istedi. O alanda orayı kontrol edersiniz diye bize bir görev verilmişti. Sabah buluşacağım Metin Abimi aramadan sabahtan Hopa’ya gitmek zorunda kaldım. Gidip meydanda diğer arkadaşlar ile bir araya gelerek dolaşmaya başladık. Gittiğimde Hopa’da o dönemde Ezilenler Sosyalist Partisi’nin seçim aracı vardı. Orada 20-30 kişilik bir gurubun tulum çalarak eğlendiğini gördüm. Bize verilen görev ile tüm alanları dolaşmaya başladık.”

Hakim, tanığa “görev”den kastının ne olduğunu sordu. Tanık, kaymakamın kendilerine bir sorun yaşanmaması için meydanda bulunmaları talimatı verdiğini söyledi.

“Meydanın yan tarafında üç tane çay ocağı, bir tane restoran, bir tane berber ve bir tane otel var. Onların ön tarafında Hopa halkı çay içiyor, kimi kahvaltı yapıyor. Dışarıdan gelen çevik kuvvetler devamlı orada oturuyorlardı, oturacak yer bulamıyorduk. Bir köşede arkadaş ile oturduk, sohbet etmeye başladık. Çevik kuvvete telefon geldi orada, telefonu ben de duyuyorum. Karşı taraf ‘neler oluyor oralarda’ [diye sordu] ‘az sonra küçük Moskova’da neler olduğunu görürsünüz’ diye söyledi. Ben hemen kalkıp Hopa Emniyet Müdürlüğü’nün yanına gittim konumum gereği muhtar olduğum için. Emniyet Müdürlüğü’nden rica ettim. Dedim ‘Burada böyle bir şeyler söyleniyor, kontrol sizde midir, ne oluyor burada?’ Şenol Bey bizim hiçbir kontrolümüz yoktur, yetki bizden alınmıştır, yetki dışarıdan gelen amirlerde’ dedi. O konuda biraz tereddüt ettim: Acaba bir şey olur mu, çünkü orada gençlik var, kimseye bir şey olmasını istemeyiz.”

Hakim “Bunu söyleyen ilçe emniyet müdürü mü?” diye sordu. Tanık, ilçe emniyet müdürüne gittiğini ancak ismini hatırlamadığını söyledi.

“Tanıyoruz, her zaman görüşüyoruz, çağırdılar. Oradaki kurumlar ile diyaloğum çok iyiydi. Onun dışında yine ara ara insanlar ile görüşmeye çalışıyoruz, ben gittiğim zaman yanımda iki muhtar, hatta o dönemin Artvin milletvekili Yüksel Çorbacıoğlu da vardı. Birlikte alanda alanı kontrol etmeye çalışıyoruz, bir şey olmasın diye. Onun dışında alanın yan tarafında mülkiyeti mühendisliğe ait altı katlı bir bina vardı. Onun üzerinde gençler iki tane pankart asmaya çalışıyorlardı. Kolluk kuvvetleri apar topar oradan yukarı koşmaya başladılar. Bir şey olmasın diye ben de onların arkasından devam ettim. Üst katta pankarta müdahale ediliyordu. İkna ederek hiç kimseye bir şey olmadan oradakilerin inmesini sağladık. İndikten sonra tekrar görevliler yan taraftaki arkadaşlarının yanına gitti. Orada bir fırça yediler ‘Niye indirmediniz’ diye, orada bir arbede oldu. Bir yarım saat içerisinde çevik kuvvetin oradaki bütün alanı sardığını gördüm. Yan tarafta üç tane çay ocağı, bir tane restoran, berber ve otel var. Ani bir şekilde panzerden su ve yoğun bir gazla boğuldu Hopa.”

Hakim tanığa müdahale öncesinde herhangi anons ya da uyarı yapılıp yapılmadığını sordu. Tanık, “Hiçbir anons olmadı” cevabını verdi. Tanık, Hakimin “Olsaydı duyar mıydınız?” sorusuna da “Herhalde duyardık” cevabını verdi. Hakimin “Herhangi bir müzik sesi vesaire bunu kıstırmış olabilir mi?” sorusuna tanık “Zannetmiyorum, yok” cevabını verdi.

“Eylemcilerle hiçbir alakası olmayan üç tane çay ocağı, bir restoran, bir otel, bir berber ve burada insanlar oturuyor. Yani adam boğuluyor, oturduğu sandalyeyi atarak küfrediyor orada. Ben de yakındaki otele sığındım. Otelin camını kırarak otele de gaz attılar. Boğulma tehlikesi geçirdik, otelde bir tane yaşlı amcamız hastalandı. Onu arka kapıdan gönderdik. Sonra tekrar buluşmaya çalıştık arkadaşlarla. Yoğun gaz devam ediyor ara ara köşelerde. Ben o ara Metin abimi gözden geçirdim, rahatsızlığını bildiğim için. İş Bankası’nın köşesinde sıkıştırıldığını gördüm. Onun yanına doğru gittim.”

Hakim, tanığa “sıkıştırıldı” ifadesiyle neyi kastettiğini sordu. Tanık cevap verdi:

“Ara sokak bu, kalkanlarla şey yapılıyor, devamlı bağırıyor orada zaten yapmayın işte, ‘Gençler öldürülüyor ben nasıl susayım?’ diye. Hiç durmazdı zaten bu konularda. Yanına gidip onu aldım yani bir yere kadar götürdüm. ‘Yoğun gaz abi ne olur biraz kenara geç’ diye söyledim. Ama orası ana baba günü; gaz var, su var, her şey var. Biz oradan tekrar ayrıldık. Oradan sonra ne olduğunu bilmiyorum. Sonrasında rahatsızlandığını duydum, öldü haberi gelince hastaneye gittim.”

“Orayı biraz daha açalım” diyerek araya giren hakim “Şu sıkıştırılma dediğiniz alan var ya, o sıkıştırıldıdan kastınız fiziken bir müdahale mi, gaz müdahalesi mi, su müdahalesi
mi?” diye sordu. Tanık, “Kalkanla müdahale, polisin elindeki kalkanda sıkıştırma var” dedi. “Gaz yemiş bir de sıkıştırınca… Yani rahatsız. Bundan etkilenebileceğini düşünüyorum.

"Hastanedeki olaylara vakıf değilim. Metin Lokumcu morgdaydı, oradan otopsiye götürüleceğini söyledikleri zaman ben de eve indim. Gece saat bir buçukta jandarmadan aranarak, jandarmaya gittim. Bana listede isimlerin olduğunu, bunları evden nasıl alacağımızı… genelde bunları muhtarı çağırıp evlere gidildiğini siz de biliyorsunuz."

‘Ee’ dedim ‘bu akşam hiç kimsenin evinden kimseyi alamazsınız, kimse evde olmaz zaten ya cenaze evinde olurlar, cenaze evine de herhalde almaya gitmezsiniz’ diye söyledim. Akabinde ‘Sen gözaltındasın’ dediler bana, dedim ‘Ben ayağımla geldim, siz getirmediniz beni, nasıl gözaltındayım?’. Hatta o zaman nezareti tarif etti, ‘beni indirebilirsiniz’ dedim, ayıptır işte muhtarsın… Listeden isimler saymaya başladılar bana ‘şunu alacağız, bunu alacağız’ diye.

Metin Lokumcu Hopa’da ölmüştü, zaten herkes biliyor. Metin Lokumcu’nun ismi arananlar listesinde var, liste avukatlarda mevcut. Bir gün öncesinden bu listelerin yapıldığı ortada. Hatta bu listede Ankara’da oturan arkadaşımızın ismi vardı, N*** A***, Ankara’da ikamet ediyor, Hopa’da arananlar listesinde ismi vardı. Hatta yurt dışında kalan bir arkadaşımızın ismi arananlar listesinde. Ben bu olayların önceden art niyetli planlandığını düşünüyorum. Arkadaşımın orada art niyetli kişiler tarafından katledildiğini düşünüyorum.”

Hakimin tanığa soru olup olmadığını sorması üzerine Av. Eyüboğlu söz aldı, gözaltı listesinde ismi bulunan kişilerden yurt dışında bulunan kişinin ismini sordu. Tanık, aradan geçen 10 yıl nedeniyle ismi hatırlamadığını söyledi.

Av. Aran, tanığın kaymakam tarafından çağırıldığını hatırlatarak; yapılacak basın açıklamasının engellenmesi yönünde bir irade olup olmadığını sordu. Tanık cevap verdi:

“Biz basın açıklamasına zaten katılacaktık. O günkü miting alanı zaten hiç aklımızda değildi. Biz üreticiyiz. Ben de çay üreticisiyim; aynı zamanda çevreciyim. Çevre örgütünde de görevliyim. O sabah biz miting alanına zaten gidecektik ama kaymakamın ricası ile Hopa Dernek Başkanı’nın söylediği zaman beni aradı. ‘Şenol biz üçümüz o alanda olacağız’…. Neden üçümüzü seçtiğini de ben halen bilmiyorum. O gün oraya gittim yani katkı sunmuş muyum bilemiyorum ama gözaltına alındığım zaman da dernek başkanı beni oraya çağırdığı için ‘git kaymakamı bul, bak ben gözaltındayım, arasın çıkartsın beni buradan’ diye söylediğim zaman ‘benim yetkim yok, Şenol zaten suçsuz, o zaten çıkar’… Ama ne kadar suçsuzdum altı gün nezarette yattım, Erzurum’dan geldim.”

Daha sonra söz alan, sanık avukatı Celal Karaoğlu, tanığın olaylar başladığında alanda olduğunu hatırlattıktan sonra, uzun sürdüğü söylenen polis müdahalesi sırasında “bir mukavemet, bir direnç veya uzun sürmeye, gazın devam etmesi neticesine sebep olacak bir olaylar yaşanıyor muydu? Alanda halen insanlar var mıydı gazlardan sonra?” diye sordu. Tanık, “Ara ara dönemlerde insanlar tekrar alana geliyordu. Zaten Lokumcu öldükten sonra onu durdurma şansımız yoktu” cevabını verdi.

Tanık M. Ö.’nün Beyanları
Tanık M. Ö. olay günü Olcay İş Hanı’nın önünde bir grup olduğunu, grubun yanında daha önceden tanıdığını ifade ettiği Lokumcu’yu görünce onun yanına gittiğini söyledi.

“Polislerin hepsi maskeli, yani bir hazırlık yapmışlardı, bir hareket halindeydiler. O biraz dikkatimi çekti.”

Tanık müdahale öncesinde anons ya da uyarı yapılıp yapılmadığı sorusu üzerine, “Hayır, herhangi bir anons duymadım” dedi

“Benim durduğum yerin sağında sivil bir otobüs duruyordu. Otobüsün şoför mahallinin hemen yanındaydım, Metin Lokumcu otobüsün önündeydi. Polisler tazyikli su sıkınca öncelikle Metin Lokumcu hocamıza denk geldi, ben kaçtım biraz geriye. Onun üzerine Metin hocam kızdı. Polise doğru yürüyerek dedi ki, ‘Ya bu insanlar halay çekiyor siz niye su sıkıyorsunuz?’ Ben de gittim yanlarına, engellemeye çalıştık polisi. Göstericilerin üzerine yürümek istiyorlardı. Tabi engelleyemedik, polisler tekrar tazyikli su sıkarak devam ettiler göstericilerin üzerine yürümeye. Göstericiler de ellerindeki pet şişeleri fırlatıyorlardı polislere. Hopa’nın değişik yerlerinde, sokaklarda, orada polis müdahalelerde bulundu. Orada gaz bombası dediğimiz bomba yanımıza düştü, Metin Lokumcu ile beraberim orada resimlerimiz var. O dumanı ben ciğerime çektiğim andan itibaren bir nevi kendimden geçtim. Bir dakika hiç nefes alamadım.

Oraya gittim, masanın üzerindeki suyu masadaki limonu falan içerek, gözlerime sürerek ancak nefes alabildim. Bir müddet dinlendikten sonra tekrar olay yerine doğru yürümeye başladım, tabi çok kötü karışmış olaylar, gürültü var, dumanlar var.  Metin Hoca’nın hastaneye kaldırıldığını duydum, sonra da hastanede Metin Hoca vefat etti.

[Hakimin sorusu üzerine] Tam ayağımıza düştü [gaz kapsülü] Metin Hoca ile bizim.”

Hakim, tanığa “Metin Lokumcu’nun etkilendiğini, herhangi bir vücut hareketinden öğrendiniz mi yoksa siz kendi derdinize mi düştünüz?” sorusunu sorunca tanık “O anda ben bir tarafa bakacak bir durumum yoktu?” cevabını verdi. Tanık, müdahale anlarını şöyle anlattı:

“Yani benim ona uzaklaşmamın altında gidecek yönü tespit edebilmem…hemen arka tarafımda yirmi metre ileride bir (anlaşılmadı) odasının olması, orada kendim sisle altında gidercesine gittim. Göz dengemi de bozdu yani, gözlerim de göremez oldu.”

Tanık Ş. K.’nin Beyanları
Ş. K., Hopa’da pek çok tanıklığı olduğunu; Hopa’nın şoförler cemiyetinden kooperatiflerine kadar, kentin ortak sorunları konusunda birçok kasabaya göre toplumsal duyarlılığı yüksek, kendi sorunlarına duyarlılıkla sahip çıkan bir kasaba olduğunu belirtti:

“O gün, o kentin rutinidir. Bir şeye itiraz ediyorlarsa kurumlar gelirler; basın açıklaması yaparlar. Yine geldim meydanda bir şey var. Bir minibüs, minibüste türküler çalınıyor, gençler halay çekiyorlar. Aradan 5-10 dakika geçti geçmedi bir bağırma, bir kıyamet, bir patlama sesleri falan… Olay yerine dönerken o koridorda, İş Bankası ile o bina arasına koridorvâri bir yer var, oraya doğru geldim. O arada bir tane 10-12 yaşlarında bir çocuk kusuyordu. Diz üstü düşmüş. Oraya geldiğimde ben de gazdan etkilendim. O çocuğu oradan kaldırdım çünkü ben de çok etkilendim, bir süre ben de kendimi korumak zorunda kaldım. Çocuğu o koridor dışına çıkarttım alana döndüm. Alana döndüğümde ortalık savaş alanı. Yoğun bir gaz. TOMA’lardan su sıkılması ile…

Yerde kıvranan, çare arayan, çıkış arayan insanlara yardım etmeye çalıştım. Bir polis şefinin, ki o sivildi, işte gaz tüfekleri ellerinde olan, çok somut bir, ilk gördüğüm şey oydu yani hafızamda yer eden şey. Polisler gaz fişeği atıyor. Polis şefi hiddetle polisin elinden o tüfeği alarak “öyle değil böyle” diye hedef gözeterek yani insan vücudu, bütünlüğünü hedef alıyor. Beslen Lokantası denilen oradan sağa bakıyorum, sola bakıyorum. Metin Hoca’nın hastaneye kaldırıldığı haberi geldi. Oraya doğru bir başıma yürürken hastane ile o meydan arasında sanırım iki kilometreye yakın bir mesafe var. Sokaklar komple gaz kaplı. Nereye girseniz, hangi sokağa girseniz, hiçbir yerde nefes alamıyorsunuz, hastanenin önüne geldiğimde bir çember var, yani Metin Hoca canımız, ciğerimiz, dostumuz, arkadaşımız oraya gittim. Bir polis çemberinde saldırıya uğradım. Yani “defol git buradan” diye kolumdan çekip gözaltına almaya şey yaptılar. Neyse onlardan kurtuldum. Hastanenin önüne geldik. İnsanlar üzgün, insanlar gergin, o ara sanırım koruma dedikleri işte siyah bir ciple birileri geldi hastanenin önüne. Gerginlik var, insanlarda öfke var ve öyle adeta film setinde film çeker gibi yatay şekilde insanlar kafasının üstünden kurşun yağdırmalar… Neyse ölüm… Hocamızın şeyi netleşti. İnsanlar, herkes çekilmeye başladı.”

Hakim tanığa o gün Metin Lokumcu’yu görüp görmediğini sordu. Tanık, olaylar öncesinde gördüğünü söyledi. Metin Lokumcu’nun oğlu Ulaş Lokumcu söz istedi. Lokumcu kısa beyanında, tanık beyanlarında sıklıkla “duman” ifadesinin kullanıldığını, bu kelimeyle kastedilenin egzoz dumanı değil biber gazı olduğunu vurguladı.

Tanık beyanlarının tamamlanmasının ardından duruşmaya 14.37’de ara verildi. Duruşma 15.15’te yeniden başladı.

Avukatların Beyanları

Av. Mert Ekinci’nin Beyanları

Tanık beyanlarını özetleyen Av. Ekinci,“31 Mayıs 2011’de Hopa Meydanı’nda bulunan göstericilerin bulunma maksadının”, “çevre hakkı mücadelesi” olduğunu söyledi.

Av. Ekinci “polis tarafından göstericilere karşı gerçekleştirilen örgütlü eylemin” Hopa dışındaki sonuçlarının değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Hopa’daki polis müdahalesinin yarattığı atmosferin Türkiye’de “muhalif olan”, ”ranta karşı duran”, “tarımsal anlamda çalışıp da hakkını isteyen” insanların sokağa çıkmasını aktif bir şekilde engelleme politikasının bir ürünü olduğunu,  polis şiddeti karşısında bir ceza uygulanmazsa bu şiddetin devam edeceğini söyledi.

“Kendisini ifade etmek için sokaklara çıkacak her muhalife karşı gerçekleştirilmiş olan bir gözdağının ürünüdür bu. Bunun yansımaları sadece Hopa’da olmadı. 2011 31 Mayıs’ında Ankara’da oldu. Birçok üniversite öğrencisi tutuklandı. Bu ölüme karşı çıktığı ve sokaklara bunun için protesto amacı ile çıktığı için. Birçok insan tutuklandı, Hatay’a kadar sirayet eden bir olaylar silsilesi yaşandı bu ülkede ve çok öğrenci tutuklandı, yine gazdan etkilendi. Yaralandı. Polis şiddetine maruz kaldı… bir çok toplumsal sonuçlar ortaya çıktı.”

Av. Ekinci, “tanık beyanları da bu kapsamın içine alındığında polisin gaz kullanımının “ne kadar keyfi, aynı zamanda da usulsüz olduğunun” yeterli bir şekilde tecrübe edilmiş olduğunu” söyledi. Gaz kullanımının aşırılığını vurguladı.

“Bir koruma müdürünün ‘gaz öyle atılmaz, böyle atılmaz deyip’ tüfeği alıp eylemcilere gaz sıkma anı var. Copla dövme anı var. Bunları kamera görüntülerinde de tespit edeceğiz. Bu atmosfer içerisinde kesinlikle ve kesinlikle bu olayın suç tipinin taksirle öldürmeden çıkıp olası kastla öldürmeye girmesidir. Bir görevsizlik kararı verilip dosyanın Ağır Ceza Mahkemesi’ne intikal ettirilmesi gerekir.”

Metin Lokumcu’nun ölümünün toplumsal yansımaları da olduğuna dikkat çeken Av. Ekinci, “Aslında tüm Türkiye’nin kendisini ifade etme biçimine, barışçıl şekilde ifade etme biçimine gerçekleştirilmiş bir saldırı mahiyetini almıştır ve bu tür yargılamalar uzaktan sanık dinlemelerle gerçekleştirilebilecek yargılamalar değildir” dedi. Av. Ekinci, sanık polislerin duruşmalara gelerek ifade vermemesinin yüz yüzelik ilkesine aykırı olduğunu, gerek hakimin gerekse müşteki avukatlarının sanıkla göz teması kurmasının engellendiğini, Türkiye’deki ceza hukukunda sanığın hakim karşısına çıkması ve sorularla muhatap olmasının gerekliliğini ifade etti:

“Sanıkların buraya getirilmesi yönünde bir engel kesinlikle bulunmamaktadır. Bir güvenlik problemi kesinlikle yok. Görev gerekçesi bunun kesin bir gerekçesi olamaz. Elbette ki bunlar polis. O zaman her devlet memuru yargılamasında ‘biz istinabe yolu ile dinleyelim, onların görev yerleri farklı’ deyip her yere yazı yazalım, hiçbir şekilde sanığı esas duruşma salonu önüne getirmeyelim. Böyle bir anlayışın hukuk sistemimizle kesinlikle bağdaşmadığı kanaatindeyim. Görev yerlerinin farklı olması ve farklı illerde çalışmaları bunun istisnabe uygulanması için bir gerekçe olamayacağını düşünüyoruz.

Covid de bunun bir gerekçesi değil. Yani Covidden korunmanın sağladığı menfaat ile bu kadar ciddi Anayasa’daki hak ihlalleri yaratan olaya müdahale tarzının yargılamasına ket vurulması yine hukuken kabul edilebilir değil. Dolayısı ile sanıkların en kısa zamanda bu duruşma salonuna getirilmesi gerekir.”

Ekinci, duruşmada detaylı beyanlarda bulunan tanıkların Hopa’yı bilen, Hopa’daki olayın nasıl gerçekleştiğini ifade eden kişiler olduğunu, gazın nereden atıldığını, polisin nereden geldiğini, eylemcilerin nerede durduğunu, olayın krokisini çok iyi bilen tanık beyanları ışığında mahkemenin olay yerinde keşif yapması gerektiğini söyledi.

Keşfin istinabe yoluyla yapılmasına karşı olduklarına ifade eden Av. Ekinci, bu işlemin yetkili mahkeme tarafından gerçekleştirilmesi gerektiğini söyleyerek keşif taleplerini yineledi.

Av. Fatma Girgin’in Beyanları

Av. Girgin, sanıkların kamu görevlisi olmaları sebebiyle önemli bir dava olduğunu düşündüğü Metin Lokumcu Davası’nda verilecek kararın da önemli olduğunu, Türkiye’de vatandaşlarla kamu görevlileri arasında bir eşitsizlik görüldüğünü ileri belirtti:

“Ne yazık ki eğer kamu görevlisine karşı bir sanık suç işlemiş ise adalet çok hızlı tecelli ediyor, sabaha karşı evleri basılıp gözaltı işlemi yapılıp delil toplanıyor ve tutuklama talebi ile mahkemeye sevklerle karşılaşıyoruz ancak kamu görevlilerinin yargı aldığı hiçbir davada bu süreç işletilmiyor. Bu dosya da bunun en somut örneklerinden birisidir.

Hukuksal adaletin sağlanması bakımından, toplumsal vicdani kanaatin rahatlatılması bakımından bir yargılamadan söz edeceksek burada tarafların kendisinin yargı hususunda, yargıya erişim noktasında öncelikle eşit hissetmelerini sağlamak gerekmektedir. Nasıl ki siz burada geçen celse mağdurları, müvekkillerimizi dinleyip onlara olay ile ilgili gerekli bulduğunuz hususları sorduysanız; tanıkları dinleyip sizler ve sanık müdafi meslektaşımız ihtiyaç duydukları hususları sorduysa, biz de sanıklarla temas etmek, olayın maddi gerçekliliğinin ortaya çıkarılması bakımından bu hakkımızı kullanmak durumundayız.”
 

Av. Girgin, dosyanın cezasızlığa götürülmesini istemediklerini; bu nedenle delillerin -görevsizlik kararı verilmediği taktirde- bizzat yargılamayı yapan mahkeme tarafından tartışılıp değerlendirilmesini talep etti:

“Hiçbir taşkınlık olmamış bekleyen bir kalabalığa polis müdahale ederken de orantılı bir güç kullanmak zorundadır. Önce bir taraftan gaz, bir taraftan su ile yapılan bir müdahalenin arasında bırakılmış kitle. Tanıklarımız bahsetti, bir güvenlik tedbiri alınacak ise miting noktasındaki kitle ile basın açıklaması yapan kitlenin arasında alınması gerekliydi. Ancak eğer keşif talebimizi kabul edip bizzat yapmayı uygun görürseniz dosyada Metin Lokumcu’nun da içinde bulunduğu gurubun dağıtılmasını, dağılacak herhangi bir alan bırakılmadığını da göreceksiniz. Bu husus bakımından da keşfin sizin tarafınızdan yapılması önemli. “

Av. Sercan Aran’ın Beyanları
Av. Aran mevzuatta ortalama bir silahlı gösteride, kolluk güçlerinin müdahalesi nasıl olur belirtmesi gerektiğini söyledi:

“Ancak burada baktığımızda kitle zaten bir alanda kümelenmiş ve horon tepiyor. Bir anda her iki cepheden birden aslında kitlenin üzerine bir saldırıda bulunuluyor. Bunun zaten barışçıl olmayan bir yöntemle, bir gösteriyi dağıtma amacı taşıdığından bahsedemeyiz. En baştan beri şunu söylüyorduk, olağan üstü hal ilan edilmişti ve bu olağan üstü halin sonucu olarak orada muhaliflerin sesini kesme niyeti vardı ancak sesini kesmekten de öte orada insanlar öldürüldü. Metin Lokumcu öldürüldü.”

Av. Aran o günkü atmosferi gösteren 40 saniyelik bir video göstereceğini söyledi. Aran’ın katipten talebi üzerine, polis kamerasından olduğunu ifade ettiği video, duruşma salonunda oynatıldı.

“Olayın olduğu yerde bir üst geçit var, üst geçitten polis bir görüntü çekiyor, şimdi onu izleteceğim. Ne oluyor bu görüntülerde, nasıl başlıyor? Şimdi ilk başta PTT olarak bilinen Hopa’da PTT’nin olduğu yerde 3-4 kişilik yaklaşık 40-50 yaşlarında insanlar böyle hiçbir şey yapmıyor, duruyorlar. Bir anda çevik kuvvet polisi saldırıyor ve bu saldırıyı çeken diğer kolluk birimleri de şunu diyor, “Gebert lan gebert, vur şuna adam gibi”, “Gebert lan gebert, vur şuna adam gibi”. Bu ifadelerin kullanıldığı bir yerde biz burada kolluğun taksirle hareket ettiğinden, aslında basit bir ihmalinin olduğundan bahsedemeyiz ya da uyarı yapmadığını bile tartışamayız. Oradaki insanlar Recep Tayyip Erdoğan’ın geldiğini duyup ona karşı, düşündüklerini söylemek isteyen yurttaşlara bir polis, “Gebert lan gebert, vur şuna adam gibi” diyorsa… çeviklere, adam gibi vurmasını, onları öldürmesini söylüyorsa, biz burada artık taksiri tartışamayız, bizim burada tartışacağımız tek şey olası kasttır.”

Aran, olası kasıttan yargılamanın mevcut yargılamanın yapıldığı Sulh Ceza Mahkemesi’nde yapılamayacağını hatırlattı. Videonun devamında çevik kuvvet güçlerinin, sadece dışarıda bekleyen, hiçbir fiilleri olmayan vatandaşlara tekme ile copla saldırdıklarını ve dava dosyası içerisinde bu tür onlarca görüntü olduğunu söyledi.

“Ben sadece dikkatinizi çekmek adına bir tanesini göstermek istedim ve bu mevcut durum itibari ile aslında görevsizlik kararı verilmesi, usul ekonomisinin de bir gereğidir. Çünkü biz şu anda bir örnek gösterdik, yedi tane tanık dinledik, dosyada sanık beyanları var, dosyada raporlar var, geldiği safahat var, 10 yıl sonra açılmış bir davadan bahsediyoruz, dinleyeceğimiz daha tanıklar var, başkaca taleplerimiz var. Şimdi biz yargılamayı belli bir yere ilettikten ve bu tartışmayı bundan 1-2 sene sonra yaptığımız durumda artık tekrar bir anlamı kalmayacak. Bu sefer tekrar her şey sil baştan başlamış olacak bir ağır cezaya dosya gittiğinde. O yüzden biz bu tartışmayı yapıyoruz şu anda ama yaptığımız durumda da mahkemenizin yargılama yetkisi itibari ile görev ve yetki alanı itibari ile olası kast tartışması ile alakalı verebileceği tek hukuki sonuç görevsizlik kararıdır.

Biz bu çerçeveyi tartışmak istiyoruz, şayet bu çerçeveyi tartışamadığımız bir durumda yargılama bittiğinde sonrasında istinafı, temyizi, vesairesi, ya da AYM’si, AHİM’i dediğimizde, az önce baro başkanlarımız da ifade etmişti, yani 10 yıl sonra bir ihlal kararı geldiğinde artık her şey için çok geç olmuş olacak suçun vasıf, mahiyeti ve zaman aşımı süreleri
itibari ile. Bu yönü ile tüm bu hususları göz önünde bulundurarak bir karar vermenizi istiyoruz ve öncelikli olarak görevsizlik talebimizi tekrar ediyoruz.”

Israrlı taleplerine rağmen sanıkları duruşmaya getirtemediklerini belirten Av. Aran, beyanlarında çelişkiler bulunan sanıklara soru sormak istediklerini söyledi. Soruşturmanın özü itibariyle sadece “Gaz kullanma belgesi olup olay esnasında gaz kullanmış polislerden doğru” ilerlediğini ifade eden Av. Aran, iddianamenin sınırlı olduğunu vurguladı. Sorumluluğun yalnızca gaz kullanan kolluk personeline değil; üst düzey amirlere de ait olduğunu söyledi.

Kendilerine soruları yalnızca yazılı olarak sorma imkanı verildiği takdirde sanıkların sorular üzerine düşünme, çalışma, hazırlık yapma imkanlarına sahip olduğunu belirten Aran, duruşmaya getirilmeyen sanıkların bir soruya zaten cevap vermemesi halinde bulun tespitinin mümkün olmadığını söyledi.

“Örneğin bir soru soruldu, işte olay yerinde x yerinde miydin, hayır dedi ama biz dosyadaki görüntülere bakıyoruz x yerinde o an, bunu talimat mahkemesi tespit edemeyecek. Biz aslında belki orada bambaşka bir hususu ortaya çıkartmak istiyoruz. Sanığın mevcut durumu, pozisyonu, konumu itibari ile. Hali ile de bu bizim doğrudan zaten etkili soruşturma hakkımızın kısıtlanması anlamına gelmektedir ve biz hiç görmediğimiz, sadece isimlerini iddianameden bildiğimiz sanıklar ile duruyoruz.

Az önce tanıklardan birisi dinlenirken sanık müdafi meslektaşım kendi müvekkili ile alakalı bir soru sordu “emniyet müdürünü tanır mısınız?” diye, aslında burada gerçekten bir yargılama yapsaydık şu an meslektaşlarımın oturduğu yerde sanıklar oturuyor olacaktı ve siz diyecektiniz ki ‘dön bak bakayım arkana onlardan birisi miydi?’ Doğrudan tespit edebilecekti. Bu hem usul ekonomisinin gereğidir hem adil ve hakkaniyetli bir yargılama yapılmasının gereğidir. Ama şu an baktığımız durumda duruşmada hiçbir sanık yok ve meslektaşım şunu talep ediyor, müvekkillerinin vareste tutulmasını talep ediyor. Bu meslektaşımın şahsından azade olarak bir eleştiri anlamında söylüyorum:

Niye ya vareste talep ediliyor? Zaten vareste olduklarına dair bir karar yok ve hiçbiri gelmiyor. İlk duruşmaya da gelmediler, şimdi de gelmediler. Niye gelmediler bilmiyoruz yani
burada şayet Türkiye, Türk milleti adına yani Türkiye’de yaşayan yurttaşlar adına bir yargılama yapılıyorsa ve bu insanlar adına bir karar verilecekse aslında toplumsal adalete dair bir tartışma yürütüyorsak biz burada bir yargılama otoritesinin varlığını tartışacaksak sanıkların burada olması gerekirdi. Demek ki buradaki otoriteyi de takmıyorlar, ciddiye de almıyorlar. Niye ciddiye almıyorlar? Çünkü biz onları buraya getirtemiyoruz, siz onları buraya getirtilmesini sağlayamıyorsunuz. Biz geliyoruz, biz gidiyoruz, tekrar biz geliyoruz, tekrar biz geliyoruz. Ve adeta dalga geçilir gibi bir de vareste tutulmalarını talep ediyor sanıklar, zaten gelmiyorlar ki, gelmedikleri duruşmaların vareste tutulmalarının bir mantığı yok ve vareste tutulmamalarına rağmen mahkemenizce bu durunda tesis edilmiş herhangi bir karar da yok.

Yani gelmediklerinin nedeni de sorgulanmıyor, yine şayet sanıklar duruşmaya getirilirse biz onları görebilsek, görüntülerden kimin nerede olduğu, ne yaptığına dair bizde ayrıntılı bir çalışma yapabiliriz, mahkemeye beyanlarımızı sunabiliriz, iddia makamına sunabiliriz, gerek soruşturmanın genişletilmesine dair tevzi tahkikat taleplerimizi sunabileceğiz ama bunları bilmiyoruz yani olayda görüntüler var, polisler geliyor, gidiyor, müdahaleler ediyor ama biz sadece sanıkların isimlerini biliyoruz, başka hiçbir şey bilmiyoruz.”

Avukat Aran katibin bir başka videoyu daha oynatmasını mahkemeden talep etti. Bir de fotoğraf göstermek istediklerini söyledi:

“Mesela şöyle bir şahıs var, takım elbiseli, elinde gaz tüfeği var bu şahsın. Bu gaz tüfeğini atıyor, sonrasında da bunu çevik kuvvet polisine veriyor. Mesela bu şahıs kimdir ben bilmiyorum, muhtemelen bu duruşmadaki diğer meslektaşlarım da, siz de bilmiyorsunuz. Çünkü bu şahıs mesela şu an yargılanan sanıklardan biri mi, yada sanıklar bu kişiyi tanıyor mu sanık değil ise, bu kişi kimdir, gaz kullanmaya dair mesela sertifikası, belgesi var mıdır, var olup da mı kullanmıştır, mesela bu şahsın durduğu yer neresidir, durduğu yer itibari ile bu şahıs kimden emir almıştır yada bu fişeği kullanmıştır yada bu fişeği veren çevik kuvvet polisi kimdir, niye vermiştir kendisine zimmetlenen malı niye vermiştir, bu şahsın görev alanı mıdır mesela, mantık itibari ile değildir çünkü bu yetki çevik kuvvet polisindedir.

Çevik kuvvet polisi de üniformalıdır. Bizim gördüğümüz bildiğimiz şey budur, muhtemelen bu şahıs, tahminde, bir var sayımda bulunuyoruz çünkü bunu sanıklara soramadığımız için bir
varsayımda bulunuyoruz. Tanıkların bahsettiği bir koruma memurunun gelip, koruma memuru alıp orada bekleyen yurttaşları hedef alarak gaz fişeği sıktığı kişi olabilir ama belki bir sanık ben bilmiyorum belki yanlış söylüyorum yani varsayımım tamamen yanlış belki sanıklardan biri veya diyecek ki ben o gün takım elbise giymiştim, bilmiyoruz bunu. Bunu bilebilmemizin tek yegane nedeni, durumu sanıkların buraya getirtilmesi ve bizim onlara gerek dosyadaki videoları gösterebilmemiz. Gerek ifadeleri arasındaki çelişkileri gidermek adına onlara soru sorabilmemiz, gerek görüntüleri gösterip dosyada soruşturmanın genişletilmesine dair beyanlarda bulunabilmemiz itibari ile ortaya çıkacak bir durumdan bahsedebiliriz.”  

Üç Sanık Polisin Avukatı Celal Karaoğlu’nun Beyanları
Olayın faillerinin bulunmasının gerektiğini, ortada bir cinayet varsa buna sebep olan birinin bulunması gerektiğini söyleyen Karaoğlu “kronolojik olarak yaşanan olayların hangi saatte, hangi grup, nerede bulunduğu, (…) ölüm gazdan dolayı mı yaşandı?” sorularının cevabının belirlenmesi gerektiğini söyledi. Karaoğlu, sanıklar için “en kötü senaryo” değerlendirdiğinde, ölümün polis memurlarının kullandığı gazdan kaynaklandığı sabit olsa bile “bunu kimin yaptığı ile ilgili, orada bulunan polislerin hangi yere müdahale ettiklerini” tespit ederken görüntülerden tespitle yola çıkılması gerektiğini söyledi.

“Çünkü olay tutanağı incelendiğinde saat 10.30 civarında asılan bir pankart var ve bu pankarttan dolayı polis memurları bunun izinsiz olduğu saiki ile gidip onu indirmeye
çalışıyor, olay tutanağında burada bir asıl şeylerin orada başladığı söyleniyor. Hatta B*** Ç*** isimli bir polis memurunun yaralandığını, çünkü karşıda mukavemetin
olduğunu ve sonrasında olayların büyüdüğünü, bir yerden sonra kontrolden çıktığını, meslektaşımın gösterdiği videodaki gibi gazı uygun şartlarda kullanmayan polislerin
olduğu görüntüde söylenebilir; bunu inkar edemem belki ama orada bulunan polislerin, orada bulunan bütün kamu görevlisinin hepsinin bu saik ile hareket ettiği ve bu ölüme hep beraber sebep olduklarını söylemek… Bunlar boşlukların doldurulması gereken noktalardır.

“Hepsi aynı anda yaptı” diyebiliriz ama bunu ispatlamamız gerekir. Çünkü burada gaz kullanmaya yetkili 13 polis memuru olduğunu söylüyoruz, dosyada çünkü bunlar sanık durumunda. Bir tane emniyet amiri var yanılmıyorsam. Müvekkil olduğum üç polis memuru da kendilerinin uygun olarak kullandığını, yanlış bir şey yapmadıklarını beyan ediyorlar. Şimdi böyle olduğu zaman yargılama başka bir noktaya gidiyor. Gazın kullanılması yanlıştır diyebilirsiniz. ‘Gaz ölümcüldür, bu olayda ölüm niyeti vardı…’ illiyet bağı bizce yok ama ispatlayabilirsiniz ama neticede bu polislerin hepsinin insan öldürme kastı ile olası kastla hareket ettiği ve illaki birinin öleceğini düşünebildikleri ihtimali…

Bu polis memurları bu gazların eğitimlerini almışlar, açı ile atacaklarını biliyorlar, hatta polis okullarında gazları bunları üzerlerine, yarıları eylemci oluyor, yarısı polis oluyor ve bu gazları kendileri de soluyorlar eylemlerde. Bu noktada bu eğer gerçekten çok fazla öldürücü olduğu düşünülüyorsa Türkiye’de her gün toplumsal yaşanıyor ve biz her olaydan sonra bir
çok kişinin vefat ettiğini görmemiz gerekiyor.

Bizce bu kadar yüksek istatistik yok ve bu ölümün, asla yanlış anlaşılmasın her hayat kıymetlidir tabi ki, ama ölümün gerçekten bundan kaynaklandığına dair illiyet bağının kurulması gerekir. Bu kurulduktan sonra tekrar polis memurlarının davranışlarına döneceğiz ve o noktada hangi polis memurunun, hangilerinin ya da ikisi-üçü-beşi… 13 kişiye kadar varabiliyor. Gerçekten bu saik ile hareket edip silahı düzgün kullanmadığı, talimatlara aykırı kullandığı ve birinin ölümüne neden olabileceğini tahmin ederek bu hareketi yaptığını ispatlamamız gerekiyor. Şimdi hal böyle iken ortada o pankartın indirilmesinden sonra gerilen bir durum oluşuyor, bir mukavemet oluşuyor ve sonrasında gergin bir ortamda polis gazı
kullanıyor. Karşı taraftakiler direnç gösterdiğine yönelik beyanlar var, olay tutanaklarında var, müvekkillerim keza aynı fikirdeler vesaire ama neticede gelinen noktada bir kişi yaşamını yitirdi ise bu kişinin bir katili ya da birkaç katili olması gerekiyor.

Bugün yargıladığımız şey gazı kullanan herkes, emri veren herkes ise bu bizi bir yere vardırmayacaktır. Çünkü bizim görüntülerden tespit edip, Metin Lokumcu’nun ölümüne sebep verebilecek kadar kötü bir şekilde gaz kullanan şahsı bulmamız gerekir.

Bunu yapamayacağımız noktaya gidene kadar biz burada devleti de yargılarız, devletin yanlış bir şey yaptığını da söyleyebiliriz ama neticede buradaki polis memurları o ana kadar kendilerine legal olarak verilmiş, izinleri alınmış, belki deneyleri vesaireleri yapıldığı için kendi üzerlerinde denenmiş ve her toplumsal olayda ölüme sebebiyet vermediği düşünülen, toplumsal olaylarda da sıkça kullanılan bir araç olarak gazı kullanmışlardır. Bu polis memurlarının kusurlu olduğunu bir noktada ispatlamamız gerekiyor.

Ölüme sebebiyet veren polis memurlarının tespit edilmesi gerekir ve bunların eğer gerçekten illiyet bağı kurulur ise sorumlu tutulması gerekir. En azından müvekkillerim için olay yerinin diğer dış tarafında görev aldıklarını, kendilerinin gazları normal kullandıklarını, dolayısı ile burada görevsizlik iddiasını onlar için düşünmediğimi beyan edebilmekteyim.”

Av. Karaoğlu, müşteki avukatlarının eleştirdiği vareste tutulmaları talebini, yargılanan polislerin başka duruşma salonlarında hazır bulundukları “talimat ifadelerine” gitmiş olmalarıyla savundu. Avukatlığını yaptığı üç sanık polisin SEGBİS yolu ile katılım gösterebileceklerini söylediğini hatırlattı:

“Diğerleri [10 sanık polis] için konuşamam. Bununla beraber kendileri polis memurları ve ekonomik bütçeleri vesaire birçok noktaları var, pandemi, vesaire de var… Yani SEGBİS yolu ile ifadelerini verebilirler, gelmek konusunda karar tamamen kendilerinindir. [SEGBİS] Bu konuda da kendilerinin çekinceleri yoktur kendi müvekkillerim açısından söylediğim bu şekilde. Şu an için esasa dair diyeceklerim bu kadardır.”

Av. Nagihan Bulduk’un Beyanları
Av. Bulduk, beyanlarına karşı taraf avukatı Av. Karaoğlu’nun sorduğu sorulara yanıt vererek başladı. Olay günü, yargılanan polislerin nerede olduklarının, tek tek tespit edilebileceğini söyledi:

“Sanık polislerden kim nerde imiş? Dosyada görevlendirme yazıları var. Sizin sorduğunuz soruların cevabını biz dosyadan alabiliyoruz. T*** B*** İş Bankası-İnşaat arası, M*** U*** İş Bankası - İnşaat arası, R*** A*** İş Bankası - İnşaat arası, M*** S*** U*** İş Bankası – İnşaat arası, H*** Y***, (…) benim elimin altında olduğu için hemen sizlere cevabını verebildiğim ve nerede olduğunu söyleyebildiğim sanıklar bunlar. Diğer sanıklar da neredeymiş onun cevabını da biz dosyadan verebiliyoruz ve onlar ifadelerinde diyor ki “biz emri E*** D**’den aldık”. E*** D*** kim zaten? Amir sıfatı ile yargılananlardan bir tanesi. Elbette onun da bir silsile içerisinde, hiyerarşi içerisinde amir olacak, sorumlusu olacak, onlar da dosya içerisinde mevcut.”

(…)Orada öyle bir gaz kullanılıyor ki göz gözü görmüyor. Dosyadaki görüntülerde şunu göreceksiniz, polis kendi uygun bulduğu görüntüleri kendi kamerası ile çekiyor ama kendi açıları ile çekiyor ve öyle görüntüler var ki gaz… Gazdan herhangi bir yer görünmüyor. Siz görüntüleri seyrettiğiniz zaman nerede, ne kadar gaza maruz kalınmış, sadece o görüntülerden anlayamazsınız. Çünkü dediğim gibi polis kendi kamerası ile kendi uygun bulduğu açılar ile uygun bulduğu kadarını dosyanın içerisine gönderdi.

Dosyadaki kamera kayıtları sadece polisin gönderdiği, aslında bunun faillerinin göndermiş olduğu bir kamera kaydı. O yüzden keşif talebimiz var, öncelikle görev konusunun halledilmesi, bu konuda bir karar verilmesi bunu çok önemsiyoruz çünkü keşif yapacak mahkemenin kararı verecek mahkeme olması gerekiyor ve bunun süreci uzatacağını biliyoruz, biz bu yargılama daha fazla uzasın istemiyoruz. Daha ne kadar uzayabilir ki? Zamanaşımı denilen bir şey var ne yazık ki bu ülkede ve zaman aşımı sebebi ile bu dosyanın da diğer faili meçhul dosyalar gibi bir kenarda, köşede kalmasını istemiyoruz.

Av. Bulduk, tanık beyanlarından Metin Lokumcu’nun farklı noktalarda gaza maruz kaldığının anlaşıldığını belirtti. Duruşma salonundaki beyanlar yoluyla olay yerini anlamanın zor olduğunu, keşif olmaksızın, örneğin tanık ifadelerinde geçen ara sokakların hangi ara sokaklar olduğunun anlaşılamayacağını ileri sürdü. Delilin somut olarak görülmesi ve elde edilebilmesi için keşif yapmanın gerekliliğini vurguladı.

Meriç Eyüboğlu’nun Beyanları
Av. Eyüboğlu, yargılama sürecinde tarafların birtakım haklarının karşı karşıya geldiğini ancak mahkemenin kanaatlerini hep kendilerinin aleyhinde kullandığını ileri sürdü. Mahkemeden kendilerini şaşırtmasını beklediğini ifade etti:

“Örneğin sanıklar ile ilgili yaptığımız tartışmada aslında hakların yan yana geldiğini, karşılaştığını, terazinin kefesine koyduğumuzu düşünelim. Sizin orada hangi hakkı tercih ettiniz istinabe hakkını. İstinabe ile ilgili gerekçe oluşturarak bizim sanıkların buraya gelmesi ve doğrudan soru sorma hakkımızı reddettiniz. Oysa sabahtan beri söylüyoruz onlarca karşı argüman var. Kararınızı hiç oradan kurmayı denemediniz.”

Av. Eyüboğlu, her şey Hopa’da olmasına rağmen mevcut yargılama için Hopa’da olunmamasının bir gerekçesinin olmadığını söyledi. Dinlenen tanıkların bir kısmının Hopa Davası’nda yargılandıklarını söyleyen Eyüboğlu, Hopa Davası’nda olanları özetledi.

“İnsanların evleri basılıyor. Orada çok ciddi bir şiddete maruz kalıyorlar. Hatta işte kamusal görev için çağırılan muhtarımız bile benzer bir biçimde, sonra ters kelepçeli şekilde şeyde körüklü otobüs ile Erzurum’a kaçırılıyorlar. Kaçırılma, çünkü avukatlarına ve ailelerine haber verilmedi. Günlerce orada çok kötü koşullarda kalıyorlar, tutuklamalar çıkıyor ve o dava da yıllardır sürüyor. Bu dava yıllardır sürüyor, bu davaya ilişkin şu ana kadar bir kere bile güvenlik sorunu olmadı biliyor musunuz? Güvenlik gerekçesi ile dosya buraya geliyor, karşımıza çıkan gerekçe yine bu ama Hopa ana davası Hopa’da devam ediyor ve güvenlik problemi yok.”

Av. Eyüboğlu, protestocuların taş atıp atmamalarının Metin Lokumcu’nun ölümüyle ilgili görülmekte olan mevcut mahkemenin yargılama konusuyla ilgisi olmadığını söyledi. Aşırı gaz kullanımı nedeniyle Çevik Kuvvet Şube polislerinin gazının bitmesi iddialarına değindi:

“İnsanlar taş atıyorlar, yani atmayıp ne yapsınlar? Yedi ilden çevik kuvvet getirilmiş. Öbür gün kaymakam demeç vermiş ‘Gaz stoklarımız bitti.’ diye. Ben size geçen duruşma yazılı olarak da sunmuştum, dosyaya da sunmuştum. Çevik kuvvet gazı bittiği için birbirinden gaz almış. O kadar bitmiş ki… Yani sekiz saat boyunca birbirlerinden gaz alıp gaz atmaya devam etmişler. İnsanlar ne yapacak gaz da atmıştır, şunu da atmıştır, bunu da atmıştır.

Silahtan bahsediliyor, otomatik silahtan bahsediliyor, adını bilmediğim silahlardan bahsediliyor burada. Yani velev ki taş attılar. Bu yargılamanın konusu değil zaten ama bu yargılamanın konusuymuş gibi karşımıza çıkarıldığından bir örnekten bahsedeceğim.

Şimdi aslında sabah sanıkların buraya getirilmesi meselesini deliller üzerinden tartıştığım için aslında tanıklar için de benzer problem olduğunu ifade etmiştim. Bir tanesi, S*** Y***. S*** Y*** ilk olarak o zaman ifade veriyor: Kendisi AKP mitingine gittiğini söylüyor, miting alanından dönerken taş atıldığını söylüyor. Sonra tensiple beraber talimat ifadesi alınıyor, aradan bunca yıl geçmiş, ne oluyor biliyor musunuz? O zaman kim olduğunu bilmediği Metin Hocayı tanıyor ve diyor ki bana fotoğrafını gösterdiğiniz Metin Lokumcu’nun elinde taş vardı. Bu tanık ifadeleri arasında çelişki var evet, bu çelişkiyi talimat hakimi fark etmiyor, hiç umurunda da değildir muhtemelen, aslında ikinci ifade de bir de şey diyor, Metin Lokumcu’yu tanıyor ya, 10 yıl sonra tanıyor… tanımadığı Metin Lokumcu ilk ifadesinde soruluyor tanımıyor, on yıl sonra onun Metin Lokumcu olduğuna karar veriyor. İlk mitinge gitmiş, mitingden dönüyor, AKP mitinginden bahsediyor, şimdi mitinge gitmediğini söylüyor. Hani bir mitinge de gitmeyeyim ki ifademin de etkisi olsun diye planlanmış bir şey çok belli ki. Biz bu tanık ifadesini de dosyada görüyoruz.”

Av. Eyüboğlu dosyadaki görüntülerin birbirini takip etmediğini, hangi videonun sabah hangi videonun ilerleyen saatlerde kaydedildiğinin anlaşılmadığını söyledi. Hakim, görevsizlik konusunda duruşmadaki Cumhuriyet savcısından görüş sordu. Savcının aşağıdaki görüşü zapta geçirildi:

“Sanıkların üzerlerine atılı eylemlerin zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması suçunu düzenleyen TCK'nın 256 maddesi delaletiyle TCK'nın 87/4 maddesi kapsamında kalıp kalmadığının tartışılması gerektiği düşüncesinde olduğumuzdan bu husustan Ağır Ceza Mahkemesi’ne görevsizlik kararı verilmesi, sair talepler yönünden değerlendirilmesinin görevli Ağır Ceza Mahkemesi'nin takdirine bırakılması talep olunur.”

Av. Celal Karaoğlu’nun Beyanları
Üç sanık polisin avukatı Karaoğlu, polislerin taksir sınırını aştığı yönde tanık beyanlarını kabul etse de, polisin Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu’nun 16. maddesi uyarınca “mukavemete karşı yada izinsiz bir gösteri diye tanımladığı ya da izinsiz bir eylem diye tanımladığı olaylara” müdahale hakkı olduğunu ileri sürdü. Bunun kanunla idarenin yetkilendirildiğini ileri sürdü. “Taksirle adam öldürme suçu üzerinden tespit edilen suçun en azından şu an iddia olunanla daha örtüştüğü noktadayız” dedi.

Karar

1. İddianamede sanıklar üzerine atılı eylemlerinin “TCK m.256 yollaması ile TCK m.87/4'de düzenlenen ‘zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması suretiyle neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama sonucu ölümün meydana gelmesi’ suçunu oluşturup oluşturmadığına ilişkin kanıtların tartışma ve değerlendirilmesinin üst derece Ağır Ceza Mahkemesi’ne ait olduğu gözetilerek” yargılamanın görüldüğü Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizliğine karar verildi.
2. Dosyanın Trabzon Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verildi.

Emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan kimyasal gaz kullanımları nedeniyle, dördü idari amir 13 polis hakkında “taksirle ölüme sebebiyet verme” suçlamasıyla sürdürülen yargılamanın ilk iki duruşması Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülmüş ve mahkeme heyeti, ikinci duruşmanın sonunda görevsizlik kararı vermişti.

 

Sanıklar hakkında “kasten yaralama neticesinde ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla, Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılan yargılamanın ilk duruşması, 20 Aralık 2021’de görüldü.

 

İzleyiciler

Duruşmayı Anadolu Ajansı, Demirören Haber Ajansı, Trabzon Eğitim-Sen Şube Başkanı, KESK dönem sözcüsü ve Emek ve Demokrasi Platformu temsilcisi, Yeniçağ gazetesi ve Bianet izledi. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Türkiye İnsan Hakları Vakfı (THİV) ve Eşit Haklar İçin İzleme Derneği temsilcileri salonda hazır bulundu. 26 sandalyeden oluşan ve izleyicilerin sıkışarak oturdukları sıralarının dolması nedeniyle hakim, duruşmayı izlemek isteyen kişileri içeri “Ayakta almıyoruz” ifadelerini kullanarak uyardı.

 

Yargılama

Duruşmanın başlangıcında hakim salondakileri telefonlarını kapatmaları yönünde uyardı. Bir kişiye “İndirir misin telefonunu?” ifadelerini kullanarak sözlü ihtarda bulundu.

 

Duruşmada katılan sıfatıyla, Metin Lokumcu’nun altı aile ferdi, onların avukatları, muhtelif baro temsilcisi 26 avukat hazır bulundu. Sanık polislerden dördü duruşmaya katılmadı. Polisler; aralarında Ankara, Karşıyaka, Alanya, Kırşehir, Mersin, Kırklareli ve Bursa’nın bulunduğu dokuz farklı ilden SEGBİS bağlantısıyla duruşmada hazır bulundu. Sanıkları temsilen yedi avukat salondaydı. SEGBİS ile bağlanan sanıkların bulundukları salonda naip hakim olmadığı görüldü. Sanık avukatlarının üçü de duruşmaya SEGBİS’le bağlandı.

 

Duruşmadaki beyanlar daha sonra çözümlemeleri yapılmak üzere SEGBİS sistemi ile kayıt altına alındı.

 

Davaya Katılma Talepleri

Ayrıca; İstanbul Barosu ve Zonguldak Barosu temsilcileri ile Artvin Barosu Başkanı Ayla Baran, Trabzon Barosu Başkanı ve Türkiye Barolar Birliği Başkan Yardımcısı Sibel Suiçmez, İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel, Ankara Barosu Başkanı Kemal Koranel ve Bursa Barosu İnsan Hakları Komisyonu başkanı temsil ettikleri barolar adına davaya katılma taleplerini mahkemeye sundular.

 

Savcı taleplerin reddini istedi. Verilen beş dakikalık müzakere arasının ardından, baroların “suçtan doğrudan zarar görmeleri ihtimalleri bulunmadığı” gerekçesiyle talepler reddedildi.

 

İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel, mahkemelerin sahtecilik davalarında bizzat Merkez Bankası’nın taşlanması gibi eylemler söz konusu olmamasına rağmen Merkez Bankası’nın davaya katılımını kabul etmesine rağmen mevcut türden davalarda katılım taleplerini reddetmesinin doğru olmadığını vurguladı.

 

Beyanlar sırasında SEGBİS’le bağlanan polislerden birinin bulunduğu salondan kahkaha sesleri geldiği duyuldu.

 

Sanık Polislerin Duruşmalara SEGBİS’le Katılmalarına İtiraz

Av. Sercan Aran Talep sanıkların duruşmalara SEGBİS’le katılmalarına itiraz etti. Duruşmada hazır edilmelerini talep etti:

“Her ne kadar SEGBİS’le hazır edilmişlerse de bu usul ve yasaya aykırıdır. SEGBİS’in üç temel amacı vardır:

1. Duruşmanın kayıt altına alınması. Bunu destekliyoruz.
2. Talimatla ifadesi ifade alınması. Burada sanıkların bu biçimde dinlenemeyeceğini düşünüyoruz.
3. Tanık koruma. Yani tanığı müştekilerden ve sanıklardan korumak. 

 

Yüz yüzelik ilkesi gereği sanıkların huzurda olmaları gerekir. CMK 196/2, “beş yıldan az olan suçlarda sanıkların talimatla dinlenilebileceği”ni söyler. Hangi sanığın kim olduğunu dahi göremiyoruz. Onlar burada olmadan, olay günü hangi sanık nerede durmaktadır tartışamayız. Adil bir yargılamanın mahiyeti hem suçun maddi unsurunu takdir etmek, hem de sanıkların jest ve mimiklerini değerlendirerek bir manevi unsur tartışması yürütmektir.

 

[SEGBİS’le bağlanan] Bir sanık kafasını öne eğmiş. Duruşmada mı değil mi bilmiyoruz. [Duruşma sırasında] Bir sanık kapının önündeki biriyle muhtemelen sohbet ediyor, sohbet ettiği kişinin kim olduğunu bile bilmiyoruz. Bu durum bizim doğrudan doğruya soru sorma hakkımızı engelleyecektir. Bir fotoğraf gösterip ‘bu sen misin’ dendiğinde bunu bile ayırt edemeyecek durumdayız. SEGBİS kararından rücu edilmesini talep ediyoruz.”

 

Avukat Özkan Yücel, mahkeme heyetine, SEGBİS salonlarının birinden gülüşmeler geldiğini hatırlattı. Sanıklar salonda olsalardı, pişmanlık durumlarının da tespit edilebileceğini söyledi:

 

“Duruşma esnasında kahkaha attılar. Sonra ses kısıldı. Yüz yüzelik yalnızca ekrandan görmek değildir. Soruları sorduğunuzda yere bakanları, kekeleyenleri tespit edebilmeniz lazımdır.”

 

Avukat Meriç Eyüboğlu, sanıkların mahkemede bizzat sorguları yapılırken avukatlarının sanık ifadelerine müdahale edemeyeceğini, ancak SEGBİS’le ifade alınırken bunun tespitinin mümkün olmadığını söyledi:

 

“Ekranda dokuz kişiyi birden görmeniz mümkün değil. Soru sorduğunuz kişiyi büyüteceksiniz diğerlerinin ne yaptıklarını göremeyeceğiz. Bu insanların [Lokumcu’nun yakınları] 10 yıl 6 ay 2 gündür görmedikleri sanıkları görmeye hakları var. Vereceğiniz karar onarıcı adalet açısından da emsal olabilir. Sadece maddi gerçek açısından değil, adaletin tecellisi ve vicdanımızın soğuması açısından.”

 

Avukat Mert Bal CMK 196/4’te SEGBİS’in mahkemenin zorunlu gördüğü durumlarda kullanılabileceğini öngörmesine rağmen mevcut durumdaki zorunluluk unsurunun ne olduğunun bilinmediğini vurguladı.

 

Söz alan sanık müdafilerinden biri de ifadelerin SEGBİS’le alınmaması gerektiğini ifade etti, “Ben hakikaten müvekkilimi görmedim. Bizim sanıklara soru sormamız açısından da bu önemli.”

 

Söz alan diğer sanık müdafi, müvekkilerinin polis memurları olmaları ve pandemi koşulları nedeniyle talebin reddine karar verilmesini istedi.

 

Savcı, “Takdir mahkemenindir” dedi.

 

Mahkeme heyeti başkanı, sanıkların bir sonraki duruşmalarda hazır edilmeleri yönündeki ara karar talebini, “sanıkların savunmaları alındığı sırada kendilerinin bu yönde bir talebi olması halinde değerlendirilebileceği anlaşıldığından” ifadelerini kullanarak reddetti.

 

Olay Günü Artvin İl Emniyet Müdürü Görevinde Bulunan Emekli Polis M.A.’nın SEGBİS’le Sorgusu

Beyanların başlangıcında Av. Özkan Yücel sanığın görülebilmesi açısından sorgulanan sanığın ekranda tek görüntü haline getirilip büyütülmesini talep etti. Heyet başkanı görevlilere “Görüntüyü yaklaştırır mısınız? Biraz uzak kalıyor.” dedi.

 

M.A. görüntünün yakınlaştırılmasının mümkün olmadığının kendisine söylendiğini aktardı.

 

Av. Özkan Yücel, heyet başkanından, sanığa bulunduğu salonda başka kimin olduğunu ve sanığın kimlik tespitinin kim tarafından yapıldığını sorulmasını istedi. Hakimin salonda kimin bulunduğu yönündeki sorusuna cevap gelmedi. Avutkatlar sanığın kimlik tespiti için salonda bir hakimin bulunmadığının zapta geçirilmesini talep etti.

 

Sanık polis M.A. şöyle konuştu:

 

“Artvin Emniyet Müdürüydüm. Aldığımız tedbirler doğrultusunda Başbakan’ın geleceği toplantı alanı Kaymakam ve Valiyle kontrol ettik. Görevim gereği (Gürcistan’dan gelecek Başbakan’ı) karşılama heyetinde bulunmamdan dolayı Sarp Sınır Kapısı’na hareket ettik. Sayın Başbakan’ı karşılamak üzere beklemekteyken miting alanı haricinde ayrı bir grubun toplanmaya başladığı bilgisinin alınması üzerine Kaymakam Bey’i Sarp Sınır Kapısı’ndan ilçe merkezine gönderdiler. Başbakan bir açılışa katılacaktı. Kaymakam gittikten sonra telefon geldi, toplanan grubun karşı grubu tahrik ettiği yönünde bilgi aldık. Bir olumsuzluk çıkmaması için polisin müdahalede bulunduğu... ‘Taşlı sopalı saldırı yapıldığı’ bilgisi gelince. Beni de ilçe merkezine gönderdiler. İlçe merkezine intikal ettiğimde bir haber aldım ki, hastaneye yaralı bir şahıs kaldırılmış… Kalp krizi neticesinde vefat ettiği paylaşıldı…

 

Ben suçsuzum. Beraatımı talep ediyorum.”

 

Hakim, “Gaz kullanımı talimatın oldu mu? Kim talimat verdi?” diye sordu.

 

Sanık, “Talimatımın olması mümkün değil. Sarp Sınır Kapısı’nda bulunuyordum. Oraya intikal ettiğimde (ölüm olayını) haber aldım.” dedi.

 

Sanığın beyanları sırasında, SEGBİS sisteminden gelen gürültüler nedeniyle beyanların bir kısmı anlaşılamadı.

 

Hakimin, “Hopa’daki müdahalenin sorumluluğu kimdeydi?” sorusuna sanık, “Çevik kuvvetin planlamasını İlçe Emniyet , genel planlamayı biz yaptık. Genel sorumlu il emniyet müdür yardımcısı ve talimatı veren de valinin talimatıyla kaymakam olmuştur.”

 

Hakim hoparlörden gelen gürültünün kaynağını sordu. Sesin hangi şehrin SEGBİS bağlantısından kaynaklandığı tespit edilemedi. Daha sonra gürültünün İskenderun’daki SEGBİS bağlantısından kaynaklandığı anlaşıldı. Orada bulunan sanık avukatı, gürültünün kendisinin bulunduğu odanın yanındaki odadan geldiğini söyledi. Gürültü problemi İskenderun’daki SEGBİS salonunun mikrofonu kapatılarak çözülmeye çalışılsa da oradaki avukatın her beyanında duruşma salonunda yoğun uğultu duyuldu.

 

Hakim sanıktan gaz kullanımının sorumlusunu isim olarak belirtmesini istedi. Sanık, alınacak tedbirlerden sorumlu kişinin İl Emniyet Müdür Yardımcısı T.V. olduğunu, Çevik Kuvvet’ten sorumlu kişinin de onların amiri olduğunu söyledi.

 

Hakim bu kişinin Erzurum’dan gelen birisi olup olmadığını ve ismini sordu. Sanık “Uzun zaman geçtiği için ismini hatırlamıyorum.” dedi.

 

Söz alan avukat Meriç Eyüboğlu sanığın söylediklerinin yarısından fazlasını anlamadığını, heyet başkanının da anlamadığını söyledi. Bu sırada mübaşir İskenderun’un mikrofonunu kapatmayı önerdi. Öneri kabul edildi.

 

Avukat Eyüboğlu “Böyle bir skandal olamaz. (Sanığı) Göremiyoruz. On yıl geçmiş. Buradan göremiyoruz, seslerini duyamıyoruz. Siz duydunuz mu? O sizi duydu mu? Dolayısıyla sizin açınızdan… Sorgu yapamıyorsunuz ki şu an. (…) Siz sorduğunuz soruların cevabını almadınız? İsim sordunuz. Hatta siz ‘Erzurum muydu’ dediniz? Yönlendirici bir şey söylediniz.”

 

Sanık, “sorumlu kişi çevik kuvvet müdürü müydü?” sorusuna, “Doğrudur” cevabını verdi.

 

Av. Eyüboğlu sanığa farklı illerden güvenlik güçlerinin bir yerde görevlendirilmesi halinde sevk ve idarenin nasıl olacağını ve sorumluluğun kimde olacağını anlamaya yönelik sorular sordu.

 

Sorgu sırasında hakim sanığı uyardı:

“Avukat sizi yönlendiriyor mu? SEGBİS’te de olsan mahkemedeymiş gibi duruşmadasın. Sağa sola bakma bize bak buradaki sesleri dinle.”

 

Sorgu sırasında salonda SEGBİS bağlantısından kaynaklanan uğultu devam etti. Hakim İskenderun’un mikrofonunu tekrar kapattırdı. Sanık, Eyüboğlu’nun basın açıklamasının devamında gaz kullanımına ilişkin ısrarlı sorularına “İsim hatırlamıyorum” cevabını verdi. Sanık, Artvin’de biber gazı kullanma eğitimi almış yeterli sayıda personel olmadığı için her ilin kendi çevik kuvvet kaynağını getirdiğini söyledi.

 

Av. Ayla Baran, “Anladığımız kadarıyla büyük bir yetki kargaşası var. Dosyanın bütününde de kimin ne iş yaptığı, kimin ne kadar sorumlu olduğu belli değil. Metin Lokumcu kim vurduya gitmiş. Şu sağlıksız ortamda kimin ne dediği belli değil. Erzurum’dan gelen bir adam operasyonu nasıl yürütebilir? Kaymakam ‘gaz kullanın’ demiş. Bu konuda özel bir yetkisi mi var?” ifadelerini kullandı.

 

Sanık polis M.A. şehir dışından gelen polislerin amacının, “birilerinin güvenlik önlemlerini almak ve korumak” olduğunu, olay yerine gelen Metin Lokumcu’nun da bulunduğu kalabalığın, “gerekli ikazlar yapılmasına rağmen karşı grubu provoke etmeye devam ettiğini”, “dağılmayıp sopalarla, demir çubuklarla mukavemete kalkıştıklarını, konunun buradan ibaret” olduğunu söyledi.

 

Avukat Sercan Aran, M.A.’nın önceki yazılı ifadesinde, Metin Lokumcu’nun ölümünden bir gün önce ertesi gün yapılacak miting ve basın açıklamasıyla ilgili personelle bir toplantı gerçekleştirildiğini, söylediğini hatırlattı. Sanığın toplantıya katılıp katılmadığını ve toplantıya kimlerin katıldığını sordu. M.A toplantının, “Sarp Sınır Kapısı’ndan Hopa ilçe merkezine kadar trafiğin akışı, olumsuzluk yaşanmaması ve miting alanı için alınan tedbirler” hakkında yapıldığını belirterek, kendisinin toplantıya katılmadığını, görevlendirdiği personelin katıldığını, bir amir dışında diğer katılanların isimlerini hatırlamadığını söyledi.

 

“(M.K. Sarp Sınır Kapısı’ndayken) Orada ne olup bittiği belli değil. Karşı grubun toplandığı bilgisi geldi. Karşı grupla tartışmaya girildiği yönünde bilgi aldım. Kaymakam araya giriyor ikna etmeye çalışıyor edemiyor. (…) Bu bilgi Vali Bey’e verildi. Vali Bey de, ‘Müdahale olmuş. Sen de git’ dedi. İlk toplantı olduğu anda Kaymakam Bey’i gönderdi. O ayrıldıktan sonra yarım saat, yirmi dakika bilemiyorum… Kaymakam Bey’in müdahale olduğu yönünde bilgi vermesi üzerine Vali Bey’e bilgi verildi. Ben oraya intikal ettiğimde hastalananın vefat ettiğini orada öğrendim.”

 

Avukat Aran ifade veren diğer polis memurunun olay mahallinden doğrudan M.K’nın sorumlu olduğunu ve emri de M.K.’nın verdiğini söylediğini hatırlattı. Aralarında bir husumet olup olmadığını sordu. M.K.:

 

“Hayır. (…) (husumet sorusuna) Bilemiyorum, onun sorunu. Ben talimatı vermiş olsam ‘ben verdim’ derim. Toplumsal bir olaydır, kişiye yönelik bir müdahale yoktur. Kamera görüntüleri var.”

 

Av. Aran sanığa fotoğraflar göstermek istediğini söyledi. Hakim, “Keşke çıktılarını getirseydiniz”  dedi. Bunun üzerine Av. Eyüboğlu, “Siz de keşke SEGBİS’le yapmasaydınız” dedi. Bir süre daha SEGBİS sisteminden gelen uğultular duyuldu.

 

Hakim sanığa, “Ekrana yaklaş. Ekranda ne olduğunu görebiliyor musun?” diye sordu. Sanık “Seçilmiyor ama tanımıyorum, bilmiyorum.” dedi. Aran yeni bir fotoğraf gösterdi. Bu sırada bağlantıda bir sorun daha yaşandığı için sanık ‘hakim ve avukatın sesini duyamadığını’ söyledi. Hakim bir soruyu üç kez tekrarladı. İletişim kurulamadı. Av. Aran teknik sorunlar nedeniyle, “Soracaklarımız var ancak bir anlamı yok.” dedi. Bu sırada, salonda bulunan İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel, hakimin avukatların sorularını sanığa aktarırken sanığı yönlendirdiği gerekçesiyle tepki gösterdi. Av. Aran “Teknik imkansızlıklar nedeniyle hala ilk sanığın sorgusuna devam ediyoruz. Sekiz sanık daha var. Şu an burada adil yargılanma yapılıyormuş hissiyatı bizde oluşmuyor.” dedi.

 

Av. Özkan Yücel “Mevcut durumun sanığın bizimle evinin salonunda bağlantı kurmasından bir farkı yok. Zorlayıcı sebep olarak ortaya koyduğunuz şeyi bizimle paylaşır mısınız? Bu dava yalnızca Metin Lokumcu’nun katledilmesinin davası değil. Sekiz ilden gelen görevlilerin nasıl konuşlandırıldığının davası.”

 

Hakim, sanığın duruşma salonundakilerin sesini duyup duymadığını tekrar sordu. Sanık, “Yankı yaptı başkanım” dedi. Hakim tekrar, “Bazı sorular oldu. ‘Fotolardaki rütbelileri tanımıyorum’ diyorsun doğru mu?” sorusunu yöneltti. Sanığın cevabı anlaşılamadı. Bağlantı sorunu bir süre sonra çözüldü. Sanık, fotoğrafta gösterilen kişileri tanımadığını söyledi.

 

Av. Özkan Yücel sanığa miting düzenlemenin suç olup olmadığını sordu. Sanık, “Suç değildir. Miting düzenlemek izne tabidir.” dedi. Yücel sanığa, “O gün basın açıklaması yapanların dağıtılmasına yönelik emri kim vermiştir?” sorusunu yöneltti. Soru bağlantıdaki sorun nedeniyle anlaşılamadı. Yücel soruyu tekrarladı. Sanık “(Emri) Kaymakam Bey vermiştir.” dedi. Av. Yücel sanığa, emrin verildiği esnada bir karışıklık olup olmadığını sordu. Sanık, “Onu bilemiyorum.” dedi.

 

Sorgu sırasında Tokat’tan SEGBİS’le bağlanan sanığın yerinde olmaması nedeniyle Av. Yücel, bunun zapta geçirilmesini istedi.

 

13.30 itibariyle duruşmaya bir saat ara verildi. Duruşma 15.00’te yeniden başladı.

 

Karar

Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, “SEGBİS’te yaşanan teknik problemler” ve “fotoğrafların tam olarak gösterilememesi”nin de aralarında bulunduğu gerekçelerle sanıkların bir sonraki duruşmada fiziken hazır edilmelerine karar verdi. Davanın bir sonraki duruşması 6-7 Ocak 2021, saat 10.00’da görülecek.

 

Emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan kimyasal gaz kullanımları nedeniyle, dördü idari amir 13 polis hakkında “taksirle ölüme sebebiyet verme” suçlamasıyla sürdürülen yargılamanın ilk iki duruşması Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülmüş ve mahkeme heyeti, ikinci duruşmanın sonunda ‘görevsizlik’ kararı vermişti.

Sanıklar hakkında “kasten yaralama neticesinde ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla, Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılan yargılamanın ikinci duruşmasının ilk oturumu, 20 Aralık 2021’de görüldü.

İzleyiciler

Davayı Anka Haber Ajansı, BirGün gazetesi, Metin Lokumcu için Adalet üyeleri izledi. CHP milletvekilleri Sezgin Tanrıkulu, Orhan Sarıbal, Gülizar Karaca, Ahmet Kaya ve Zeynep Altıok Akatlı; HDP milletvekilleri Züleyha Gülüm, Oya Ersoy ve Murat Çepni ve TİP Milletvekili Serra Kadıgil Sütlü ile Fındıklı Belediye Başkanı izledi. Salonda Türkiye Barolar Birliği Başkanı Erinç Sağkan, İzmir, Artvin, Trabzon Samsun baroları başkanları ile Antalya, Diyarbakır, İstanbul, Denizli, Giresun, Bursa ve Ankara baroları temsilcileri hazır bulundu. Ayrıca; Türkiye İnsan Hakları Vakfı (THİV), Eğitim Sen temsilcileriyle Halk Evleri Derneği Genel Başkanı da salonda izleyiciler arasında hazır bulundu.

İzleyicilerle hınca hınç dolan salona, dışarıdan üç tane üçer kişilik sandalye eklendi.

Yargılama

Duruşmada Metin Lokumcu’nun aile fertleri ve onları temsilen 22 avukat hazır bulundu. Duruşmada yargılanan polislerden üç polis amiri ve altı polis memuru ile onları temsilen sekiz avukat da hazır bulundu.

Heyet başkanı hakim ayakta kalan ve salona girmeye çalışan avukatlara hitaben “Yapacak bir şey yok koltuk bu kadar” dedi.  Salonda bulunan İzmir Barosu Başkanı Avukat Özkan Yücel duruşmayı adliyenin konferans salonunda yapmayı önerdi. Konferans salonunun SEGBİS sistemi olmadığı cevabı verildi.

Mahkeme, Türkiye Barolar Birliği ve Denizli Barosu’nun katılma talebini reddetti.

Sanıklar, avukatlar ve hakim tarafından sorgulandı. Lokumcu Ailesi’nin avukatları, sanıklara olay gününe ait çeşitli video ve fotoğraflar göstererek çok sayıda soru sordular. Polisler bir örnek dışında kendilerine gösterilen onlarca fotoğraftaki hiç kimseyi tanımadıklarını söylediler.

Sanık Beyanları

Hopa İlçe Emniyet Müdürü F.Ü.
Sanık kürsüsüne 2011 Mayıs itibariyle Hopa İlçe Emniyet Müdürü olan F.Ü geldi. F.Ü.’nün elindeki kağıttan okuduğu beyanlarına, Lokumcu ailesine başsağlığı dileyerek başlaması üzerine Metin Lokumcu’nun oğlu, “10 yıl önce neredeydiniz?” diyerek tepki gösterdi.

F.Ü. olay günü Başbakan’ın ziyareti sırasında kendisinin görev alanının AKP’nin miting alanıyla sınırlandırıldığını, miting alanıyla olayın meydana geldiği alan arasında 500 metre mesafe bulunduğunu ileri sürdü:

“Olay günü Cumhuriyet Meydanı’nda bir grubun basın açıklaması için toplandığını haber aldık. Görevim olan miting alanından ayrılıp, onları ikna ve ikaz etmem talimatı verildi. Emir ve yetki Kaymakam’dadır. Talimat üzerine miting alanını bırakıp toplanılan Cumhuriyet Meydanı’na gidip ikazlarda bulundum. Bu ikazları yaparken hemen ayrılmadım. Müzakere ve ikna çabalarımız oldu. Yaklaşık 25 dk. sürdü. Anonslar arası 5-10 dakikadır. Bu anonslar herkesin duyacağı şekilde oldu. Yaşlı, ihtiyarların ve üst solunum yolu hastalığı olanların alanı terk etmelerini istedim. Basın açıklaması yapıldı. Sonra topluluk ikazlarımıza rağmen oradan ayrılmadı. Benim pozisyonum orada sadece grubu ikna ve ikazdan ibarettir. Hiçbir görev sorumluluğum yoktur.

Akabinde Kaymakam talimatı üzerine yetkili amirler ve birimlerce müdahale edilmiştir. Benim müdahale yetkim ve sorumluluğum yoktur. Emir verme yetkim yoktur. Toplumsal olaylarda müdahale eden ekibe, idari amir tarafından talimat verilmesi gerekir. Çevik kuvvet müdürlüğü olmadığı için benim orada herhangi teçhizatım, envanterimde hiçbir şey yok. Ayrıca müdahale eden birimlerin idare amiri değilim. Onlara yetki ve komut veremem. PVSK (Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu) ve diğer mevzuatlara göre hiçbir yetkimin olmadığı gayet açık ve nettir.”

F.Ü. bir yetkisi olmadığından hareketle, TCK 256’ya göre, yetki sınırımın aşıldığının söylenemeyeceğini ileri sürdü. Danıştay’ın kendisi hakkında, “yargılama izni verilmemesine dair” kararı hatırlattı. Gerçek sorumluların salonda bulunmadığını, kendisinin yargılanmasının tek sebebinin Hopa İlçe Emniyet Müdürü olması olduğunu söyledi. Heyet başkanı hakimin, “Diğer illerden gelen polislerin organizasyonunu kim yapıyordu?” sorusuna, organizasyonu İl Emniyet Müdürü’nün yaptığını söyledi. Hakimin müdahale emrini kimin verdiğini sorması üzerine, “Dönemin Hopa Kaymakamı” dedi. Toplumsal olaylara müdahale eden ekiplere, sıralı amirleri dışında kimsenin müdahale edemeyeceğini söyledi. Hakimin basın açıklamasının ne hakkında olduğu sorusuna, “Çevre ile ilgili HES’lerle ilgili. Diğer tarafta da miting olacağı için bu güvenlik zafiyeti olabilirdi. Buna rağmen basın açıklamalarına müdahale edilmedi. Açıklamalarını yaptılar.” dedi. Hakim sanık F.Ü.’ye dosyada bulunan olay gününe ait fotoğraflardaki polis kasklarının üzerindeki 25 yazısının ne anlama geldiğini sordu. Sanık, çevik kuvvet polisi olduğu için uygulamadan haberdar olmadığını söyledi.

Hakim, sanığa dosyadaki bir diğer fotoğrafta elinde gaz tüfeğiyle görünen takım elbiseli kişinin kim olduğunu sordu. Sanık “Bu kişi hatırladığım kadarıyla Başbakanlık korumasıydı” cevabını verdi. Hakimin Başbakanlık korumalarının müdahale emir ve yetkisinin olup olmadığı sorusuna “Onları ben bilemiyorum efendim. Başbakanlık korumaları oldukları için görevli olduklarını biliyorum.” cevabını verdi.

Sanığın sorgusu için söz verilen avukat Sercan Aran, sanık her ne kadar Lokumcu’yu tanımadığını söylese de olay gününe ait, Lokumcu’nun kimliğinin tespit edildiği tutanakta sanığın imzasının bulunmasını sordu. Sanık “İmza bana aittir. Burada 30 tane değişik birimlerden amir, memur ve kişilerin imzası vardır. Kamera görüntülerine göre tespit yapılmıştır. Ben değil arkadaşlar yaptı. Arkadaşlar orada o görüntüleri çözüyorlar. Orada bir sürü insan var.  İmza atıyoruz tek tek diyoruz ki, bu konuda çok dikkatli olalım. 

Av. Sercan Aran, “Diyorsunuz ki personel getiriyor biz de imzalıyor?”

Sanık, “Amacınızı anlayamadım.”

Av. Sercan Aran, "Bilirkişi raporunun…”

Sanık F.Ü. avukatın sözünü kesti, “İlçe emniyeti olmam dolayısıyla ikna edebileceğimi düşündü ki oraya geçeceğimi söyledi. Benim görevim sadece ikna, uyarı ve ikazdan ibarettir.”

Av. Sercan Aran, “İfadenizde, o gün meydan sorumluluğu Artvin Emniyet Müdürü’nün yetkisindeydi demişsiniz. Az önce Kaymamam Bey’e atıf yaptınız?

Sanık F.Ü, “Bir devlet büyüğü geldiği zaman onlar planlamayı yapıyorlar. Planlamada beni miting alanına koyuyorlar.”

Arcan; “Muhsin Armağan mı?” Sanık, “Evet”

Av. Sercan Aran: “(diğer sanık) M*** A*** mı?” Sanık F.Ü. “Evet”

Av. Sercan Aran, sanığın ifadesinde, “olay yerine AKP seçmenini kızdıracak pankart astılar”, dediğini hatırlattı. Bahsedilen pankartları gösterdi. Hakim, pankartları okudu, “CHP bayrağı var, Hopa’dan Meclis’e, Karadeniz’in asi çocukları çayına deresine sahip çıkıyor, umut sensin, tek yol sokak, tek yol devrim, su kaynaklarını sattırmayacağız.” Bu sırada sanık avukatının sanıkla fısıldaşması üzerine Av. Özkan Yücel iki kez ihtarda bulundu.

Av. Sercan Aran, sanık polis müdürüne, pankartlara müdahale yetkisini onun mu verdiğini ve provokatörlerden kimi kastettiğini sordu. “F.Ü. grubun içinde bulunan birtakım kişileri. Hopa’daki 17 bin kişiyi tanıyamam.” dedi. Av. Aran “İsmen bilmediğiniz ama provokatör olduğunu bildiğiniz kişiler mi var? Tanıdığınız kişiler değilse nasıl anladınız?” dedi.  F.Ü. şöyle konuştu:

“Bu Başbakan’ın mitingi olduğu için değişik illerden, ilçelerden. Hopa’da da iki yıldır hiçbir şekilde hiç kimseyle olumsuz bir olay yaşamadığım için oraya geçip müzakere ettim bu kadar. ‘Basın açıklaması yapmayın’ dedik. ‘Yapacağız’ dediler. İletişim kurmaya çalıştık. Tam hatırlamıyorum ama ikna ve müzakere sürecinin bir buçuk saatten az olduğunu sanmıyorum.”

Av. Aran’ın arka arkaya sorduğu sorulara cevaben F.Ü.’nün “abicim” hitabını kullanması üzerine, Av. Aran “Abicim demeyin. Ben avukatım üslubunuza dikkat edin.” dedi.

Av.  Meriç Eyüboğlu söz aldı. Sanığa Hopa’da bir basın açıklaması gerçekleşeceği zaman bunu nasıl öğrendiklerini, olay gününe ilişkin bir istihbari bilgi olup olmadığını sordu. F.Ü. istihbari bilgilerin il ilçe emniyet müdürlüğünden geldiğini söyledi. Olay günü miting alanında “olaylar olacağı”, “taşlama olacağına” yönelik istihbarat aldıklarını söyledi.

Av. Meriç Eyüboğlu “Bir liste göstereceğim. Savcılığa fakslanmış gözaltı listesi. Basın açıklaması olacağını bilmiyorsanız neden gözaltı listesi hazırlandı?” dedi. Sanık “Olaylardan sonra hazırlandı. Miting tarihinden önce hiçbir gözaltı vs olmadı.” dedi. Av. Eyüboğlu “Bu doğru olamaz çünkü o tarihte yurt dışında olan ***, çayda olan ***’yi yazmışsınız. Hatta hastanede olan bir isim yazılmış. Bu metin Mayıs ayının başında hazırlanmış veya fakslanmış. Hiçbir şey beklenmiyorduysa neden böyle bir liste hazırladınız?” dedi. Sanık “Hiçbir şekilde böyle bir şey hatırlamıyorum” dedi. Avukat “Size rağmen böyle bir liste hazırlanabilir mi?” diye sordu. Sanık “Hayır, faksın tarihinde bir hata olabilir.” dedi. “7 Mayıs yazabilir.”

Artvin Barosu Başkanı Av. Ayla Baran söz aldı, “Çevik kuvvet alana indiğinde Kaymakam güç kullanma emri verdi. Bunun denetimi kimde? (Sanığın yetkisi) Sadece miting alanıyla sınırlandırılmış. Peki arka sokakta olan güvenlik zafiyetinden kim sorumlu? Bu çevik kuvvet geldiğinde sorumlu kim? Kaymakam emir veriyormuş. Akabini kim takip ediyor? İl emniyet müdürü bağımsız. İlçe emniyet müdür sadece miting alanından sorumlu.”

Sanık, Artvin’de çevik kuvvet şubesi bulunduğunu söyledi. Dışarıdan biri gelince herkesin görev alanının belirlendiğini, yetkilinin sıralı idari amirleri olduğunu, dışarıdan gelen söz konusu çevik kuvvet polislerinin sıralı amirinin kendisi olmadığını, çevik kuvvetin ne kadar ne derecede gaz kullandığını bilmesinin mümkün olmadığını söyledi.

Söz alan Av. Özkan Yücel, sanığın kalabalığa dört kez dağılma uyarısında bulunmasını gerektiren faktörün ne olduğunu sordu, “Yurttaşlar herhangi bir alanda toplanamazlar mı? Hopa’da yurttaşlar herhangi alanda toplanıp herhangi alanda sohbet edemezler mi?” Sanık, “Sohbet edebilirler. Önümüzde bir pankart astılar, pankartın arkasında taş sopa biriktirmeye başladılar.” dedi. Av. Yücel kameraların bu “taş ve sopalar”ı çekip çekmediğini sordu. Sanık bilmediğini söyledi. Av. Yücel “O kadar taş sopa biriktiriyorlar ama kameralar çekmiyor. İlginç.” dedi. Av. Yücel’in “Provokatörler vardı dediniz. Provokatör kimdir sizin için?” sorusuna sanık, “Provokatörler olacağını düşündüm, dedim. ‘Burası bizim AKP defol git’ dediği zaman o bizim için bir provokatördür. Orada toplanan insanlar için. Bunu bu şekilde değerlendirip amirimize ilettik.” Av. Yücel sanığın çevik kuvvetin dışarıdan geldiği yönündeki beyanlarını hatırlattı. Cumhuriyet Meydanı’ndaki en yüksek rütbeli amirin kim olduğunu sordu. Sanık kendisinin orada sadece “müzakere ve ikna” ile meşgul olduğunu, daha sonra oradan ayrıldığını söyledi. Av. Yücel’in meydandaki karar alıcının kim olduğu sorusuna, “Olaylara müdahale yetkisi oradaki çevik kuvvette” yanıtını verdi. Yücel’in “Olay mahalinde en yüksek rütbeli amir kimdi?” sorusuna sanık, “İl Emniyet Müdürü” cevabını verdi.

Hakim, sanığa önceki ifadesinde, kendi sorumluluk alanının miting alanı olduğunu, eylemcilerin bulunduğu alandan diğer sanık Artvin İl Emniyet Müdür Yardımcısı, T.F.’nin sorumlu olduğu yönündeki ifadesini hatırlattı. Sanık F.Ü. T.V’nin orada olup olmadığını hatırlamadığını, gaz kullanımıyla ilgili bir talimatının olmadığını söyledi.

Söz alan sanık avukatı müvekkilinin bir taraftan idare tarafından grubu dağıtamadığı için soruşturma geçirip (daha sonra istinaf edilerek kaldırılan) ceza aldığına, bugünse mevcut dava ile yargılandığına dikkat çekti. Müvekkilinin almış olduğu talimatı ilgilerine ilettiğini, kuvvet kullanan birimin amiri olmadığını söyledi.

Duruşmaya yaklaşık bir saatlik ara verildi.

Artvin İl Emniyet Müdür Yardımcısı T.V.

Söz verilen emekli emniyet müdürü T.V. miting alanında bir sorumluluğu olmadığını, “Artvin ilinden gelen kuvvetler ile Hopa’dan gelen kuvvetlerin koordinasyonundan sorumlu olduğunu”, başlangıçta sınır kapısında olduğunu, Hopa’ya geldiğinde ilçe emniyet müdürünün megafonla anons yaptığını sonrasında Hopa kaymakamının telsiz anonsuyla müdahale çağrısı yaptığını söyledi.

Av. Mert Bal’ın “koordinasyon”dan kastın ne olduğu sorusu üzerine, “Bir görev yerim yoktu. İlçe ile ildeki görevlilerin telsiz frekansları farklıdır. Haber merkezi bana ulaşırsa irtibatlandırıyordum. Yol güzergahında bulunuyordum. Görevim idari ve disiplin yönünden kontrol yapmaktı.” Dedi.

Diğer sanık, Artvin İl Emniyet Müdürü M.A’nın toplantıya T.V.’nin katıldığı yönündeki iddiası nedeniyle Av. Bal, eylem ve AKP mitinginden önce gerçekleştirilen toplantıya T.V’nin katılıp katılmadığını sordu. Sanık, “Valilik nezdindeki hiçbir toplantıya katılmadım.” dedi.

Av. Bal, “M*** A*** ile aranızda bir husumet var mı?”

Sanık, “O il emniyet müdürüydü ben yardımcısıyım.”

Bal, “(Toplantıya) sizin katıldığınız yönünde iddiaları var. Daha öncesinden basın açıklaması yapılacağı konusunda bilginiz var mıydı?”

Sanık, “Yok.”

Av. Eyüboğlu sanığa, “Artvin İl Emniyet Müdürü M*** A***’nın mezkur toplantıya en yetkili amir olarak sizin katıldığınızı, hatta toplantı sonrasında konuşulanları kendisine sizin aktardığınızı söyledi. ‘Oradaki planlamayı ilçe emniyetinin, genel planlamayı Artvin İl Emniyet Müdürü’nün yapacağını T*** V*** bana aktardı.’ dedi?” dedi.

Sanık T.V., “Yazılı evraklarda imza esastır. Valilikte yapılan bu toplantıya ben katılmadım. Sadece olaydan bir gece önce miting alanıyla ilgili bir kontrol yaptık ve bunu tutanağa bağladık. Her ne kadar Emniyet Müdürü beni görevli olarak göstermişse de yazılı görevde koordinatör olarak görünüyorum.”

“F*** Bey de toplantı olduğundan söz etti. Herkes sizin olduğunuzdan bahsediyor.”

“Toplantıya katılmadım demiyorum. Gelmesinden bir gece önce kontrole gittiğimizde ilçe müdürü, ben ve diğer şube müdürleri konuştuk ve bunu bir tutanağa bağladık.”

“Bir ülkenin başbakanı geliyor, seçim dönemi. O dönemde her ilde miting yapılırken dönemin Başbakan’ı Hopa’da miting yapmaya karar veriyor. Hazırlıklar, toplantılar bir gece önce mi yapıldı?”

“Ben katılmadım. İl Emniyet Müdürü’ne sorabilirsiniz.”

“Şuna kim karar veriyor. Diyelim ki yer değişikliği olacak. Bir birim başka yere geçecek. Buna kim karar veriyor?”

“İl Emniyet Müdürü karar veriyor.”

“İl Emniyet Müdürü alanda değilse kim karar veriyor? Birimlerin yerleştirildiği yerlerde defalarca değişiklik olmuş. Bunun organizasyonu nasıl oluyor?”

“Ben öyle bir talimat vermedim.”

“Birimler orada kalmamış, hareket etmişse bir şey olmuş olmalı değil mi?”

“Yorum yapamam.”

“Siz yer değişikliği organizasyonuyla ilgili bir talimat vermediniz mi?”

“Hayır.”

Erzincan Çevik Kuvvet Şube’den Hopa’ya Sevk Edilen Polis Memuru H.Y.

Olay tarihinde Erzincan İl Emniyet Müdürlüğü Çevik Kuvvet Şube’de görev yapan H.Y. Hopa’ya takviye kuvvet olarak görevlendirildiklerini; Hopa’daki ilk görev noktalarının mitingin yapılacağı alanın çevresindeki bariyerlerin dışı olduğunu; Cumhuriyet Meydanı’ndaki inşaat alanında bir “hareketlilik” yaşanması üzerine amirlerinin kendilerini oraya yönlendirdiklerini söyledi.

Sanık, hakimin “komiserlerinin kiminle irtibatta olduğu” sorusuna “Bilmiyorum” cevabını verdi:

“Oraya geçmemizi söyledi. Belki 8-10 kişi inşaatın olduğu kısma gittik. Biz gittiğimizde inşaattan görevli polislere tuğla, moloz atılıyordu. Bu esnada bariyer tarafında görevli olduğumuz için üzerimizde gaz, mühimmat, teçhizat yoktu. Acil bir şekilde geçmemiz istendiği için koşa koşa gittik. Saldırılara karşı savunma durumundaydık. Fazla bir müdahalemiz olamadı. Bahsedildiği gibi basın açıklaması mevzusu oldu. Bekleme durumundaydık. Sonra da müdahaleler başladı. Bir, iki saat sonra Başbakan’ın miting alanına geleceği bilgisi üzerine oradan ayrılıp tekrar miting alanına geçmemiz söylendi. Araçlarımıza uğrayıp gaz mühimmatımızı alarak geçtik. Miting alanıyla ana yol arasında bulunan kısma grup grup dizildik. (Burada) Gaz kullandım. Karşı taraftaki grup miting alanına gelmeye çalışıyordu. Bize taş ve cisimler fırlatılıyordu. Biz de bu saldırıları önlemek anlamında, eğitimlerimiz doğrultusunda gaz kullandık. Gazcı olarak ben ve (bir diğer sanık) S*** vardık.”

Sorular üzerine sanık çevik kuvvet polislerinin gruplardan, grupların ekiplerden, ekiplerin timlerden oluştuğunu söyledi. Erzincan’dan gelen polis sayısının 80-100 civarı olduğunu, timlerin de 10-12 kişiden oluştuğunu, her timde 1-2 gazcı polis bulunduğunu, bir grup içinde en az iki tane gazcı bulunduğunu söyledi. Polislerin kasklarında yazılı 24, 25 gibi numaraların polislerin geldiği illeri temsil ettiğini, kasklarda ayrıca kişisel numaralar da bulunduğunu söyledi. Polis memurlarına ancak sıralı amirlerinin talimat verebileceklerini, çok ekstrem durumlar haricinde talimatsız gaz atarlarsa suç işlemiş olacaklarını söyledi.

Av. Eyüboğlu olay gününe ait; takım elbiseli bir kişinin polisin elinden gaz silahını aldığı, “Hedef alacaksınız”, “şöyle atacaksınız” dediği, çevik kuvvet polislerinin nerede duracağını gösterdiği, silahın nasıl kullanılacağını gösterdiğinin görüldüğü bir görsel paylaştı. Bunun nasıl olabileceğini sanık çevik kuvvet polisine sordu. H.Y “O şahsın kim olduğunu bilmiyorum. Sıralı amirler içerisinde bir personelse emir verebilir, değilse vermemesi lazım.” dedi. Çevik kuvvetin, “kademeli güç kullanımı, bedeni güç, maddi güç ve silah kullanma şeklinde” üç aşama halinde güç kullandığını söyledi. Maddi güç kullanımının kelepçe, cop, ekip otosu, polis köpekleri gibi unsurlar anlamına geldiğini söyledi.

Av. Eyüboğlu olay günü H.Y.’nin bulunduğu taraftaki polislerin, taş ve bira şişesi attığı görüntülerin dosyada bulunduğunu, bunun mümkün olup olmadığını sordu. H.Y “Atmaması lazım” cevabını verdi. Hatırladığı kadarıyla olay günü kendi kafasındaki kaskta bir numara bulunmadığını söyledi.

H.Y. olay günü robokopunun, gaz mühimmatının, jopunun bulunmadığını söyledi. Bunu miting alanında teçhizatsız halde bulundukları sırada kendilerine acilen protestoların başladığı yere gitmeleri talimatı verilmesiyle açıkladı.

Avukatlar, başka görselde sanık polisin kendi gaz tüfeğini, takım elbiseli bir kişiye vermesinin sebebini sordular, “Amirim silahı benden aldı. Ona verdi.” dedi.

H.Y.’nin avukatı Celal Karaoğlu, olay günü polisin saatlerce gaz kullanmasının sebebinin göstericilerin alanı boşaltmaması olduğunu söyledi, “PVSK’ya göre memurlar gaz kullanabilir. (…) Görüntüleri izleyen kişi Metin Lokumcu’nun efor ve stres altında olduğunu görebilir.” dedi. Av. Karaoğlu da Adli Tıp Raporu’nda “ölümün efor ve stres altında gerçekleşebileceğinin” belirtildiğini söyledi.

“Metin Lokumcu’ya doğrudan bir fiili müdahale var mı? Hayır. O görüntüler incelendiğinde şunu da görüyoruz. Lokumcu’nun alanda ölümünün ilanından sonra olaylar daha da artıyor. Aslında o çok fazla gaz kullanma iddiası sonradan gerçekleşen bir şey. Sanıklar aleyhine bir delil var mı? Yok. Sadece parça parça görüntülerle sorumluluk atfetme,k bir kişiye ceza vermek, ceza hukuku ilkelerine ters düşer.”

Sanık polisin avukatı, Metin Lokumcu’nun orada durmaya devam etmesinin, olayın sonuçlarını öngörmesi olduğunu ileri sürdü:

“Metin Lokumcu her yerde. Çok yormuş kendini. Kimi zaman isyan etmiş. Çok fazla efor sarf ettiği görüntülere yansımış durumda.”

Erzincan Çevik Kuvvet Şube’den Hopa’ya Hopa’ya Sevk Edilen Polis Memuru H.Y.

Erzincan Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden gazcı polis memuru olarak görev yapan H.Y, Hopa’ya gönderildikten sonra “sahil caddesindeki bariyerler kenarında” görev yaptığını söyledi. İnşaat alanına “pankart asma olayının meydana geldiği” ve pankart asan gruba müdahale eden Erzurum Çevik Kuvvet Şube polislerinin “kalas, demir, şişe, taş gibi aletlerle” yaralanmakta oldukları bilgisini aldıklarını, uyarıların ardından TOMA’larla sulu müdahale yapıldığını söyledi. Saldırıların devam etmesi üzerine gazlı müdahale talimatı geldiğini söyledi.

“Müdahale yetersiz kaldığı için bizi Erzurum Çevik Kuvvet’in yanına çekiyorlar. Biz oraya acilen sevk edildiğimizden dolayı teçhizatsız şekilde görev yaptık. Arka tarafta takviye kuvvet olarak onları destekliyoruz. Müdahalede bulunmuyoruz. Erzurum müdahale yapıyor. Alana geçtiğimiz sırada saat 12.00 falandı. Gazlı müdahale yapılmıştı. 13.00 civarında da Başbakan’ın miting alanına geldiği bilgisini alıp sahil caddesine çekildik. Gaz teçhizatlarımızı alma talimatı verildi. (…) Duyuluyordu, “Metin Lokumcu’yu kaybettik onu anacağız. Görecekler” diyorlardı. Ondan sonra saldırıların bilfiil devam etmesi üzerine gazlı müdahale talimatı verildi. Biz de eğitimler doğrultusunda gaz kullandık. Kullandığımız gazları da peyderpey orantılı kullandık. Ben beş tane kullandıysam hepsini bir anda atmadım. Mesela yarım saat arayla. Çünkü grup bize saldırılarına devam ederken gaz bombası atıldığında kaçıyorlar. Müdahale 16.00’ya kadar sürdü. Başbakan’ın ayrılmasıyla saldırılar Başbakan’ın konvoyuna yöneldi. Güzergahta da Başbakan’ın konvoyuna saldırı olmuştu.”

Sanık polis, Av. Eyüboğlu’nun “biber gazı teçhizatını alırken ne kadar alındığına ve geri bırakırken ne kadarının kullanıldığına dair bilgi içerebilecek bir zimmet tutanağı uygulaması olup olmadığı” sorusuna “Hatırlamıyorum” cevabını verdi.

“Sayısını bilemediğimiz kadar gazla gidiyor gazcılar, sonra dönüyorlar. Ne kadar kullanıldığını kimse bilmiyor mu?”

“Demirbaş olarak zimmetlenen mallarda uygulamada çok farklıdır. Bana zimmetlenen bir mal… Bin personel var bin personele zimmetlenemez. Bana zimmetlenmiş oluyor fakat bin kişi kullanmış oluyor. Sayım yapılıyor mu bilmiyoruz.”

Av. Eyüboğlu, Metin Lokumcu’nun ambulansa yürürken konuşamayacak halde olduğunu gösteren görüntü göstereceklerini söyledi. Görüntü açıldığında salondaki hoparlörlerin yetersizliği nedeniyle söylenenler anlaşılamadı.

 

Emekli öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüyle sonuçlanan kimyasal gaz kullanımları nedeniyle, dördü idari amir 13 polis hakkında “taksirle ölüme sebebiyet verme” suçlamasıyla sürdürülen yargılamanın ilk iki duruşması Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülmüş ve mahkeme heyeti, ikinci duruşmanın sonunda görevsizlik kararı vermişti.

Sanıklar hakkında “kasten yaralama neticesinde ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla, Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılan yargılamanın ikinci duruşmasının ikinci oturumu, 7 Ocak 2021’de görüldü.

Yargılama

Duruşma başlamadan Av. Sercan Aran adliye dışında bulunan ve duruşmayı izlemek üzere binaya giriş yapmak isteyen izleyicilerin polis tarafından içeri alınmadığı bilgisini paylaştı. Mahkemeden içerde boş yerler olması nedeniyle adliye güvenliğine talimat verilerek izleyicilerin salona alınmasını istedi. Heyet başkanı hakim “Kalabalığı çok da şey yapmayalım. Şimdi iyi yani. Arada değerlendirelim.” dedi.

Salonda 13 müşteki avukatı, Lokumcu’nun aile fertleri, 9 sanık polis ve 8 savunma avukatı hazır bulundu. Polisler heyet başkanı hakimin ve avukatlar tarafından sorgulandı. Avukatlar sanıklara olay gününe ait görseller göstererek teşhis yapmalarını istediler. Polisler görsellerdeki kişileri tanımadı veya hatırlamadı. Olaylar sırasındaki tüm müdahalelerini “sıralı amirlerinin talimatıyla” gerçekleştirdiklerini ileri sürdüler.

Kars Çevik Kuvvet Şube’den Hopa’ya Sevk Edilen Polis Memuru İ.Ç

Olay günü Kars Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden Başbakan’ın mitingi için Hopa’da görevlendirilen polis memuru İ.Ç. 8 polis memuruyla Hopa’ya geldiklerini söyledi.

“Bizim bulunduğumuz yerle Lokumcu’nun vefat ettiği yerler farklıdır. Sadece ifademde gaz attım dediğim için bulunuyorum. Bizim tek amacımız kamu düzenini sağlamak, devlet büyüğünü korumaktır.”

Sanık polis İ.Ç başlarında bir komiser olmakla beraber esas sorumlularının Artvin Yusufeli’nden gelen bir komiser yardımcısı olduğunu söyledi.

“Oradan dağılan grup bizim tarafımıza (miting alanına) gelenlere taş sopa atmaya başlayınca, “Katil AKP! Katil polis Hopa’dan defolun!” dendikten sonra emir ve talimatlar doğrusunda 7-8 el zet tüfeğiyle gaz kullandım. “

Sanık, Av. Meriç Eyüboğlu’nun kendilerine çevik kuvvet eğitiminde kimyasal gazların insanda yarattığı etki adına ne öğretildiği sorusuna ”Kapalı alanda kulanılmaması gerektiği, açık alanda sadece gözyaşartıcı yüz kızrıklığından ileri bir seviye olmadığı öğretildi. Açısı öğretildi.” cevabını verdi. Gaz kullanımından ölümlere ilişkin bilgisi olmadığını söyledi.

İ.Ç çevik kuvvet polisleri bir yere takviye olarak giderlerse oranın oranın müki amirine tabi olduklarını söyledi. Av. Eyüboğlu’nun göreve gitmeden önce gazları teslim alırken zimmet tutulup tutulmadığı sorusuna “Evet tutulur. Kaçta ne alacağımız belli. Dönünce de tutulur. 31 Mayıs’ta da mutlaka tutulmuştur. Depocu çıkış yapar.”

“Belli miktarda gazla gittiniz, gaz bitti, ne olur?”

“Eğer bitip gerçekten olaylar devam ederse takviye istenir, bulunduğunuz ilden istenir. Varsa ellerinde verirler veya sizi geri plana alırlar. Hiç gaz bitmesiyle karşılaşmadım.”

 

Bayburt Çevik Kuvvet Şube’den Hopa’ya Sevk Edilen Polis Memuru B.K

Olay günü Bayburt Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden Başbakan’ın mitingi için Kars Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden Hopa’ya görevlendirilen polis B.K. Hopa’da Başbakan’ın miting alanınındaki platformun arkasında görevlendirildiklerini söyledi. Cumhuriyet Meydanı tarafından polislere “taşlı sopalı saldırı” olduğunu ifade eden B.K. saldırıların devam etmesi üzerine meydandaki polislere gaz kullanma talimatı verildiğni söyledi. Hareketliliğin sürmesi üzerine meydana yönlendirildiklerini ve burada gaz kullandığını, saldırılar nedeniyle kolundan ve bacağından yaralandığını, sonrasında hastaneye giderek rapor aldığını ifade etti. Kendi gaz kullanımının Lokumcu’nun ölümünden sonrasına tekabül ettiğini vurguladı.

Aile avukatları diğer polis memurlarına da sordukları, çevik kuvvet eğitimlerinde gazın insanlar üzerindeki etkilerine dair neler öğretildiğini sordular.

“Geçici olarak görme kaybı yaşatır. Kapalı alanda kullanılmaz. Göz yaşartıcı, kızarıklık, gözeneklere geldiği için acı verir.Acı hissi yarattığı için grubun dağılmasını sağlar.”

“Solunum üzerindeki etkileri?”

“Belki bazılarında mide bluandusı kusma olabilir. Göz yaşarttığı için, geçici süre görmeyi engellediği için grup dağılıyor.

“O gazı soluyan bir kişi bir daha onun etkilerini unutmaz. Neden bunu söylemekten imtina ediorsunuz?”

“Zaten yeterince soluduysa olay yerinden ayrılır. Yeteri kadar solumadıysa olay yerinden ayrılıjmaz. Konuyla alakalı olmadığı için cevap vermek istemiyorum.”

“Gazın sadece gözde ve  ve deride, solunduğu için de işte hafif bir mide blnuandısısna sebep olduğunu idda ediyorsunuz. Nefes alıp vermeyle ilgili bir problem yok mu?)”

“Gözleradekısa süreli beş onı dakika bir görme azaltıyor. Göstericiler de dağılıyorlar diye biliyorum. Eğitimin üzerinden zaman geçti tam da hatırlamıyorum.”

Sorgu sırasında Av. Sercan Aran mahkeme heyeti başkanıyla adliye binası girişinde duruşmayı izlemek üzere içeri girmek isteyen 6 kişilermiş içeri girmelerine polisin engel olduğu bilgisini paylaştı. Hakim şöyle cevap verdi:

“Onların sorunu. Kollukla aralarında bir sorun yaşanmışsa onu bilmiyorum.”

“Duruşma herkese açık ve içeri giremiyorlar”

“O güvenlik le ilgili bir sıkıntı.” diyen hakim duruşmaya devam etti.

Erzurum Çevik Kuvvet Şube’den Hopa’ya Sevk Edilen Polis Memuru M.U

Olay günü Bayburt Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden Başbakan’ın mitingi için Erzurum Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden Hopa’ya 80 – 90 polisle birlikte görevlendirilen B.K. Hopa’da Başbakan’ın miting alanının yanında bulunan arama noktasında toplu kuvvet olarak görev aldıklarını söyledi.

“İnşaat alanındaki pankartların kaldırılmasıyla ilgili E** müdürüm tarafından inşaat alanına sevk edildik. Müdahaleler başlamadan önce inşaat alanından mozozlar demir kalaslar saldırıları olmuştu. 2 arkadaşım yaralanmıştı. Sırtıma bir kalas isabet etti. Yaralandığım için gaz malzemelerimi meslektaşım T*** B***’ya teslim ettim.

“Gaz kullanmadım. Gazcı olarak geldim. Sırtıma gelen taştan yaralandım. Bizden hastaneye ayrılan iki kişi olduğu için ben hastaneye gitmedim. Görev bilinciyle ayrılmadım.”

“Adli Tıp Kurumu (ATK) raporunda kişinin kendisinde mevcut kalp akciğer damar hastalığı olduğu belirtilmektedir. Daha önce üç sefer kalp krizi geçirdiğini ambülans görevlisi de belirtmiştir. ATK Genel Kurulu hastalığın gazdan dolayı aktif hale geldiğini belirtmemektedir. Efor ve stres faktörüne ilave faktör olarak kabul edilmelidir. Metin Lokumcu’nun yerden aldığı bir nesneyi polislere fırlattığı görüntüler çözümleme tutanaklarında mevcuttur. Lokumcu’nun fazlaca efor sarf ettiği nettir. Yakından gaz kullanmadığı belirtilmektedir. Daha önce geçirdiği kalp krizlerinde gaza mı maruz kalmıştır? Ölümün gazdan olmadığı aşikardır.”

Bayburt Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’nden Hopa’ya sevk edilen polis memuru S.E.’nin sorgusu yapıldı. S.E. müşteki avukatının çevik kuvvetlere verilen eğitim ve biber gazının insan sağlığı üzerindeki etkileri hakkındaki sorusuna “Üzerinden 11 yıl geçti. Bilgilerim taze değil. Sağlıklı bir insanda kısa süreli yanma hisleri oluşuyor. Kişiden kişiye değişir, bilemem. (Bronşiti olan kişiye kullanılıp kullanılamayacağı hakkındaki soruya) Karşımdaki kişi bana ben astım hastasıyım derse o kişiye gaz kullanımı yapmam. “ cevabını verdi.

Erzurum Çevik Kuvvet Şube’den Hopa’ya Sevk Edilen Polis Memuru R.A

Olayla alakalı Erzurum çevik kuvvette çalışıyordum. Dış görevlendirmeyle Hopa’da görev almak üzere yaklaşık 80-100 kişilik bir grupla Hopa’ya geldik. Görevlendirmemiz İş Bankası’nın olduğu yer çarşı yolundaydı. İnşaat halindeki binaya pankart asılması nedeniyle İş Bankası’nın aralığına geldik.

Başımızda görevli olan E*** D***. Pankart olayıyla alakalı arkadaşlarımız yaralandı. Basın açıklamasına izin verildi. Dağılmaları istendi. Dağılmaları beklendi. Şube müdürümüzün, E*** D***’ın talimatıyla dağılım talimatıyla gaz kullandık. “

Lokumcu’nuın Aile Fertlerinin Davaya Katılma Talebi
Davaya katılma talebi hakkında söz verilen Metin Lokumcu’nun oğlu Ulaş Lokumcu “Ben 10 yıldır bekliyorum sanıkların ifade vermesini.   10 yıl bekledim. Hazırlanıp öyle ifade vereceğim.” dedi. Lokumcu’nun eşi kardeşleri de şikayetçi olduklarını ifade ettiler.

Lokumcu Ailesi Avukatlarının Beyan ve Talepleri
Av. Meriç Eyüpoğlu mevcut aşamadaki taleplerinin duruşmaya gelmeyen sanıkların gelmesi olduğunu söyledi. Önceki duruşmada SEGBİS’le dinlenmeye çalışılan emekli Artvin İl Emniyet Müdürü M.A.’nın sorgusunun SEGBİS sistemindeki sorunlar nedeniyle seslerin karışması nedeniyle sağlıksız olduğunu ifade etti. M.A.’nın mahkeme huzurunda dinlenmesini talep etti. İki duruşmadır duruşmalara SEGBİS’le dahi katılmayan 2 polis memuru sanığın bir mazeretleri de olmaması nedeniyle tutuklanmalarını talep etti.

“Sanıklar bize özü itibariyle bir hikaye anlatıyorlar. Bizim görüntülerden gördüğümüz, tanıklardan dinlediklerimizden çok farklı. Kendilerinin nerede durduğuna dair ayrıntılı beyanlarda bulunurken görüntüler gösterilirken herhangi şeyi hatırlamadıklarını söylüyorlar.  Bu gerçekçi bir durum değil. Bunun suçtan kurtulmaya yönelik olduğunu düşünüyorum.

Bu kadar inkar durumu söz konusuyken sanıkların duruşmadan hızlıca uzaklaşmak istemeleri maddi gerçekliğin bulunmasına aykırıdır. (Sanıkların) Vareste talebinin reddedilmesini talep ediyorum.”

Karar öncesi söz verilen sanıklardan Hopa İl Emniyet Müdürü F.Ü. “Olay olacaktı ve hazırlık yapıldı iddiasına katılmıyorum.” dedi. Polis memuru S.B “Görüntülerde bizim Metin Lokumcu’ya karşı bir eylemimiz bulunmamaktadır.” dedi. Poli memuru İ.Ç pandemi koşullarında bulunulduğunu, yerine getirdikleri kamu görevi nedeniyle duruşmalardan bağışık bırakılmalarını talep etti. Sanık avukatlarından biri “Müvekkilimle iletişim kurabilmiş değilim. Duruşmalardan haberi yok.” dedi.

Karar
Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi ara kararında; (1) savunmaları alınan sanıkların duruşmalardan bağışık bırakılma taleplerinin “COVID19 ve mesleklerinin polislik olması” nedeniyle  kabulüne, (2) tutuklanması istenen sanıklara duruşma davetiyesinin tebliğ edilememiş olması nedeniyle  talebin reddine, (3) sonraki duruşmanın adliyenin daha büyük konferans salonunda yapılması talebinin alt yapı yetersizliği nedeniyle reddine karar verdi.

Davanın bir sonraki duruşması 18 Şubat 2022 saat 09:30’da görülecek.

Dördü idari amir, 13 polis hakkında “kasten yaralama neticesinde ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla, Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılan yargılamanın üçüncü duruşması, 20 Aralık 2021’de görüldü.

Trabzon Adliyesi girişinde polis güçlerinin aldığı önlemler kapsamında, adliyeye girmek isteyen kişilere gerekçeleri soruldu.

Duruşma salonunun kapısı yargılamanın tarafları ve izleyicilere açıldığında, salondaki iki izleyici sırasının yarısının takım elbiseli hakim stajyerlerince doldurulmuş olduğu ve izleyiciler arasında eşitlik gözetilmediği görüldü. İzleyiciler ve davanın tarafları salona 09.55’te alındılar. Duruşma 19.00’da sona erdi.

İzleyiciler
Duruşmayı Bianet, Anadolu Ajansı (AA), Diyarbakır Haber Ajansı (DİHA) muhabirleri ve birer Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) milletvekili izledi.

Yargılama
Duruşmada müşteki tarafını temsilen, Lokumcu ailesinin altı mensubu ve Artvin Barosu Başkanı dahil ailenin 12 avukatı hazır bulundu. Sanık emekli Artvin Emniyet Müdürü M.A. ve olay tarihinde Erzurum Emniyet Müdürlüğü Çevik Kuvvet Şube’de görevli polis memuru sanık M.U. da duruşmada hazır bulundu.

Duruşma salonunda yeterli yer bulunmaması sebebiyle dışarından üç kişilik sandalye getirildi. Duruşmanın başlangıcında SEGBİS sistemi hoparlöründen hışırtı sesleri geldiği duyuldu.

Çevik Kuvvet Şube Polis Memuru Sanık M.U.’nun Savunması
Heyet başkanı suçlamaları özetledi. M.U. Erzurum’dan Hopa’ya takviye kuvvet olarak geldiklerini ve İş Bankası önünde konuşlandırıldıklarını söyleyerek sözlerine başladı:

“Gruba dağılması yönünde defalarca anons edildi. Kalas falan atıldı. Dağılmayınca müdahale emri geldi. Gaz kullanıldı. Erzurum Çevik Kuvvet’ten Model 5 tüpü verilmişti. Onunla müdahalede bulundum. Gruptan hiç kopmadım. Püskürtücünün dışında gaz kullanmadım. Beş, altı sıkımlık 700 gram solüsyon var.”

M.U. gaz kullanma eğitimini Sivas’ta aldıklarını söyledi. Erzurum’dan kendileriyle birlikte gelen ve kendilerine talimat veren iki amirin isimlerini verdi.

İnşaata gelmelerinden hemen önce bir saldırı olduğunu söyledi. Müdahale öncesinde anons yapıldığını ileri sürdü. Hakimin gaz kullanımında ne tür bir hassasiyet gözettikleri sorusuna cevap verdi, yakın mesafeler için kendi üzerinde de bulunan Model 5’ten kullandıklarını söyledi. Önce “smoke atıldığını”, bunun içinde CS biber gazı olmadığını ileri sürdü.

Toplamda ne kadar gaz atıldığını bilmediğini, bunu depodakilerin bilebileceğini belirtti. Kendisiyle birlikte gaz kullanan Erzurum’dan 4 kişiden, mevcut davada yargılanmakta olan, ikisinin de ismini verdi. Gaz kullanma talimatının, mevcut davada yargılanan emniyet amiri E.D. tarafından verildiğini söyledi. Gazının, kullanmaya başladıktan 15-20 dakika sonra bittiğini söyledi.

Olay yerine yaklaşık 80 kişilik bir grupla gittiklerini belirten M.U. kendisinin yaklaşık 40 kişilik bir grupla hareket ettiğini söyledi. Gazının bitmesinden sonra robokop kıyafetleri giydiğini söyledi. Kendilerine talimat veren sanık E.D.’nin Erzurum Çevik Kuvvet Şube Müdür Yardımcısı olduğunu söyledi.

Emekli Artvin İl Emniyet Müdürü Sanık M.A.’nın savunması
M.A, görevlileri Hopa miting alanına yerleştirdikten sonra Başbakanı karşılama heyetine katıldığını söyledi. Sınır kapısında bir açılışa katılacak olan Başbakanı, Gürcistan sınırında karşılamak için harekete geçmek üzere Sarp Sınır Kapısı’nda beklemekteyken, “ayrı bir grubun” toplandığına dair bilgi aldıklarını söyledi.

“Vali Bey toplanmanın amacını anlaması için Kaymakam Bey’i gönderdi. Yarım saat 45 dakika sonra tekrar müdahale olduğuna dair bilgi geldi. Grubun eyleme giriştiğine dair.  Vali Bey, “Müdür Bey sen de bak” dedi. Gelip baktığımda, meydana vardığımda çevik kuvvetin bir kısmının orada beklediği ama aralardan taşlamaların olduğu, Ak Parti ilçe binasından da memurların anons ettiği… Tam o arada hastanede bir gerginlik olduğuna dair bilgi geldi. Bana dendi ki “hastanede biri kalp krizi sebebiyle vefat etmiş”. Ben bunu oraya geldiğimde öğrendim. Görüntülerden izlediğim kadarıyla kişinin bu olduğu söylendi. O ara çevik kuvvetin oradan çekilmesiyle birlikte öyle bir taş yağmuru başladı ki… O taş yağmuru bize de geldi. Geri çekilmek zorunda kaldık. O arada gaz atma oldu. İlk talimat mülki amir tarafından “dağıtılması” yönünde verildi. Ben görevli olmuş olsam (…) Orada esas görevli…. Ben (Başbakanı) karşılamada görevliyim.

Kaymakamın “dağıtın” emrini vermesiyle birlikte dağılmaları yönünde anons yapıldı. Miting alanında toplanan kişilerin rahatsızlık duydukları … arada pankartlar açılmış.”

Emekli Emniyet Müdürü M.A. meslek hayatı boyunca aralarında Mersin ve Diyarbakır’ın da bulunduğu çeşitli illerde görev yaptığını, ancak Hopa’daki gibi bir durumla karşılaşmadığını söyledi. İddia ettiği taşlama fiilinin Başbakan’ın gidişine kadar devam ettiğini savundu:

“Hopa’nın sokağından bu taşı toplasan bu kadar taş olmaz yani. Vali alay komutanına talimat verdi. “Jandarma çıkışta köşeyi alsın” dedi. Taş atılması neticesinde Başkabakan’ın koruması düşerek ağır şekilde yaralandı.”

M.A. ilk müdahale emrini, mülki amir olarak kaymakamın, “dağıtın” şeklinde verdiğini, bunu sonradan öğrendiğini söyledi. Müdahale emrinin 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na dayanarak verildiğini söyledi.

Mahkeme heyeti başkanı ve aile avukatları sanığa olay gününe ait görseller gösterip sorular sordular.

M.A., Lokumcu’nun ölümü ve Hopa’da protesto hakkının kullanımına dair şöyle konuştu:

“Olay bizi üzmüş müdür, üzmüştür açık söyleyeyim. Metin Lokumcu da bizim için bir vatandaştır. Yanlış anlama var. Sanki karşı taraf gibi. Bizi de üzmüştür. 35 yıl görev yaptım. Doğru dürüst bir kişiye tokat dahi vurmuşluğum yok.

Yapılan ikazlar üç defa yapılmış. Belki diyelim ki orada bir hak vardı, hukuk vardı. Dağılsalardı daha güzel olmaz mıydı? İzin verilmedi diye hukuk konusu yapılsa daha güzel olmaz mıydı?”

Hakim, bazı görsellerde sıkça yer alan, ellerine gaz atıcı ekipman aldıkları görülen, daha önce Başbakanlık koruma polislerine mensup oldukları ileri sürülen, takım elbiseli kişileri sordu. M.A. cevap verdi:

“Kesin olmamakla birlikte bu arkadaşımız Hopa’da görevliye benziyor. Emniyet Personeli. Rütbesini bilmiyorum. Başbakanlık koruması olabilirler.”

Av. Sercan Aran söz aldı:

“Bu kişi Başbakanlık koruma müdürü Mehmet Yüksel. Gaz eğitimi olmamasına rağmen polislerin gazını alıp, onlara gaz atıyor. Memura zimmetlidir. Vermemesi gerekir.”

SEGBİS hoparlöründen gelen yoğun hışırtı üç kez tekrarlandı. Beyan sahipleri beyanlarına ara verdiler.

Av. Aran, amir rütbeli emekli sanıklardan Hopa İl Emniyet Müdürü F.Ü ve Artvin İl Emniyet Müdür Yardımcısı T.V.’nin ifadelerinde, “planlı koordinasyon toplantıları yapıldı” dediklerini, toplantılara M.A.’nın da katıldığını iddia ettiklerini aktardı.

M.A. “Biz emniyet plan toplantısına katıldık. Bizim haricen aldığımız bilgiler, taşlama olabileceğiydi. Biz Sarp Sınır Kapısı’ndan Hopa sınırına kadar o yol yüksek olduğu için yol üzerinden taşlama olabilir. Oralara da insan yerleştirdik. Taşlama olacağına dair bilgi aldık.” dedi. Aran’ın toplantının ne zaman olduğu sorusuna M.A şöyle cevap verdi:

“Başbakan’ın geleceği zaman bize kısa bir süre verildi. Biz kendi imkanlarımızla, telefon vs tahminen 3-5 gün kala tedbir planladık. O toplantıyı sadece planlar yapıldıktan sonra… Fakat bilgi aldıktan sonra ben İl Emniyet Müdür Yardımcısı T.’yi şube müdürlerimizle birlikte Hopa ilçesine gönderdim. ‘Alanı kontrol edin, tetkiklerinizi yapın’ diye. Daha sonra görüşülmüş. Kaymakam Bey, oranın planlamasını kendisinin yapacağını, bizim de yol güzergahı ve çevre düzenlemesini yapacağımızı söyledi.”

Av. Aran, M.A’ya Ak Parti miting alanıyla Lokumcu’nun aralarında bulunduğu çevre protestocularını ayıran üst geçide gittikten sonra emir komutayı M.A.’nın devralıp almadığını sordu. M.A müdahaleyi gerçekleştirmekte olan çevik kuvvet güçlerinin emir komuta sahibi olduğunu söyledi:

“Bir talimat olmadı ki bir durum olmadı. Biz müdahil olamadığımız için biz soruşturma geçirdik. O taşın altına bizim girip de emir vermemiz… Emri kim verirse versin. Çevik otomatikman çevik kuvvet emirleri o verir. Eğitimleri o almış. Saldırıya, mukavemete maruz kalan çevik kuvvettir. Ondan alınan emirle hareket edilir. Çevik kuvvet memuru yaralanırken sen müdahil olma deme şansım yok.”

M.A., Av. Aran’ın Erzurum’dan gelen personelin gaz stoğunun bitmesiyle ilgili bilgi sahibi olup olmadığı sorusuna, “Onu bilemeyiz. Biz yazıyı yazarız. Genel müdürlük uygun gördüğü miktarda takviye kuvvet gönderir. Onlar kendi donanımıyla gelir. Ekstra bir şey istenecekse onun yazısı ayrı olur.” cevabını verdi.

Av. Aran, kaymakamla Artvin İl Emniyet Müdürü M.A.’nın bir durum değerlendirmesi yapıp yapmadığını sordu. M.A. olayda mukavemet olduğunu, pankartların asıldığını, sloganların atıldığını söyledi. “Karşı tarafın provoke olduğunu” söylediklerini vurguladı.

M.A. iddia ettiği “taş yağmurunun”, çevik kuvvetin müdahil olmaması durumunda miting alanındaki kalabalığa isabet edeceğini ileri sürdü. “Hedef oraydı. En son Başbakan’ın otobüsüne kadar taş atıldı.”

Av. Aran olay günü veya ertesinde dönemin Hopa kaymakamıyla bu olaylar üzerinde herhangi toplantı veya görüşmesi olup olmadığı sorusunu tekrarladı. M.A. bir genel değerlendirme olduğunu, amir ve memurlarla bir görüşmesinin olduğunu söyledi. Bu noktadan şunları paylaştı: “Benim ilk sorduğum, “Tamam kaymakam müdahale emri verdi ama ikaz ve ihtar yapıldı mı?” dedim. “Yapıldı” dediler. Bu vatandaş (Metin Lokumcu) çok aktif bir haldeydi” dediler.”

Av. Meriç Eyüboğlu, sanıklardan T.V. ve F.Ü.’nün ifadeleri göz önüne alındığında ortada bir karışıklık söz konusu olduğunu söyledi. İl ve ilçe emniyet yetkililerinin birbirlerini sorumlu tuttuklarını ifade etti. “M.A. özel harekatın sevk ve idaresinden kendisinin sorumlu olduğunu söyledi. Başbakanlık koruma polislerinin bağımsız çalıştıklarını söyledi. Ayrı ayrı polis birimlerinin birbirleriyle amirleri aracılığıyla iletişim kurduklarını paylaşıyorlar” diyen Av. Eyüboğlu, şöyle devam etti:

“İzin alınmış bir miting var. Alınan tedbir buralar için. Burada T.V. görevli. Ancak alternatif, beklenmeyen bir toplantı oluyor ilçenin ayrı bir meydanında. Burayla bir bağlantısı var mı yok mu bilmiyorum. Vali Bey diyor ki mülki amire ‘sen buraya bak’. Kaymakam böyle gidiyor. Kendisi direk müdahil oluyor.

İki kişi dinlendi beraber çalıştığınız. Onlar kendilerinin üzerine düşeni yaptıklarını, kusurlu olmadıklarını, ilin kusurlu olduğunu söylüyorlar. O şey (Lokumcu’nun içinde bulunduğu protesto yapan ve müzik eşliğinde halay çeken grup) bağımsız olduğu için mülki amir müdahil olduğu için zaten ilçenin müdürü de uyarıyor. Diğer tedbirlerle ilgili bizim müdür yardımcımız koordine etmekle görevli. Görev emrinde bunlar var. Müdahale talimat geldi iş çevik kuvvete geçti. Ondan sonra oradaki ilçe, il emniyet müdürü, kaymakamın karışması diye bir süreç yok. Tamamen çevik kuvvet mi karar veriyor? (Müdahalenin) bitmesine kim karar veriyor? Bitiminde yine çevik kuvvet. Çünkü mukavemet, saldırı bitmişse otomatikman bitiyor.”

“’O tarafa (Ak Parti miting alanının karşı tarafına) hiç geçemedim. Deniz tarafında (Ak Parti miting alanı) kaldım’ dediniz.”

Av. Eyüboğlu, M.A’nın yolun geçmediğini ifade ettiği tarafına geçişi sağlayan üst geçitte bulunduğu bir fotoğrafı gösterdi, “O zaman deniz tarafında kaldım diye bir şey yok. İki yol arasında bir alan var orada. Bizzat basın açıklamasının göbeğine kadar gelmişiniz.”

Av. Eyüboğlu miting öncesinde Başbakanlık Koruma Müdürlüğü mensubu polislerin de katılımıyla gerçekleşen güvenlik toplantıları yapıldığını söyledi. M.A.’nın ekibinin mitingin Hopa’da değil Artvin’de yapılması, aksi takdirde güvenlik sorunları yaşanabileceğine dair görüş bildirdiğini, buna rağmen Hopa’ya karar verildiğini ifade etti. M.A. “Orada biz şunu düşündük. Orası ilçe, ‘Artvin daha güvenli olur’ dedik.”

Duruşmaya yaklaşık bir buçuk saatlik ara verildi. İkinci oturum 13.55’te başladı.

CHP ve HDP milletvekilleri davaya katılma talebinde bulundular. Suçtan doğrudan zarar görme ihtimalleri bulunmaması gerekçesiyle talepler reddedildi.

Tanık Beyanları
Tanıklar, polis şiddetine tanıklıklarının ayrıntılarını paylaştılar.

Hopalı K.U.’nun Beyanları: Hopa’da İlk Polis Müdahalesi ve Yaşananlar
Tanık K.U. duruşma salonuna dışarıdan çağrıldı. Heyet başkanı tanığa o gün Hopa’da ne olduğunu sordu.

Tanık, olay günü Hopa Derelerini Koruma Platformu ve çevre örgütlerinin çağrısıyla Hopa’da bir basın açıklaması yapılacağını söyledi. Tanık, basın açıklaması için Başbakan’ın geldiği günün seçilmesini şöyle açıkladı:

“O dönemde bugünkü gibi sosyal medya rağbet görmüyordu. Yoktu. O gün Başbakan’ın mitinginin de olmasından dolayı Türkiye kamuoyuna taleplerimizi ileteceğimiz bir gündü. Tüm basın kuruluşları orada olacaktı. 12.30’da bir basın açıklaması oldu.”

Tanık, olayın ayrıntılarına geçmeden önce Hopa’yı ve Lokumcu’nun içinde bulunduğu grubu mekânsal olarak tarif etti ve ilk polis müdahalesini anlattı:

“Hopa’yı tarifleyeyim. 20 bin insanın yaşadığı küçük bir ilçe. İki caddesi mevcut. Cumhuriyet Meydanı var. O güne kadar bugün de basın açıklamalarının yapıldığı bir meydan. Basın açıklaması saati gelmeden insanlar çaylarını topluyorlardı. Sanırım 11’i az bir şey geçe orada tulumlarla halay çeken insanların üzerine gaz ve suyla bir saldırı oldu.”

Tanık, olay günü Hopa’da olağanüstü bir polis mevcudiyeti olduğunu söyledi:

“Basın organlarında siz de görmüşsünüzdür. Yedi farklı ilden çevik kuvvet, özel harekatın Hopa’ya yığılması söz konusuydu. Söylediğim Cumhuriyet Meydanı’nın İnönü Caddesi’ne çıkan iki tane arası var. Oralarda da yine gaz maskeli ve kalkanlarla bir polis yığınağı. Dumlupınar Caddesi yine onun sağında, aynı biçimde kapalıydı.  Bizim Sait Caddesi dediğimiz iki tane uluslararası otobanın geçtiği tarafta da kolluk kuvveti yığınağı vardı.”

Tanık, polisin müdahalesi sonrasında insanların Dumlupınar Caddesi veya İnönü Caddesi tarafında kaçıştığını ancak kaçtıkları bölgelerden de bir “gaz bombası yağmuruna” maruz kaldıklarını söyledi. “Özellikle Dumlupınar Caddesi üzerindeki esnafa sığınmaya çalıştı halk. Dükkanlara sığınma görülünce de camları kırılarak gaz bombaları atılmaya başladı. O dönem S*** K*** diye bir arkadaş başından gaz fişeğiyle yaralandı. Bunun gibi birkaç arkadaş da bel bölgesi üstü ve aşağısından yaralandı.  Tüm bu saldırı esnasında da İnönü Caddesi üzerindeki esnafın ahşaptan çatısı olan mekanı gaz ısınmasıyla yanmaya başladı.”

Tanık, Metin Lokumcu’nun ölüm haberini saat 12.30’a doğru duyduklarını söyledi. Lokumcu’yla ilk müdahaleden önce ayaküstü sohbet ettiklerini aktardı. Hakim, tanığa çevik kuvvet polislerine kalas atıldığı iddiasını sordu. Tanık cevap verdi:

“Hayır. O meydanda herhangi talep doğrultusunda basın açıklaması olduğunda insanlar 15 dakika öncesinde gelirler. Bizim kültürümüzdür orada horon oynarlar. O gün de aynı şekilde horon oynanıyordu. Oynayanlar ve onların çevresinde de Hopalılar durumu izliyordu.  Orada toplanan kalabalığının üç katı bir kalabalık da horon izliyordu. Horona saldırı mevzu değildir ama… Sadece orada (izlemek üzere) toplananların üstüne de topyekun, hedef gözetmeksizin gaz ve su kullanıldı.”

Av. Eyüboğlu, tanığa polislerin, “Basın açıklaması için gelen grup miting alanına yürümek istedi” iddiasını ve miting alanına doğru herhangi yürüyüşün veya mitingi engelleme girişiminin olup olmadığını sordu. Tanık cevap verdi:

“Bizim basın açıklaması saati 12.30. Başbakan’ın Hopa’ya geldiği saat 14.30. Toplanan kitleye müdahale saati 11.00. İnsanların oraya (miting alanına) müdahale etmek gibi bir hedefi olamaz. AKP’nin miting alanına da Hopalılar gelecek. O anlamda da herhangi tarafa müdahale etmek gibi bir şans yok. Hiç kimse cesaret de etmez, aklına da getirmez. Hopa’da herkes iç içe yaşar.”

Av. Eyüboğlu tanığa önceki ifadesinde değindiği, polisler arasında geçtiğine şahit olduğu bir konuşmayı sordu. Tanık, konuşmaya Hopa’da bulunan çay ocakları bölgesinde şahit olduğunu belitti. Çevre illerden gelen polis güçlerinin, çay ocağında oturduğu sırada duyduğu diyalogu aktardı.

“Polisin telefon konuşmasına şahit oldum. Karşı taraf muhtemelen ‘neredesin’ diyor. ‘Oğlum küçük Küba’dayız burayı dağıtıp döneceğiz.’”

Av. Eyüboğlu tanıktan olay günü Hopa’da kullanılan gazın miktarını tarif etmesini istedi. Tanık, Hopa’ya yaklaşık 800 metre mesafede bulunan Sundura Mahallesi’nde dahi insanların gazdan etkilendiklerine ve gazın sebebini merak ederek Hopa’ya geldiklerine şahit olduğunu söyledi.

“Her taraf bir gaz bulutu altındaydı. Çok net ki, ellerindeki stoklarını tüketmek üzere oraya geldikleri netti. Metin hocamızın ölümünden hemen sonra da o dönemin kaymakamı aynen şu cümleyi kullanmıştı: ‘Gaz kullanma emrini ben verdim. Stoklardaki gazlarımız tükendi.’”

Av. Eyüboğlu tanığa görsellere de yansıyan, ambulans çevresinde gaz kullanımı iddiasını sordu. Tanık cevap verdi:

“Metin Hoca’nın ölüm haberini alınca hastaneye gittik. Yol boyunca sürekli bir gaz bulutu altında. Sahilde, daha yeni dolgu yapılan bir bölge, taşların üzerinde de komandolar ya da özel harekat, denizden Orta Hopa’ya doğru sürekli ateş halindeydiler. Hastaneye gittiğimizde hem jandarma hem polis hem sivil ekipler vardı. Orada da hastane gibi bir yerde yanında dere akıyor, dere tarafından hastanenin çatısına doğru ateş ediliyordu. Ambulans. Her yere gaz attıkları için ambulans, taksi, otomobil ne varsa etkilendi. Hopa’yı topyekun gaza boğma şeyi vardı.”

Metin Lokumcu’yu şahsen tanıyan tanığa, Lokumcu’da önceden bir kalp rahatsızlığı bulunup bulunmadığı soruldu. Tanık, Lokumcu’nun oldukça sağlıklı olduğunu. Fiziksel efor gerektiren ve dağların tepesinde gerçekleştirilen “atmaca avına” şehrin merkezinden yürüyerek gittiğini söyledi.

Tanık müdahaleden önce bir polis anonsu duymadığını, horon oynayan grubun ses sisteminin ve AKP miting alanındaki ses sisteminin gürültüsünden dolayı anonsun duyulma şansının bulunmadığını söyledi. Horon eşliğinde dans edilen bölgede “Hopalılar suyuna sahip çıkıyor” yazılı bir pankart bulunduğunu söyledi. Müdahaleler karşısında kaçacak yer kalmaması nedeniyle insanların çevredeki dükkanlara sığındıklarını aktardı.  

Polis müdahalesi sırasında aralarında Metin Lokumcu’nun da bulunduğu ileri yaşlı saygı gören kişilerden oluşan bir grubun polis kuvvetlerinin önüne geçerek “Yapmayın, etmeyin” dediğini aktardı. “Ona rağmen onlara yönelik saldırılar oldu” dedi. Tanık, sivil giyimli bazı kişilerin çevik kuvvet polislerine gaz silahını nasıl kullanacağını gösterdiklerine bizzat şahit olduğunu söyledi. Metin Lokumcu’nun ölümünden sonra tepkilerin çoğaldığını, herkesin Lokumcu’ya sahip çıkmak üzere hastaneye gittiğini söyledi.

Tanığın beyanlarını tamamlamasının ardından hakim, tanığı salonda bir sandalyeye oturttu. Diğer tanıkların dinlenmesinin tamamlanmasının ardından çıkabileceğini söyledi.

Tanık M.Ö.’nün Beyanları: Halay Çeken Gruba Ani Polis Müdahalesi
Tanık sözlerine Lokumcu’yu tanıdığını söyleyerek başladı. Halay çekilmesi esnasında Lokumcu’yu gördüğünü aktardı. Miting alanının bariyerlerle çevrili olduğunu etrafta yoğun polis varlığı söz konusu olduğunu aktardı. Polis müdahalesinin ansızın gerçekleştiğini vurguladı.

“Bizim ön tarafımızda, İş Bankası’nın önünde maskeli, büyükçe bir grup vardı. Hemen arkamızda da bir TOMA vardı. TOMA o halay çeken gruba bir uyarıda bulunmadan su sıktı. Peşinden gaz bombaları atmaya başladı. O arada Metin Hocam polislere doğru yürüyerek “ne yapıyorsunuz neden su sıkıyorsunuz bu insanlar halay çekiyor” dedi.

Engelleyemedik. Metin Hocamın çok gayreti oldu. Gaz ve su sıkmalar devam etti. Gruptan da polise pet şişeleri atıldı. İş Bankası’nın önündeki insanlara polisler su sıkıp gaz bombası atmaya başladılar. Eski postanenin arkası ve önünde bütün esnaflar sokağa dökülmüş, onlar da polise mukavemette bulunuyor. Bizim kontrolümüzden çıktı. Bir müddet geçti. Gaz bombaları fütursuzca atılmaya başlandı.”

Tanık, Metin Lokumcu’ya isabet eden bir gaz bombasını gördüğünü söyledi. Gaza maruz kalma anında hissettiklerini anlattı:

“Biri Metin Hoca’nın ayağının dibine düştü. O gazı içime çektiğim andan itibaren, zaten gözüm görmüyordu, nefesimi çekmek zorunda kaldım. İçime asit dökülmüş gibi oldu. Geriye dönerek, gözüm kapalı şekilde, Beslen diye bir lokanta var. Gidebildiğim kadarıyla giderek, masadaki su ve limonları yüzüme sıkarak kendimi rahatlattım. Bir daha olay yerine dönmedim. Sonra Metin Lokumcu’nun hastanede vefat ettiğin öğrendim.

Kendi sağlığımı düşünerek oradan ayrıldım. Ben oradan şanslı çıkmışım. Ziraat Bankası’nın olduğu bölgede postane binası var. İnanın bir sürü yaşlı insanlar yerde yatıyor. Su alarak o insanlara kendime yaptığım yardımı tatbik ettim. Sokakta gezilmiyor. Nefes alınmıyor. Miting alanıyla halay çeken grup arasında tam 250 metre mesafe vardı. (…) Bırakın oraya saldırmayı, oraya ben birey olarak gitmeye çalışsam üç bariyer var.

O halay çeken gruba polis müdahale etmeseydi biz güzel güzel müzik dinleyip dağılıp gidecektik. Saldırı başlamadan 15 dk.lık süreç içinde herhangi anons yapılmadı. Ben ordayken kesinlikle anons yapılmadığı gibi polislerin de saldırıya hazır vaziyette beklediğini hissettim. O gazı orada hissetmek. Çok tehlikeli bir şeydi. Bir şey olmadığı için çok şanslıyım.”

Tanık, Metin Lokumcu ölmeden önce polise taş vs atılmadığını, yalnızca pet su atıldığını söyledi.

Tanık, duruşma salonunda bir sandalyeye oturtuldu. Bir sonraki tanık çağırıldı.

Tanık Y. K.’nın Beyanları: Başbakanlık Koruma Şube Polisi Başkomiseri Darp Etti
Tanık, seçim arifesinde Başbakan’ın Hopa’ya geleceğinin bilinmesi nedeniyle çay üreticilerinin kontenjan ve kota sorunları hakkındaki taleplerini bildirmek üzere bir basın açıklaması yapılacağını söyledi.

“O gün alanda hiçbir şey yokken çok geniş bir güvenlik önlemi vardı. Başbakanlığın miting yapacağı alanla bizim alanımız arası yaklaşık 200-250m idi. Biz her zaman Hopa meydanında kendi görüş ve dileklerimizi dile getirirdik. Oraya gittiğimizde yine bağımsız bir basın açıklaması yapılmak üzereydi. Minibüste mikrofon vardı oradan seslenilmekteydik. Halaylar çekilmeye başlandığında, ben alana böylesi bir (polis) yığınağı olduğunu Hopa tarihinde ilk kez görüyordum.

Yaklaşık (miting alanının karşısındaki grupta) 100-150 kişi vardı. Tam halaylar çekilmeye başlandığı süre içerisinde TOMA ve panzerlerin bizim bulunduğumuz yer, eski belediye binası yanında TEB’in olduğu bina var.  Yoğun bir polis gücü oraya konuşlanmıştı. Aynı zamanda İş Bankası’nın arasında konuşlanmış ve de gaz maskeli polislerin var olduğunu gördüm. Dört yolda da sivil ekiplerin var olduğunu, Hopa’nın giriş meydanının bulunduğu yerde de polislerin varlığını görmüştüm.

Bir anda TOMA hızla gelip durdu, millet ne oluyor diye bakınca TOMA fıskiyesini döndürdü, tazyikli bir su fışkırttı. Millet geri kaçmaya başladı. O sırada İş Bankası’nda, ara sokakta konuşlanmış olanlar biber gazları atarak ve jopla saldırarak üzerimize geldiler. Biz iki tazyik arasında kaldık. Geri çekilirken orada bize abi diye baktıklarından, olayları sakinleştirmek, yatıştırmak için görev düştü.”

Tanık, maruz kaldığı polis şiddetini şöyle anlattı:

"Orada benim tanıdığım, istihbarattandılar sanırım, uzun boylu ve kısa boylu bıyıklı olan…  O sırada çevik kuvvet bizim üzerimize gelip bana bir tekme savurdu. Ben durun yapmayın dediğimde kaval kemiğime vurdu. Ben de o hırsla bir tekme savurdum. Diğerleri oradan ayrılmaya yüz tutmadı ki… Gaz bombası geldi önümüze düştü. Metin Lokumcu yanımdaydı.

İki istihbaratçı da öyle sessiz kaldılar bize karşı. Bir gaz bombası daha geldi. Öyle bir provoke vardı ki öyle bir şey yaşamadım… Ben bir sürü 1 Mayıslarda bulundum. Dövizler vardı. Dövizlerde gündemi, çaydaki kota ve kontenjanı, üreticinin sorunlarını ifade eden…. Taleplerin içinde HES’ler vardı. Masumane taleplerin olduğu ve dile getirildiği bir süreç… Bizi değil onların bizi sakinleştirmesi gerekirken bize saldırı oldu. Kaçacak yer bulamadık.

Göz gözü görmeyen bir şiddet ve gaz bombasına maruz kaldık. En son Metin Hoca’yı Hopa’nın girişinin bulunduğu yerde bir otobüsün orada, duruma müdahil olmak için oradayken gördüm, sonrasını görmedim.

Gaza maruz kaldığımda belediyeye çıktığımda belediye binasından, ana arter var, yolun orda tazyikler oluşunca insanlar elindeki peti atmıştır. Ben elinde taş olanı görmedim.”

Tanık, olaylar sırasında polisi sakinleştirmeye çalışan başkomiser rütbeli bir polisi, Başbakanlık koruma polislerinden birinin darp ettiğini ileri sürdü:

“O arada, belediyeyle Beslen arasında yoğun bir tazyik olduğu sürede TOMA gelirken başkomiser, üç yıldız, resmi giysili biri ‘Durun’ dedi, ‘Yapmayın, gitmeyin’ O sıra Başbakanlık korumalarından biri koşarak geldi. Direk ona bir vurdu yere yatırdı.”

Tanık, Lokumcu’nun bildiği bir kalp hastalığına sahip olmadığını söyledi. Olay anına ait görsellerin paylaşıldığı sırada kendisine “durup dururken tekme atan” çevik kuvvet polisini teşhis etti.

Tanığa soru sorulduğu sırada sanık avukatlarından biri tanığa “Sendikalısınız, bilebilirsiniz. 2911‘e (Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu) göre bildirim yapmadığınız için eyleminiz kanun dışı olmaz mı?” Soruya aile avukatları itiraz etti. Heyet başkanı itirazı üye hakimlerle müzakere etti. Sorunun tanığa sorulmasına karar verildi.

16.20’de duruşmaya 15 dakika ara verildi.

Tanık O.Y.’nin Beyanları
İlk müdahalenin gerçekleştiği alanda bulunan Cumhuriyet Büfe’nin işletmecisi, görgü tanığı O.Y. salona geldi. Tanık, Başbakanlık koruması olduğu ileri sürülen kişinin diğer polislere müdahalesini anlattı:

“Olay dükkanımın önünde meydana geldi. Kendisi miting alanına yürüyerek geldi. Polislerin elinden gaz silahını çekerek aldı, hem polislere küfretti hem de ‘Bunlara böyle gaz atacaksın’ dedi. Olayları Başbakanlık yakın koruma müdürü başlattı. Ortalığı karıştırmak için elinden geleni yaptı.”

Tanık, 250 metre mesafedeki miting alanına geçme şansının olmadığını, kentin üçe bölünmüş olduğunu söyledi. Dükkanının içine kadar gelen polis müdahalesini anlattı:

“Dükkanımızın içine gaz atıldı. Bir Hanımefendi çocuğuyla beraber dükkanımıza sığındı. Dışarı çıktım ‘atmayın’ diye bağırdım. Bu sefer camdan içeri gaz atıldı. ‘Çocuk hasta’ dedim. Çocuk fenalaştı.

Miting vardı. Dükkanımızı erken saatte açtık. Kardeşimi yaka paça almaya çalışınca, Metin Hoca ‘yapmayın’ dedi. Münakaşa yaşandı ama sonra Metin Hoca insanları durdurmak üzere meydana geçti. Defalarca gaz atıldı. Fenalaştı. Tam benim dükkanımın karşısında gaz atıldıktan sonra fenalaştı. İnsanlar koluna girdikten sonra ambulansa götürdüler.

Gazdan etkilendim. 12 m²’lik dükkanımın içine gaz atıldı. Koku çıkmadı. Biz dükkanı terk etmek zorunda kaldık. Dükkanı bıraktık kaçtık. O akşam hafif yağmur yağdı, yine insanların yüzü gözü yandı.

Sürekli toplumun üzerine atıldı. Özellikle de olayları yatıştırmaya çakışanların üzerine atılması benim dikkatimi çekti. Anons edilmedi. Başbakan’ın yakın koruma müdürü polisin kendisine de küfrederek gazı aldı. Pankart asılan yerde polislerin birinin kolunu bacağını kırdıklarını gördüm.”

Tanığa önceki ifadeleri sorulacağı sırada tanığın 2014 yılında verdiği ifade edilen dosya kapsamındaki bir beyanına tarih eklenmediği anlaşıldı.

Tanık N.A: Lokumcu’nun Fenalaşma Anları
Hopa’da kıraathanesi bulunan tanık N.A. salona geldi. Tanık, meydandaki kalabalığın halay çekmekte olduğu sırada su ve gazla müdahale yapıldığını ifade etti:

“Şaşırdık. El bombaları atıldı. Kaos yaratıldı. Müdahale edelim dedik, niçin gaz sıkılıyor? Elleri kaldırdık. Kalkan ellere gaz sıkılır mı? Gaz sıkıldı. ‘Metin Hoca fenalaştı’ dediler.  Gittim dedim ‘Metin nasılsın?’ ‘Necdet zordayım’ dedi. Ambulansla giderken ambulansın peşinden gaz sıktılar.

Hakim tanığa “Zordayım derken ne dedi tam olarak?” diye sordu. Tanık müdahale sırasında ambulansın altına da gaz atıldığını anlattı:

“Sıkıştım, dedi. Üç dört kez gaz yediğini gördüm. Giderken bize gaz sıktılar. ‘Gazı atın, gazı sıkın’ diye bağırıyorlardı. İş Bankası’nın önündeydim. Bankanın az ilerisinde kötüleşti. Büfenin karşısında.  Ayaktaydı. Biz koluna girdik. Rahmetli Osman Lokumcu vardı.  Ambulansa götürürken ambulansa gaz sıktılar. Personele teslim ettiğimizde ambulansın altına gaz geldi. Ambulans gittikten sonra çay ocağına gaz atıldı. Lokantaya gaz atıldı. 2. kattaki kıraathaneme gaz atıldı.”

Aile avukatlarından biri, dinlenen sanık çevik kuvvet polisinin, ambulansın altına da atılan, smoke gazının zararsız olduğunu ileri sürdüğünü hatırlattı. Tanık, “Kesinlikle yanlış. En az sekiz, on kişinin gazdan etkilenerek hastaneye gittiğini gördüm.”

Sanık avukatlarından biri tanığa, Lokumcu’nun kendisini yorduğunu ve efor sarf ettiğini ima ederek, “Metin Lokumcu’nun sizden daha fazla gaz yemesinin sebebi nedir?” sorusunu yöneltti. Soru avukatlarca tepkiyle karşılandı. Tanık, “Metin Lokumcu olayların olmaması için canla başla çalıştığı için kasıtlı yapılmıştır.” dedi.

Emekli Hopalı Muhtar Ş.Ç.’nin Beyanları
Ş.Ç olay günü çaycıların bulunduğu, polislerin de oturduğu bir yerde otururken bir emniyet görevlisinin telefonda “Az sonra küçük Moskova’nın ne olduğunu görürsün.” dediğine şahit olduğunu aktardı. Polislerin pankartlara müdahale anlarını aktardı:

“Alanın karşısında basın açıklamasıyla ilgili iki pankart vardı. Baktım emniyet güçleri onları indirmek için oraya koşuyor. Pankartı indiremedikleri için bayağı kinlendiler. Epey gaz attılar. Otele kaçtım. Otelin de camını kırarak gaz attılar. Gençleri kovalayan ekibin Metin Abi’yi sıkıştırdıklarını gördüm.”

Tanık, olaydan sonra beş gün gözaltında kaldığını söyledi. Ayrıca, olaydan sonraki gözaltı listelerinde Metin Lokumcu’nun ismini gördüğünü söyledi. Olay günü Ankara’da bulunan bir kişinin isminin de gözaltı listesinde bulunduğunu aktardı, “Gözaltı listesinin kesinlikle önceden hazırlandığını düşünüyorum.” dedi.

Bir tanık daha dinlendi.

Avukatların Beyan ve Talepleri
Av. Meriç Eyüboğlu Başbakanlık Koruma Müdürü M.Y.’nin olay günü küfrederek silah ateşlediğini, başka bir polisi kolundan tutup talimatlar verdiğini vurguladı. Bu kişinin mahkemede yargılananlardan çok daha sorumlu olduğunun söylendiğini ifade etti. Dosyada hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı bulunan M.Y. isimli kişinin, duruşmada bahsedilen koruma müdürü olup olmadığının tespit edilmesini mahkemeden istedi. Bazı sanıkların hala mahkemeye gelmediklerini ifade etti. Hala duruşmalara gelmemiş olan sanıkların tutuklanmasını talep etti. Erzincan’dan gelen kuvvetleri sevk ve idare eden amir M.G.’nin ve dönemin Hopa kaymakamı A.A.’nın mahkemede tanık olarak dinlenmesini talep etti.

Savcı, hala mahkemeye gelmeyen sanıkların dinlenmesi için “gerekli işlemlerin yapılmasını” talep etti.

Karar
Mahkeme heyeti duruşmaya gelmeyen iki sanığın tutuklanmaları talebini reddetti. Haklarında zorla getirme kararı çıkarılmasına karar verdi. Dönemin Hopa Kaymakamı ve Başbakanlık koruma müdürünün tanık olarak dinlenmeleri talebinin reddine karar verdi. Davanın bir sonraki duruşması 8 Nisan 2022 saat 09.30’da görülecek.

Dördü idari amir, 13 polis hakkında, “kasten yaralama neticesinde ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla, Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki yargılamanın beşinci duruşması, 1 Temmuz 2021’de görüldü.

İzleyiciler
Duruşmayı Sinop Nükleer Karşıtı Platform Derneği, İkizdere Çevre Derneği, TMMOB, Çevre Mühendisleri Odası, Hemşin Yaşam Derneği, TBB Çevre ve Kent Komisyonu, Ordu Çevre Derneği, Eğitim-Sen Trabzon Şube Başkanı, Şanlıurfa Barosu, Faili Belli - İnsan Hakları Davaları İzleme Sitesi, Sol Parti ile basından ANKA, AA ve DHA izledi

Adliye Önü
Trabzon Adliyesi önünde, bariyerlerle güvenlik önlemi alan polisin, adliyeye girişlere kontrollü olarak izin verdiği, kişilere adliyeye girme amaçlarının sorulduğu görüldü.

Yargılama
Duruşmada dokuz müşteki avukatı üç savunma avukatı, altı aile yakını ve bir sanık hazır bulundu, diğer sanık avukatları SEGBİS’le İzmir ve Ankara’dan bağlandı.

Duruşma başlangıcında, SEGBİS sisteminden gelen hışırtı sonucu, Hakim, sesin nereden geldiğini sordu.

Metin Lokumcu’nun bir kalp hastalığı bulunup bulunmadığı konusunda hastanelere yazılan müzekkerelere gelen cevaplardan hareketle, Lokumcu’nun bir kalp rahatsızlığına sahip olduğuna ilişkin bir kayıt olmadığı zapta geçti.

Şanlıurfa Barosu, Sinop Nükleer Karşıtı Platform ve İkizdere Çevre Derneği temsilcileri davaya katılma talebinde bulundu. Talepler oy birliğiyle reddedildi.

Sanık Polis Memuru T.B.’nin Savunması

Sanık polis memuru T.B. şöyle konuştu:

“Olay tarihinde Erzurum Çevik Kuvvet’te görev yapıyordum. Geçici görevle Hopa’daki mitingde görevlendirildik. Erzurum Çevik Kuvvet’ten 50- 60 kişilik bir grupla Hopa’ya geldik. Olayın yaşandığı gün inşaat alanıyla İş Bankası arasında konuşlandırıldık. Görev aldığımız esnada ben gazcı personeldim. Miting alanının arka tarafındaydık. Miting alanını tam olarak göremiyorduk. Aradan baya zaman geçti.

Bir basın açıklaması oldu yanlış hatırlamıyorsam. Basın açıklaması gerçekleştikten sonra bize talimat geldi. Talimata istinaden önce TOMA aracı suyla müdahalede bulundu. Orada bulanan tabureleri bize doğru atmaya başladılar. Gaz kullanmamız talimatı geldi. Yakın müdahale olduğu için Model 5 gaz tüpünü kullandık. Gruplar ikiye bölünerek oradan uzaklaşmaya çalışırken diğer gaz kullanıldı. Zet tüfeğiyle 37-38 kalibrelik … Normalde biz bunların eğitimini almıştık. O gazla müdahale ettik.”

T.B. olay günü Metin Lokumcu’yu görmediğini, onu tanımadığını söyledi. Her taraftan, “yerel halktan bile” saldırılar gelmeye başladığını, elindeki model 5 tipi gaz tüpü arızalanınca arkadaşının gaz mühimmatını aldığını; grubun ayrılmasını sağladıklarını aktardı. Olaydan sonra inşaat alanından kendilerine demirler atıldığını, yaralanmamak için kenara çekildiklerini ileri sürdü. Olay günü sorumlu amirlerinin E.D. olduğunu söyledi. Her timde bir ya da iki gazcının bulunduğunu söyledi. Olay günü gaz kullanan diğer sanıkları saydı. Bir gazcının üzerinde bulunan yelekte 32-33 tane zet tüfeği mermisi taşıyabildiğini, olay günü mühimmatını bitirip bitirmediğini hatırlamadığını söyledi.

Heyet başkanı hakim diğer sanıklara yaptığı gibi T.B.’ye de dava dosyasında bulunan görüntüleri tek tek sordu. T.B.’nin olay günü nerede bulunduğunu ve nerelere doğru hareket ettiğini anlamaya çalıştı. T.B. heyet başkanının sorusu üzerine kasklara numara yazılması uygulamasına değindi. Bu uygulamanın o dönemler yeni başlandığını söyledi, “Numaralara göre personel sabitlenecekti ama bu yapılmadı” dedi.

Heyet başkanı, olay gününe ait görsellerden polisin gaz kullanma anlarına ait bazı kareleri, gaz kullanımlarının doğru olup olmadığını sordu. Neden bazı kaskların mavi, bazılarının beyaz olduğu sorusuna “O dönem kask yetişmediği için bazılarına beyaz bazılarına mavi kask verildi” dedi.

Hakim sanığa dava dosyasındaki fotoğraflarda çevik kuvvet polisinin elinden gaz tüfeğini alarak atış yaptığı görülen takım elbiseli kişiyi sordu. T.B. “Cumhurbaşkanı’nın koruma müdürlerinden biri diye biliyorum” dedi.  Hakimin, fotoğraflardan sorduğu diğer teşhis sorularına T.B. “hatırlamıyorum” yanıtları verdi.

Hakimin sorularının ardından T.B. müşteki avukatlarınca sorgulandı. Av. Sercan Aran, T.B.’ye diğer sanık S.U.’ya ait bir fotoğrafı gösterdi. Sanık, S.U.’yu teşhis etti. Aran, S.U.’nun ifadesinde olay yerinde yaralandığını ve olay yerini terk ettiğini söylediğini hatırlattı, “Bu fotolardan anlaşıldığı kadarıyla olay yerini terk etmemiş” dedi.

Av. Sercan Aran, sanığın olay günü bulunduğu yer hakkında gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunu ileri sürdü. Söz konusu fotoğrafta sağdaki kişinin elinde metal yüzük olduğunu söyledi, açılan diğer fotoğraflarda, aynı kişinin yüzüğünün yeniden görüldüğünü paylaştı:

Burada da metal yüzük, yıpranmış bir zet tüfeği, kıyafet saç… O bölüme hiç gitmedim dediğiniz yeri açalım. Ben M*** Y*** ile bulunmadım dediğiniz bir hikaye. Buradaki kişi sizsiniz. Müdahalede bulunuyorsunuz. Bir şeyleri gizlemeye çalışıyorsunuz. Biz de ortaya çıkarmaya çalışıyoruz.”

“Aradan geçen 11 sene var. 11 sene önceki fotoğraflara bakarak yaşanan olayı anlatmaya çalışıyoruz. O dönem personelin çoğu genç ve yeni evli, diğer arkadaşların da yüzükleri vardır. Ara sokaklara girmediğimi söyledim. Evliliğimin ilk yılı. …. Devre yüzüğüdür. Devre yüzüğüne benzer bir yüzük vardı. Normal gümüş yüzük.”

Söz alan sanık avukatı, an itibariyle kovuşturma aşamasında bulunduklarını hatırlattı. “Tüm fotoğrafları önüne koyup tekrar tekrar üzerinden geçmek hem zaman kaybı hem yasaya aykırı” dedi.

Heyet başkanı hakim “Avukat beyler devam edecek. Size söz verdiğimizde itirazları dile getirirsiniz” dedi.

Müşteki avukatı Av. Nagehan Bulduk, sanığa olay günü gaz stoklarının bitirildiğine dair bir bilgilendirilme yapılıp yapılmadığını sordu. Sanık “Benim böyle bir tespit yapma yetkim yok. Bu tespiti yapacak kişi o ilin depocusudur.” cevabını verdi. Av. Bulduk sanığa olayla ilgili soruşturma geçirip geçirmediğini sordu. Sanık kısa bir süre düşündükten sonra “Bakmam lazım, aktif olarak çalıştığım için birçok soruşturma geçirdim.” dedi.

Söz verilen bir diğer müşteki avukatı sanığa “Kask genel olarak nasıl takılıyor?” sorusunu yöneltti. Sanık cevap verdi:

“Uyarılar yapıldıktan sonra emir talimatla ‘kask -maske tak’ talimatı geliyor. Saldırı başlayınca direk ‘kask takın’ diyebilir, kendi inisiyatifiyle de takabilir.”

Avukat sanığa önceki ifadesinde uyarı yapıldı demesiyle mevcut ifadesi arasında çelişki bulunduğunu hatırlattı. Sanık “Uyarı yapıldığını net olarak duymadım” dedi.

Sanık T.B’nin söz verilen avukatı Tekin Memiş Özkan şöyle konuştu:

“Huzurdaki sanık yargılamanın en başından beri samimi beyanlarda bulunmuştur. Ülkedeki hiç kimse Lokumcu’nun ölmesini istemezdi. Ortada bir toplumsal olay var. Zaten toplumsal olaylarda öyle bir psikolojik durum mevcut ki, gelecek bir emirle neyin ne şekilde neye evrileceğini kimse bilmiyor. Bunun için şurada mıydın burada mıydın? İdari soruşturma yapıldı. Müvekkil sanığın zet tüfeğini tutuş açısı örnek alarak idari soruşturma raporunda gösterildi. Zet tüfeğini açılı tutup atmanız lazım ki uzağa gitsin. Yapılan iki idari soruşturma var.

Başbakan’ın koruması M*** Bey gittikten sonra sanık herhangi gaz kullanımında bulunmadı. Başbakan korumasının emir verme yetkisi yoktur. Oradaki kişilerin bireysel güvenliğini teminle yükümlüdür. Burada gaz kullanımı yetkisi söz konusu değildir.

Olayla ve dosyayla alakası olmayan çok şey soruldu. Dağılın gaz kullanacağız emrinin verildiği basındaki görsellerden ortadadır. Müvekkilin duyuruyu duyma gerekliliği yoktur. Müvekkil kendisine verilen emir ve talimatları uygulamıştır.”

Söz verilen savcı, gazların kurallarına uygun kullanıp kullanılmadığına ilişkin uzman bilirkişi raporu alınmasını talep etti.

Duruşma 1 saat 20 dakika aranın ardından 14.00’te yeniden başladı.

Metin Lokumcu’nun Aile Fertlerinin Beyanları

Metin Lokumcu’nun ağabeyi Mete Lokumcu’ya söz verildi. Lokumcu şöyle konuştu:

“Burada sanki bir insan ölmemiş de doğal bir olay yaşanmış gibi konuşulması aile olarak zorumuza gidiyor. Çevreye, doğaya duyarlı bir insan öldü. Biz insanlarımıza, geleceğimize, çocuklarımıza daha iyi bir çevre bırakmak için mücadele ediyoruz (…) Biraz daha üsluplarına dikkat etsinler.”

Metin Lokumcu’nun kardeşi Ayşe Bekar, “Abim 55 yaşındaydı. Onunla empati kursunlar.” dedi. Diğer kardeşi Neşe Gülhan, “’10 sene önceyi hatırlamıyoruz’ diyorlar. Biz ilkokuldaki arkadaşlarımızın numarasını hatırlıyoruz da onlar nasıl hatırlamıyorlar aklım ermiyor.” dedi Lokumcu’nun kardeşi Mete Lokumcu, “Mütalaada polisi polise şikayet ediyoruz. Sadece bunu söylemek isterim.” dedi.

Avukatların Talep Edilen Bilirkişi Raporu Hakkındaki Beyanları

Av. Sercan Aran, alınacak bir bilirkişi raporu hakkında değerlendirmelerde bulundu:

“Savcı mütalaasında olayın oluş şekli ile ilgili ‘iç güvenlik uzmanlarından’ oluşan bir rapor alınmasını talep etti. İç güvenlik uzmanı dediğimiz kişi kimdir? Benim buna dair bir bilgim yok. Savcının buna ilişkin bir beyanı varsa bunu alabiliriz. İç güvenlik uzmanlığının bir akreditasyonla olunabilen bir meslek olmadığını düşünüyoruz.

Eski kolluk personeli gibi kişilerin iç güvenlik uzmanı sıfatıyla kitaplar makaleler yazdığını gördük. Mete hocamızın dediği gibi bu polisi polise şikayet etmek olur. Kullanılan gazın usulüne uygun olup olmadığının, eski kolluk personeli tarafından değerlendirilmesinin abes olduğunu, bunun taraflı bir değerlendirme olacağını düşünüyoruz. Bu mütalaaya katılmıyoruz.”

Av. Aran, iç güvenlik uzmanı sıfatı olan kişiler varsa da bu kişilerin emniyet teşkilatından değil jandarma teşkilatından seçilmesi gerektiğini söyledi. “Kolluk görevlilerinin yargılandığı davalarda dosyalar emniyete gönderilmez jandarmaya gönderilir. Böyle bir yol izlenmesini düşünüyoruz.”

“Gazın kullanım yoğunluğu da istendiği için bu uzmanlığı aşan bir şey olur. Ya bu hususlar çıkartılarak ya da bu hususta adli tıp raporu yeterli değilse bu heyete bir farmakolog, bir kardiyolog ve göğüs hastalıkları uzmanı ve bir kimya mühendisi eklenmesi gerektiğini düşünüyoruz.”

Yeni Hakim Ataması

Av. Aran, mahkemeye yapılacak yeni hakim ataması hakkında konuştu:

“Bu davada 5. celsedeyiz. Görevlendirme gereği Denizli’den ağır ceza mahkemesi başkanı atandığı için, bu hususun doğal hakim ilkesine aykırı olduğunu düşünüyoruz. Sanıkların sorguları yapıldı. Biz onların gözlerinin içine baktık. Çelişkili davranış biçimlerini, mimiklerini gördük. Doğal hakim ilkesi budur zaten, bir mahkeme heyeti hakiminin bir yargılamayı başından itibaren bizzat yürütmesi….

Tüm sanıkların dinlenmesi tamamlandı. Aslında karara doğru gittiğimiz bir evrede mahkeme başkanının değişmesini hukuka uygun bulmadığımızı, mahkemenin seyrine müdahale olduğunu düşünüyoruz. Bu bir ciddiyetsizliktir. Biz hep sanıkların duruşmaya getirilmesini savunduk. Getirilmelerinin çok faydasını gördük.”

Aran, mevcut mahkemeyi şöyle niteledi, “Başkanı değişmiş, sanıkları parça parça dinlenmiş, dinleyen başkanın gittiği bir mahkeme.”

Av. Aran tüm sanıkların dönemin Hopa Kaymakamı A*** A***’yı işaret ettiğini söyledi. Talebi tekrarlardı.

Av. Nagehan Bulduk, bilirkişi incelemesinin, hangi mesleğe mensup olduğunun tespit edilemediği bir heyet tarafından yapılmaması gerektiğini söyledi. “Polislerin değil, daha bilimsel, biber gazı diye bildiğimiz gazların salınımı halinde ne kadar etki ettiğinin ortaya konulabilmesi açısından adli tıpçılar olabilir.” dedi.

Av. Bulduk keşif talepleri olduğunu söyledi.

“Aradan çok zaman geçti, ‘konumları canlandırmak istiyorum’ dedi sanık. Olayın geçtiği yerleri bilmiyoruz ancak bu görüntüler, polis kamerasının çektiği kadar alanı gösteren görüntüler. Ortalık gaz bulutu altında olduğu için neyin nerede olduğu anlaşılamayan görüntüler. Başkaca tanıklara ve delillere ulaşıp ulaşamayacağımızın tespiti için delillerin toplanması gerektiğini düşünüyoruz.”

Müşteki avukatı Mert Ekinci, mahkeme heyetinin dinlenen sanıklar hakkında, duruşmalardan vareste tutulma kararının, bir takım gerçeklerin aydınlatılmasının önüne geçtiğini ileri sürdü.

Söz alan bir diğer müşteki avukatı, huzurda dinlenen sanığın başka bir sanıkla ilgili bilgiler verdiğini, CMK gereği çapraz soru sormanın müşteki avukatları olarak hakları olduğunu söyledi. “Doğrudan CMK 59/2 ve 201 dikkate alınarak ara kararınızdan rücu etmenizi istiyoruz. Onlar bu külfete katlanmak durumundalar.  Bizim çapraz sorgu ve doğrudan soru hakkımız ihlal edilmeden adil bir yargılama yapmamız gerekiyor” dedi.

Sanık avukatı Celal Kararoğlu, normal bir mühendisin yapacağı bir bilirkişi değerlendirmesinden sağlıklı bir sonuç çıkmayacağını, gaz kullanım mesafesi konusunda eğitim veren, lisanslı bir kişi olması gerektiğini söyledi. Gaz kullanım yoğunluğu konusunda ise bir bilirkişi değerlendirilmesinin yapılamayacağını ileri sürdü:

“Yoğunluk subjektiftir. Bilirkişinin değerlendirebileceği bir alan değil. Gazların muhtevası polislerin tasarrufunda değil. Yoğunluğunu ölçeceğiniz bir neticede polis memurlarını sorumlu tutamayız. Bu konuyu bir kimyacının değerlendirmesi gerekir ama o da mesafeyle ilgili değerlendirme yapamaz. Yoğunluk konusunun bilirkişi tartışmasına sokulmaması gerektiğini düşünüyoruz. İki noktayı ayırıp, bilirkişiye gitmeli.”

Av. Karaoğlu dosyaya sunulan hastane raporları hakkında şöyle konuştu:

“Dosyaya gelen sağlık raporları var. Birçoğunda zaten kayıt yok. Gelenler de 2007-2008 sonrası raporlar var. Ondan önce veri yok. Dijitalleşme olmadığı için kayıtlar düzenli tutulamamış. Bunu nereden anlıyoruz. SGK sisteminde 2007 öncesinde veri yok.”

Av. Karaoğlu, Lokumcu hakkında, ilgili sistemde bulunmayan bir sağlık raporu olduğunu, Hopa Devlet Hastanesi’nde 13-14 gün kaldığını ileri sürdü. Bu iddiaya Lokumcu ailesi fertleri tepki gösterdi.

Sanık avukatı Fuat Salih Şahin olay günü olup bitenlerin bir bütünlük ve kronoloji içerisinde görülemediğini söyledi. “Kırpık kırpık verilen görüntüler sanıklara sorulduğunda çok doğru bir tahlil ve değerlendirme yapılamaz.” dedi.

20 dakika karar arasından sonra ara karar açıklandı.

Karar

Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi; (1) olay günü kullanılan gaz hakkında bilirkişi alınması talebini ve müşteki avukatlarının tanık dinlenmesi hakkındaki taleplerinin mahkeme heyetindeki değişiklik nedeniyle bir sonraki duruşmaya bırakılmasına ve (2) savunmaları alınan sanıkları duruşmalardan bağışık tutulması yönündeki önceki karardan rücu talebinin reddedilmesine karar verdi. Bir sonraki duruşma 30 Eylül 2022 saat 10.00’da görülecek.

Dördü idari amir, 13 polis hakkında, “kasten yaralama neticesinde ölüme sebebiyet vermek” suçlamasıyla, Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki yargılamanın altıncı duruşması, 30 Eylül 2021’de görüldü.

Davada taraf avukatları ile Metin Lokumcu’nun eşi ve kardeşleri hazır bulundu.

Duruşmada, olay günü Hopa’da bulunan eski iki milletvekili tanık olarak dinledi. Mahkeme heyeti ve savcının değişmiş olduğu görüldü.

 Metin Lokumcu’nun kardeşi Mete Lokumcu, şöyle konuştu, “Metin Lokumcu herkesin abisiydi. Sanıklar burada pişkin pişkin savunmalar yaptı, ağzımızı açıp tek kelime etmedik. Ama artık sessizliğimi bozmak istiyorum. Şarlatanlık yaptılar, yalakalık yaptılar, Metin Lokumcu’yu katlettiler. Bunların en başında da şimdi Cumhurbaşkanı koltuğunda oturan Erdoğan vardır.”

Metin Lokumcu’nun oğlu Ulaş Lokumcu, değişen mahkeme başkanına hitaben, “Siz buraya ilk defa geldiniz. Biz sekizinci defadır buraya geliyoruz. Tarihe bir not düşün. Adil ve adalete uygun bir karar verin” dedi.

Aile avukatı Meriç Eyüboğlu davanın yargılama usullerine aykırı olarak olayın yaşandığı il olan Artvin yerine Trabzon’da görülmesini eleştirdi, keşif talebinde bulundu, “Hopa Davası olarak bilinen Hopalılar o gün yaşanan olaylar dolayısı ile yargılanıyor. O davada onlarca insan var yargılanan ve tek bir gün güvenlik sorunu olmadı. Ama Metin Lokumcu davası kaçırıldı. Trabzon’da bir yargılama yapmaya çalışırken, bir de başkan ve savcı değişikliği oldu. Bu adil yargılamaya uygun değildir. Bu yüzden de keşif yapılmasını talep ediyoruz.”

Av. Eyüboğlu, keşif sırasında dinlenmesini istedikleri tanıklar bulunduğunu, bu kişilerin olay günü Lokumcu’nun yanında bulunan kişiler olduğunu söyledi. Mahkeme başkanı “İki grup arasındaki mesafelerle alakalı benim de kafama takılan şeyler var. O alanın krokisi yok örneğin.” dedi. Keşif konusunda görüşü sorulan savcı, talebin mevcut aşamada reddini istedi.

Aile avukatı Sercan Aran, “Hopa’da o gün kolluk, barışçıl haklarını kullanmak isteyen yurttaşlara saldırmıştır. Birileri salt emir verdi diye o şey hukuka aykırı olmaz. İnsanlar meşru direnme hakları vardır. O gün o orada direnenler de zaten yargılanmaktadır.” değerlendirmelerinde bulundu.

Sanık polislerden birinin avukatı “’Emri verenler burada değil emri uygulayanlar burada’ diyorlar. Bu konuda katılıyorum. Emri verenler de burada olmalıydı” değerlendirmesinde bulundu.

Tanık Beyanları
Tanık olarak dinlenen dönemin CHP Artvin Milletvekili şöyle konuştu:

“Ben bu olayın başından sonuna kadar, hatta olaydan öncesinden beri hem görgü tanığıyım hem bilgi tanığıyım. Olaydan dört gün önce 26 Mayıs’ta, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu Artvin’de miting yapacaktı. Bizler de Hopa’da yapalım diye konuşuyorduk çünkü Başbakan’ın yapacağı biliniyordu. Yani olaydan çok öncesinden bu biliniyordu. ‘Başbakan’ın mitingi Hopa’da yapılmaya uygun değildir’ diye güvenlik birimleri bir rapor hazırlıyor. Buna rağmen o mitingin Hopa’da yapılmasını istediler Sayın Başbakan Sarp Sınır Kapısı’ndan geçerek Gürcistan ziyareti sonrası Hopa’ya geldi. Mitingden önce yol boyunca seçim afişlerimizin tamamı kaldırıldı. Başbakan’ın Miting alanı ile Hopa Meydanı arasındaki mesafe 200 metre kadardır, arada polis araçları var. İki alanda birbirini göremiyor zaten. Herkes horon oynuyordu. Ben de izliyordum. Sayın Başbakan daha gelmemişti. İki askeri helikopter belirdi saat 11.00’e geliyordu. O helikopterler meydanın üzerinden alçak uçuş yaptı ve korku yarattı. O sırada ne olduğunu anlamadan, bir anda gaz ve su geldi. Namus şeref sözü verdim. O sırada hiçbir uyarı yapılmadı, yapılsaydı duyardım. Bizzat ben oradaydım. Üst geçitten dönemin Kaymakamı ve güvenlik görevlileri alanı izliyordu.”

Dönemin bir diğer CHP milletvekili olan tanık şöyle konuştu:

“Olayın olduğu gün seçim dönemiydi. Olay anında ben Yusufeli’nde seçim çalışmasındaydım. Hopa ilçe başkanımız beni arayarak ciddi olaylar olduğunu söyledi. Çalışmamı yarıda bırakarak Hopa’ya döndüm. Hopa’ya geldiğimde olağan üstü güvenlik önlemlerinin alındığını gördüm. ‘Metin Lokumcu’yu kaybettik’ dediler. Hastaneye gittik hemen. Orada çok ciddi bir kalabalık var. Otopsiye ben de girdim avukat olarak. O gün orada olan Osman Lokumcu, Metin Lokumcu’nun gaza maruz kaldığını ve polisin muamelesini anlattı. Otopsi sırasında Metin Lokumcu’nun üzerinde darp izleri gördüm. Savcıya bunların tutanağa geçilmesini istedim.”

Karar
Trabzon 2. Ağır Ceza Mahkemesi ara kararında keşif taleplerini reddetti. Olay tutanağını düzenleyen polislerin tanık olarak dinlenmesine karar verdi. Katılanlara mahkemenin dinlemesini istedikleri tanıkları neden seçtikleri bilgisini içerecek şekilde tanık dinlenmesi başvurusu hazırlamaları için ek süre tanıdı. Davanın bir sonraki duruşması 26 -27 Ocak 2023’te görülecek.