Uluslararası Af Örgütü, Yunanistan'ın Kos (İstanköy) adasında bu hafta gerçekleşen araştırma misyonun ardından bir açıklama yaptı. Açıklamada, "Avrupa Komisyonerleri Timmermans ve Avramopoulos'un Kos adasında gerçekleştirdiği bugünkü ziyaret, adada insanlık dışı koşullarda kalan ve aralarında çocukların da bulunduğu binlerce mültecinin uzun süren ıstırabına son vermek için derhal harekete geçmek için vesile olmalıdır" denildi.

Uluslararası Af Örgütü, dün akşam mültecilere yönelik şiddetli bir saldırıya tanık oldu ve adadaki mültecilerin genel olarak karşılaştığı korkunç koşulları belgeledi.  Araştırmacılar, yerel otoriteler tarafından kaydedilmek için kavurucu sıcak altında ve kalabalıklar arasında günlerce beklemek zorunda bırakılan bir haftalık çocukları gördü, yetişkinlerin yanında içler acısı durumda gözaltında tutulan refakatsiz çocuklarla röportaj yaptı.

Kos (İstanköy) adasından henüz dönen Uluslararası Af Örgütü Yunanistan Araştırmacısı Kondylia Gogou durumu şöyle özetledi.

"Bizim Kos'ta (İstanköy) görüştüğümüz mülteciler, Suriye, Afganistan ve Irak'ın da aralarında  olduğu ülkelerdeki savaştan ve kovuşturmadan kaçmışlardı. Bazıları aileleriyleydi ve çocukları da vardı, fakat diğerleri tek başlarına seyahat ediyorlardı. Mülteciler cehennemvari koşullara katlanmak zorundalar ve onların bu durumuna karşı yetkililerin kayıtsızlığı korkunç."

Mültecilere saldırılar

Dün gece yarısı Uluslararası Af Örgütü ekibi, 15-25 kişiden oluşan bir grubun Kos'taki (İstanköy) mültecilere sopa kullanarak fiziki saldırıda bulunduğuna tanık oldu. Grup bu sırada "ülkenize geri dönün" gibi sözler ve diğer küfürler sarfetti. Grup aralarında Uluslararası Af Örgütü personelinin de bulunduğu aktivistleri tehdit etti. Fotoğraf çeken bir aktivistin kamerası alındı ve hafif şekilde yaralandı. Polis grubu durdurmadı ve çevik kuvvet sadece fiziksel saldırı başladıktan sonra kalabalığı dağıtmak için biber gazı kullanarak müdahale etti.

Saldırıyla ilgili olarak Kondylia Gogou, "Dün geceki şiddetli saldırıyla birlikte bir kez daha mülteciler ve onlara yardımcı olan aktivistlerin içinde bulunduğu tehlike belirginleşti. Mültecilerin korunduğundan emin olmak için tüm yönleriyle derhal harekete geçilmeli" dedi.

Kos'taki (İstanköy) insanlık dışı koşullar

Uluslararası Af Örgütü ziyaret ettiği sırada yaklaşık 3.000 - 4.000 mülteci adada kalıyordu. Herhangi bir resmi karşılama tesisi yok, pek çok mülteci Yunan ana karası ve ilerisine doğru yolculuklarına devam etmeden önce kaydolmak için sefil koşullarda bekliyor. Çoğunluğunun Suriye'den, Afganistan'dan ve Irak'tan olduğu belirtiliyor. Yunan sahil güvenlik personeline göre Haziran 2015'deki hareketlenmekle birlikte bu yıl Kos (İstanköy) adasına 31 binden fazla mülteci varmış durumda.

Pek çok mülteci kalacak yeri ve konaklamayı karşılayamıyor, dışarıda, korkunç koşullardaki çadırlarda veya harap haldeki Captain Elias Oteli'nde uyuyor. Yerel sakinler ve insani yardım STK'sı Médecins Sans Frontières (Sınır Tanımayan Doktorlar) yardım sağlasa da, yerel yetkililer çok az destek sağlamış ve hatta umumi tuvaletleri kapatmış durumda.

Kos'taki (İstanköy) polis adadan ayrılmadan önce insanları kaydetmek için eski bir polis karakolunu kullanıyor. Uluslararası Af Örgütü araştırmacıları, karakolu 2 Eylül günü ziyaret etti ve aralarında avluda oturan annesinin kucağında bir haftalık kız bebeğin de bulunduğu 100'e yakın mülteci gördü. Kaydolmak için bekleyenlere su sağlanmıyor. Yoğun yaz sıcağından onları koruyan tek şey ise ortada sadece birkaç kişiye gölgelik sunan bir şemsiye.

Polis karakolundan içeri 200-300'den fazla kişi girmeyi bekliyor, bazıları bitmesi için günlerdir beklediklerini söylüyor. Irak'tan 28 yaşında bir adam bir haftadır beklediğini söyledi.

Adadaki Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği personeli haricinde yetkililer tarafından hassas grupların tanımlanması ve hakları için bir bilgi sağlanmıyor.

Durum yerel yetkililerin yeterli kapasiteye sahip kalıcı bir karşılama merkezi kurma hususundaki isteksizliği ve duruma koordineli bir şekilde etkin karşılık verilememesi nedeniyle daha kötü bir hale geliyor.

Bu başarısızlıklar, Ağustos'un ortasında, 2000'den fazla insanın yerel bir stadyumda insanlık dışı koşullar altında kilitlendiği zaman ise bir krize dönüştü. Elde edilen veriler, kaydedilmeyi bekleyen mültecilere karşı polisin aşırı güç kullandığını gösteriyor.

Yetişkinlerle birlikte gözaltında tutulan çocuklar

Uluslararası Af Örgütü, yetişkin şüphelilerle birlikte aynı polis nezarethanesinde tutulan ve yaşları 16 ile 17 arasında değişen üçü Pakistanlı, biri Suriyeli dört erkek çocuğuyla görüştü.

Çocukların gözaltı koşulları dayanılmaz boyuttaydı: Eski ve kirli bir yatak, battaniye yok, ışıklar bozuk, kirli ve taşmış tuvaletten gelen güçlü bir koku.

Aile üyeleri olmadan Kos (İstanköy) adasına gelen 16 yaşındaki Suriyeli çocuk şunları söyledi: "Yunanistan'a başka bir mülteci ailesiyle birlikte seyahat ettim. Polise pasaportumu gösterdiğimde, beni gözaltına aldılar. Ailem gözaltına alındığımdan beri benden haber almadı."

Çocuğun gözaltına alındığından beri üç gündür bir avukata veya yasal tavsiyeye erişimi yok.

Konuyla ilgili konuşan Kondylia Gogou, "Turist aileler Kos'ta yaz tatillerinin tadını çıkarırken, yerel aileler çocukları okula geri göndermeye hazırlanırken, mülteci çocuklarının çektiği ıstırabın keskinliği daha net olamazdı" dedi.

Yunan hükümetinden elde edilen rakamlara göre, Temmuz ve Ağustos aylarında deniz yoluyla 157 bin kişi Yunanistan'a geldi. 2015'in ilk sekiz ayında ise 230 binden fazla kişi deniz yoluyla geldi. Bu rakam, geçen yılın aynı döneminde varış yapan 17 bin kişiden 13 kat daha fazla. Gelenlerin büyük çoğunluğu mülteci.