COVID-19 pandemisi karşısında yaklaşık 100 bin mahpusun erken tahliye edilmesini sağlayacak olan fakat tahliyesi değerlendirilmesi gereken birçok kişiyi kapsamayan kanunun meclisten geçmesinin ardından Uluslararası Af Örgütü Türkiye Kampanyacısı Milena Buyum şunları söyledi:

“Türkiye’nin cezaevlerinde uzun süredir devam eden aşırı kalabalıklığı azaltmaya yönelik her türlü adımı memnuniyetle karşılıyoruz; fakat sadece alternatif bir tedbir olmadığı zaman başvurulması gereken tutuklu yargılama nedeniyle cezaevinde bulunan on binlerce kişinin durumunun tahliye edilmek üzere değerlendirilmeyecek olması derin bir hayal kırıklığı yaratıyor.

Türkiye’nin aşırı derece geniş terörle mücadele yasaları kapsamında adil olmayan yargılamalar sonucunda haklarında hüküm verilen kişiler şimdi de bu ölümcül hastalığa yakalanma ihtimaline mahkum ediliyor.”

Türkiye'nin aşırı kalabalık cezaevleri, ciddi bir hijyen eksikliğinden dolayı özellikle risk grubundaki mahkum veya tutuklu mahpuslar için tehlike arz ediyor. Yeni tedbirler, tutuklu yargılanan, yani herhangi bir suçtan hüküm giymemiş kişiler; gazeteciler, avukatlar, siyasi aktivistler ve insan hakları aktivistleri dahil olmak üzere sadece konuştukları için aşırı geniş terörle mücadele yasaları kapsamında hüküm giymiş kişiler; hatta ileri yaş veya sağlık problemleri nedeniyle yüksek risk altında olan terörle mücadele yasaları kapsamında mahkum edilmiş kişiler de dahil olmak üzere bazı mahpusların serbest bırakılmasına izin vermiyor.

Adalet Bakanı’nın beş açık cezaevinde 17 hükümlüye COVID-19 teşhisi konulduğunu ve bu hükümlülerden üçünün ise hayatını kaybettiğini açıkladığı gün, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da kanunda değişiklik yapılmasına dair teklif 13 Nisan’da TBMM’de kabul edildi.

Milena Buyum sözlerini şöyle sonlandırdı: “Türkiye hükümeti doğru olanı yapmalı ve yalnızca barışçıl düşüncelerini açıkladığı için cezaevinde tutulan herkesi serbest bırakmalıdır.

Ayrıca yetkililer, tutuklu yargılanan kişiler ile yaşı veya sağlık sorunları nedeniyle özellikle risk altında bulunan mahpusları hangi suçtan mahkum edildiği ve cezaevine gönderildiğine bakılmaksızın tahliye etmeyi ciddi şekilde değerlendirmelidir.”

Arka Plan

Uzun zamandır beklenen yargı paketi nihayet 31 Mart'ta TBMM’ye getirildi. 2 ve 3 Nisan'da Adalet Komisyonu’nda değerlendirilen paket, kapsamını genişletecek önemli bir değişiklik yapılmaksızın kabul edildi.

Devlete karşı işlenen suçlar, cinayet, cinsel ve uyuşturucu ile bağlantılı bazı suçlar ve terörle mücadele yasaları kapsamında mahkum edilmiş olanlar hariç hükümlüler haklarında verilen cezanın yarısını cezaevinde geçirecekler.

Bazı hükümlüler, cezasının uzunluğuna ve durumunun hassasiyetine bağlı olarak erken tahliye edilecek veya cezasını ev hapsinde tamamlayacak. Bunlar arasında 65 yaşından büyükler, küçük çocukları olan kadınlar ve ciddi hastalığı olan mahkumlar bulunuyor.

Zaten açık bir cezaevinde bulunanlar, Mayıs ayı sonuna kadar ev hapsinde kalmak şartıyla tahliye edilebilecekler. Salgının devam etmesi durumunda ev hapsi uygulaması iki kere iki ay daha uzatılabilecek.

Çok sayıda uluslararası insan hakları kuruluşu Türkiye’ye yasa kapsamı dışında bırakılan mahpusların da tahliye edilmesini sağlama çağırısında bulundu. İnsan hakları ve ifade özgürlüğü alanında çalışmalar yürüten 27 sivil toplum örgütü ortak bir açıklama yayımladı; ayrıca Türkiye’den ve diğer ülkelerden on binlerce kişi, değişiklik teklifinin kapsamının genişletilmesi için Adalet Bakanlığı’na yönelik başlatılan imza kampanyasına katıldı.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinin açıklaması:
https://www.coe.int/en/web/commissioner/-/covid-19-pandemic-urgent-steps-are-needed-to-protect-the-rights-of-prisoners-in-europe

İngiltere ve Galler Barosu İnsan Hakları Komitesinin açıklaması:
https://www.barhumanrights.org.uk/political-prisoners-in-turkey-in-the-face-of-the-covid-19-pandemic/

Sivil Toplum Örgütlerinin Ortak Açıklaması:
https://amnesty.org.tr/icerik/ortak-aciklama-covid19-riskiyle-karsi-karsiya-olan-mahpus-gazeteciler-insan-haklari-savunuculari-diger-kisileri-bir-an-once-serbest-birakmaya-cagiriyor