Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) Hindistan Şubesi bugün bir açıklama yayımlayarak, Arakanlı sığınmacıları Myanmar’a sınır dışı eden Hindistan hükümetinin uluslararası hukuku hiçe saydığını söyledi.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) 4 Ocak’ta yayımladığı açıklamada, gözaltında tutulan beş kişilik Arakanlı bir ailenin, Hindistan’daki BMMYK şubesinde sığınmacı olarak kaydedildikten bir gün sonra Myanmar’a geri gönderildiğini söyledi. Kurum, Myanmar’a geri dönmeyi isteyip istemediklerinin belirlenmesi için gözaltında tutulan kişilere erişim taleplerinin de Hindistan yetkilileri tarafından cevapsız bırakıldığını belirtti. BMMYK, Hindistan’ın sığınmacıları koşulların geri dönüşe elverişli olmadığı Myanmar’a geri gönderme kararını kınadığını ifade etti.

UAÖ Hindistan Şubesi Kıdemli Kampanyacısı Abhirr V P konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Hükümetin, BMMYK’nin sığınmacı olarak kaydedilen aileye erişim taleplerini görmezden gelmesi son derece endişe verici. Hükümetin yaptıkları, uluslararası mültecileri koruma mekanizmalarının ve BMMYK’nin yetkisinin hiçe sayıldığını gösteriyor” dedi. Abhirr V P sözlerini şöyle sürdürdü:

“Sığınmacıların ve mültecilerin sınır dışı edilmesi, Hindistan’ın uluslararası teamül hukuku gereğince sahip olduğu yükümlülüklerinin ihlalidir. Uluslararası teamül hukuku, hükümetlerin insanları ağır insan hakları ihlallerine uğrayabilecekleri bir yere geri göndermesini yasaklar.”

2 Ocak’ta ülkeye yasadışı girdiği iddiasıyla gözaltına alınan Arakanlı bir erkek sınır dışı edildi. Ertesi gün, beş kişilik bir aile Myanmar’a zorla geri gönderildi. Söz konusu aile, geçerli belgeleri olmadan Hindistan’a girdikleri iddiasıyla gözaltına alınmıştı ve 2014’ten beri Assam’da cezaevinde tutuluyordu. Haber ajansları, Assam’daki Tezpur cezaevinde gözaltında tutulan on Arakanlının daha sınır dışı edilebileceğini bildirdi. Ekim 2018’de Arakanlı yedi erkek Manipur eyaletinden Myanmar’a sınır dışı edilmişti.

“Sığınma talep eden insanları, hayatlarının sürekli tehlike altında olacağı bir yere zorla geri göndermek kabul edilemez ve vicdana sığmaz. Hindistan hükümeti geçmişte, Myanmar’a geri gönderilen Arakanlıların gönüllü döndüklerini açıklamıştı. Ancak yetkililerin tüm Arakanlıları ‘yasadışı göçmen’ olarak adlandırdığı ve BMMYK’nin gözaltında tutulan kişilere erişimini engellediği düşünüldüğünde bu açıklamayı doğru kabul etmek zor” diyen Abhirr V P, sözlerini şöyle sonlandırdı:

“Myanmar’ın Arakan eyaletindeki Arakanlılar halen sistemsel ayrımcılığa uğruyor. Seyahat özgürlükleri ve temel hizmetlere erişimleri sert bir biçimde sınırlandırılıyor. Arakanlılara yönelik katliamlardan sorumlu güvenlik güçleri ise halen adalet önüne çıkarılmadı.”

Arka Plan

Ağustos 2017’den bu yana Arakan eyaletinin kuzeyindeki Arakanlıların yüzde 80’inden fazlası, yani 700 binin üzerinde Arakanlı kadın, erkek ve çocuk, Myanmar güvenlik güçlerinin şiddet harekatından kaçarak komşu ülkelere sığındı. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin verilerine göre BMMYK’nın Hindistan’daki şubesinde yaklaşık 18 bin Arakanlı mülteci ve sığınmacı kayıtlı bulunuyor. BMMYK Hindistan’da kayıtlı mültecilere kimlik kartları, sığınmacılara ise belgeler veriyor. Bu belgeler, keyfi gözaltıların, tutuklamaların ve sınır dışı uygulamaların engellenmesine yardımcı oluyor.

Irkçılık, ırk ayrımcılığı, yabancı düşmanlığı ve bununla bağlantılı tahammülsüzlük üzerine çalışan BM Özel Raportörü Ekim 2018’de, Hindistan hükümetinin Arakanlıları Myanmar’a geri gönderme planlarından endişe duyduğunu ifade ederek, böyle bir adımın zorla geri gönderme (refoulement) teşkil edebileceğini ve uluslararası hukukun ihlali olabileceğini belirtti. Özel Raportör ayrıca 200 civarında Arakanlının Hindistan’a yasadışı girme suçlamasıyla uzun sürelerle gözaltında tutulmasından kaygı duyduğunu da söyledi.