Bugün New York Times gazetesinin en arka sayfasında kocaman bir elbise askısı var. Uluslararası Af Örgütü’nün verdiği bu ilan, Arjantin’de kürtajın yasallaşmasına destek çağrısı yapıyor. Askının altındaysa bir uyarı yer alıyor:

“Dünyanın gözü üzerinizde.”

Farklı ülkelerdeki yürüyüşlerde kadınların ellerinde elbise askısı taşıdığını görmüştüm. Ancak askıların kürtajla bağlantısını bilmediğimden, uzun zaman ev içi iş bölümünü, ütü yapmayı sembolize ettiklerini düşünmüştüm.

Arjantin’deki kürtaj kampanyasında elbise askısının sembol haline gelmesi üzerine konuyu biraz daha düşündüm. Acaba elbise askısı, kürtajın “dolap içinde” yani el altından yapılmasını mı vurguluyordu?

Düşünmenin yetersiz kaldığı yerde konuyu araştırmaya karar verdim. Aslında elbise askısının sembol olmadığını, gerçekten bir kürtaj aracı olarak kullanıldığını öğrendim.

Kürtaja yasal ve güvenli erişimin olmadığı ülkelerde parasını denkleştirebilen ve vize alabilen kadınlar, kürtajın yasal olduğu ülkelere gidiyordu. Gerekli parayı denkleştiren ama başka yere gidemeyenler, gizlice kürtaj yapmaları için doktorlara yüksek tutarlar ödüyorlardı. Parasız ve çaresiz kadınlarsa, elbise askısı kullanmak veya çamaşır suyu içmek gibi son derece tehlikeli yöntemlerle düşük yapmaya çalışıyorlardı.

Kürtajın yasak olduğu dönemlerde kendi imkanlarıyla kürtaj yapmaya çalışan bir kadın, yaşadıklarını şöyle anlatmıştı:

“Doğum kontrol yöntemi kullandığım halde hamile kaldım. O günlerde kürtaj yasal değildi, o yüzden kendimiz yapardık. … Sanırım bir elbise askısıyla kürtaj yaptım. … Asla o günlere dönmek istemem, asla. Çok korkmuştum. Hastanenin acil servisine gittim çünkü kanamam vardı ve hastanedekiler [kürtajı] tamamladı. Kendi kendime kürtaj yaptığımı anlamışlardı.”

Yasaklar bugüne kadar kadınların kürtaj yapmasının önüne hiçbir şekilde geçemedi. Ama yer altına inen kürtaj, kontrolsüz ve tehlikeli bir hal alarak kadınların ciddi şekilde yaralanmalarına, bir daha çocuk sahibi olamamalarına ve hatta ölmelerine yol açtı.

Elbise askıları, yasadışı ve tehlikeli kürtaja çaresizce başvurmanın sembolü haline geldi.

Arjantin’deki kadın hareketi, kürtaj yasağını kaldırmak için harekete geçti. Aylardır devam eden hareket sonucunda kürtajın yasallaşması tasarısı Senatörler Meclisi’nden geçti. 8 Ağustos Çarşamba günü Senatörler Meclisi’nde ikinci oylama yapılacak. Tam oy alması halindeyse, ülkede kürtaj yasallaşacak.

Şu an Arjantin’de kürtaj ancak hamileliğin “annenin sağlığını tehlikeye attığı koşullarda” ya da tecavüz sonucu hamile kalma durumunda yapılabiliyor.

Kürtajın yasallaşması, Arjantinli kadınlar açısından ölümcül sonuçlar doğuran bu yasağı sona erdirecek. Kadınların güvenli bir şekilde kürtaja erişimini mümkün kılacak. En önemlisi de, kadın hareketinin ve dayanışmasının bir başarısı olarak tarihe geçecek.

Son 60 yılda 30’dan fazla ülke kürtaj yasaklarını daralttı veya kaldırdı. Kürtaj yasağını en son kaldıran ülke İrlanda oldu. Ancak Orta Amerika’da Küba ve Uruguay ile Mexico City şehri dışındaki yerlerde kürtaj hala yasak. Arjantin’den çıkacak kararın, diğer ülkelerdeki kürtaj yasağıyla ilgili tartışmaları da alevlendirmesi bekleniyor.

Tüm dünyanın Arjantin’i izlediği bu günlerde, Uluslararası Af Örgütü olarak bizim de gözümüz Arjantin’in üzerinde.

Elbise askılarına “Adios” (hoşçakal) diyeceğimiz o anı bekliyoruz.

Beril Eski
Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi
Basın Koordinatörü