1- Japonya: Evlilik eşitliğine emsal yargı kararı

Japonya'da üç eşcinsel çift, hükümetin anayasayı, evlenmelerine izin verecek şekilde değiştirmemesinin neden olduğu psikolojik zarar nedeniyle, 1 milyon yen (9 bin ABD doları) talep eden bir dava açtı.

17 Mart'ta Bölge Mahkemesi, Japon hükümetinin Japon anayasasının eşitlik hakkının ihlal edildiği ancak davacıların tazminat alma hakkına sahip olmadığına hükmetti. Uluslararası Af Örgütü Bölgesel Kampanyacısı Suki Chung, kararına yanıt olarak, “Mahkeme, Japon hükümetinin eşcinsel evliliklere izin vermeyerek ayrımcı ve anayasaya aykırı davrandığına karar verdi. Bu eşit haklar arayışında çığır açan bir adımdır. Karar, ülkedeki diğer eşcinsel çiftler tarafından açılan benzer davalar için önemli bir emsal teşkil edebilir" açıklamasında bulundu.

2- Güney Afrika: Popi ve Pongeka’nın ölümü soruşturulacak

G. Afrika’da öldürülen iki kadın Popi ve Bongeka için adalet arayışı sürdü. Kapsamlı, adil ve tarafsız bir soruşturma talebiyle toplanan imzalar ve dünyanın her yanından harekete geçen on binlerce insan sayesinde Güney Afrika yetkilileri soruşturmada ilerleme sağlamayı taahhüt etti.

Popi Qwabe ve Bongeka Phungula, Mayıs 2017’de bir akşam dışarı çıktı. İki arkadaş, KwaZulu Natal’e bağlı Durban’da drama öğrenimi görürken tanışmışlardı. Yetenekli iki genç kadının hayali oyuncu olmaktı. O akşam bir taksiye seslendiler. Sonrasında ise iki arkadaştan bir daha haber alınamadı. İki arkadaş vurularak öldürülmüş ve bedenleri yolun kenarına atılmıştı. Polis, cinayetleri gerektiği gibi soruşturmadı. İçinde iki genç kadına ait kan izleri ve eşyaların olduğu bir taksi bulundu. Kan izleri incelendi, ancak adli tıp kurumu sonuçları hiçbir zaman açıklamadı. Cinayetin üzerinden geçen üç yıl içinde ise kapsamlı bir soruşturma yürütülmedi.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde Popi’nin ailesi, dünyanın dört bir yanından toplanan imzaları teslim etmek için Güney Afrika Polis Teşkilatı (SAPS) yetkilileri ile bir görüşme gerçekleştirdi. Güney Afrika Polis Teşkilatı Başkan Yardımcısı ve Ulusal Dedektifler Başkanı’nın hazır bulunduğu toplantıda yetkililer soruşturmada ilerleme sağlamayı taahhüt etti. Takip ediyoruz. Kadın cinayetlerinin cezasız kalmaması için harekete geçen herkese teşekkürler!

3- ABD: Steven Tendo serbest bırakıldı

Uganda'daki işkence ve diğer ağır insan hakları ihlallerinden kaçan ve ABD’ye sığınma talebinde bulunan 35 yaşındaki Steven Tendo, ABD'de iki yılı aşkın bir süredir göçmen gözaltın merkezinde tutulduktan sonra nihayet özgür kaldı!

Steven, 2020 yılının Eylül ayında Uganda'daki tehlikeye geri dönme riski altındaydı, ancak acil eylem çabaları sınır dışı edilmesini engelledi. Küresel savunuculuk ve aktivizm faaliyetleri sayesinde, ABD'deki yeni yönetim nihayet 10 Şubat 2021'de Papaz Steven Tendo'yu serbest bıraktı. Steven, şu an sığınma talebinin kararını beklerken şartlı tahliyede serbest.

Bu, insanları gözaltından kurtarmak, ABD'deki göçmen gözaltı sistemini sıfırlamanın ilk adımıdır.

4- Birleşik Krallık: Tampon vergisini kaldırdı

Ocak 2021'de tüm kadın örgütlerinin yıllardır süren kampanyaları sonuç verdi ve Birleşik Krallık hükümeti "tampon vergisini" kaldırdı. Kadın hijyen ürünleri, yakın bir zamana kadar "lüks tüketim ürünü" olarak sınıflandırıldıkları için bu ürünlere %5 vergi uygulanıyordu. Mevcut durumda Avrupa Birliği tüm üye ülkelerde aynı değişikliği hayata geçirmeyi planlıyor.

5- Suudi Arabistan: Kadın hakları savunucusu Luceyn serbest bırakıldı

Suudi Arabistan'ın önde gelen kadın hakları aktivistlerinden Luceyn Haslul, yaklaşık üç yıl cezaevinde tutulduktan sonra Şubat 2021’de tahliye edildi. Luceyn, kadınların araç sürmesini yasaklayan yasanın yürürlükten kaldırılmasında kilit rol oynadığı halde ilgili yasada değişiklik yapıldığı tarihte erkek vasi yasalarına meydan okuduğu için tutukluydu. Ailesi ve dünyanın dört bir yanındaki insan hakları örgütleri Luceyn’in tahliye edilmesi için yılmadan mücadele etti ve şimdi onun yanı sıra gözaltında işkenceye maruz bırakılan herkes için adalet talep ediyorlar. Luceyn halen adli kontrol şartlarına ve seyahat yasağına uymak zorunda.

Kız kardeşi Lina, "Luceyn evinde ama hâlâ özgür değil. Mücadelemiz devam ediyor. Tüm siyasi mahpuslar serbest kalmadıkça tam anlamıyla mutlu olmayacağım" dedi.

Suudi Arabistan’daki sayısız aktivist hâlâ demir parmaklıkların ardında. Gerçek adalet ancak hükümet baskıcı kanunları kaldırıp işkence sorumlularından hesap sorduğunda sağlanabilir.

6- Avustralya: 60 sığınmacı serbest bırakıldı

Sığınmacılar için Kaynak Merkezi (ASRC), Ocak ayında Melbourne’da bir otelde tutulan 60 sığınmacının serbest bırakılacağını söyledi. Mültecilere, artık yürürlükten kaldırılan tıbbi tahliye yasaları uyarınca, Avustralya'ya nakledilmelerinin ardından bir yıldan daha uzun bir süre sonra köprü vizesi verilecek.

2019'un sonlarından bu yana yaklaşık 60 kişi, tıbbi tedavi için Manus Adası veya Nauru'dan Avustralya'ya getirildikten sonra Melbourne otel odalarında tutuluyordu. Avustralya'ya tıbbi tahliye kapsamında getirilen 192 sığınmacı ve mültecinin büyük çoğunluğu halen tutuklu durumda.

Sığınmacıların yakında serbest bırakılacağı haberini kutlayan aktivistler, sığınmacıların Avustralya'ya yerleşmelerine izin verilmesi gerektiğini söylediler.

7- Çin: İnsan hakları avukatı Yu Qensheng 2021 martın ennals ödülünü kazandı

Çin'deki insan hakları çalışmaları nedeniyle tutuklanan aktivistleri savunan ve “devlet iktidarını bozduğu” gerekçesiyle 17 Haziran 2020’de dört yıl hapis cezasına çarptırılan insan hakları avukatı Yu Wensheng, olağanüstü cesaret ve hukukun üstünlüğüne bağlılık gösterdiği için 11 Şubat 2021'de 2021 Martin Ennals Ödülü’nü aldı.

Martin Ennals Ödülü, Uluslararası Af Örgütü de dahil, dünyanın önde gelen insan hakları örgütlerinden oluşan bir jüri tarafından seçilen finalistlerle insan hakları savunucuları için verilen bir ödüldür ve risk altındaki insan hakları savunucuları için koruma ve destek sağlar.

8- Cezayir: Gazeteci Khaled Drareni serbest bırakıldı

7 Mart 2020'de bir protestoyu takip ederken tutuklanan ve Eylül 2020'de “silahsız toplanmaya kışkırtma” ve “ulusal toprakların bütünlüğüne zarar verme” suçlarından iki yıl hapis cezasına çarptırılan Cezayirli gazeteci Khaled Drareni, 19 Şubat'ta cumhurbaşkanlığı affıyla tahliye edildi!

Şartlı tahliye edilen Khaled, davasının Yüksek Mahkeme tarafından incelenmesinin ardından 25 Mart’ta serbest bırakıldı.

Davası 2020 Haklar İçin Yaz kampanyasında yer alan gazeteci, “Cezayir'deki tutukluların serbest bırakılmasına verdiği destek için Uluslararası Af Örgütü'ne kalbimin derinliklerinden teşekkür ederim" dedi.

9- Gazeteci Hakan Aygün için AYM’den hak ihlali kararı

4 Nisan’da tutuklanan Halk TV Eski Genel Yayın Yönetmeni Hakan Aygün, 6 Mayıs’ta görülen ilk duruşmada serbest bırakıldı. Aygün, ‘halkı kin ve düşmanlığa sevk etmek’ ve ‘halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri aşağılamak’ ile suçlanıyordu ve bu suçların her ikisi de hapis cezasını öngörüyordu.

Türkiye yetkilileri, ‘yalan haberler’, ‘tahrik’ veya ‘korku ve panik yaratma’ suçları ile mücadele bahanesiyle, pandemiye dair fikirlerini çevrimiçi ortamda dile getiren kişileri hedef alıyor.

Aygün, haksız tutukluluk yaşadığını belirterek AYM’ye başvuruda bulunmuştu. Yargılaması süreci devam ederken AYM, Hakan Aygün'ün tutuklu kalmasında ‘hak ihlali' olduğuna karar verdi. Serbest bırakılan Aygün’ün ise davası hala devam ediyor.

10- Çin: Aktivist Tashi Angchuck serbest bırakıldı

Tibet dili eğitiminin artırılmasının savunan ve ilk olarak 27 Ocak 2016'da “ayrılıkçılığı kışkırttığı” şüphesiyle resmen tutuklanan insan hakları savunucusu Tashi Wangchuk beş yıllık hapis cezasını çektikten sonra nihayet 28 Ocak 2021'de serbest bırakıldı.

Tashi, New York Times ile yaptığı röportajın ardından Çinli yetkililer tarafından gözaltına alındı. Serbest bırakılmasına rağmen, Çin'in yoğun gözetim ve gözdağı kullanma geçmişi olduğu ve özgürlüğünün bir illüzyona dönüşmemesi için Tashi’nin durumunu izlemeye devam ediyoruz.

---

İrem Celen
Yönetici Asistanı
Uluslararası Af Örgütü Türkiye