Çin hükümeti, online toplantı platformu Zoom’dan, platform üzerinde Tiananmen Meydanı’ndaki baskıları konu eden toplantılara son verilmesini ve toplantıları düzenleyen ABD merkezli aktivistlerin hesaplarının askıya alınmasını talep etti. Zoom yetkilileri bu talebi kabul etti. 

1989 yılında Çin'in başkenti Pekin'in Tiananmen Meydanı'nda ordu güçleri tarafından gerçekleştirilen baskında demokrasi talep eden binlerce kişi yaşamını yitirmişti. 

Zoom Çin’in suç ortağı mı oluyor?

Dijital haklar üzerine de çalışmalar yürüten Uluslararası Af Örgütü’nden İş Dünyası ve İnsan Hakları Araştırmacısı William Nee konu hakkında şunları söyledi:

“Çin hükümeti, Çin’de 3-4 Haziran 1989’da öldürülenleri hiç kimsenin anmamasını, konunun gündeme gelmemesini sağlamak için her yola başvuruyor. Zoom, Pekin’in Tiananmen’deki baskıları konu eden online toplantılara son verilmesi talebini kabul ederek, ifade özgürlüğünü hedef alan bu saldırıya suç ortağı olma riskine giriyor.”

‘İlkeler kârın önünde olmalı’

“Zoom, ‘anakara Çin dışındaki’ kullanıcıların gelecekte buna benzer müdahalelerle hedef alınmamasını sağlamak için adım atacağını açıkladı; ancak bu açıklamayla Zoom’un, anakarada yaşayanlara yönelik baskılara göz yumduğu ve yumacağı anlaşılıyor.”

“Zoom gibi teknoloji şirketleri, baskıcı hükümetlerin internet özgürlüğünü sınırlandırma taleplerine boyun eğmek yerine, ilkeleri kârın önüne koymalı ve internet özgürlüğünü savunmalıdır. Zoom tüm ticari faaliyetlerinde insan haklarına saygı göstermeli ve Çin’in güçlü sansür sistemi içinde bir araç haline gelmemelidir.”

Arka Plan

Zoom, geçen Cuma günü yayımladığı bir açıklamada, Çin hükümetinin talebi üzerine insan hakları akvitistlerinin hesaplarını askıya aldığını açıkladı ve Pekin’in ‘yasa dışı’ olarak adlandırdığı tüm toplantıları engelleyeceğini belirtti. Zoom ayrıca Tiananmen Meydanı’ndaki baskıları konu eden dört toplantıdan üçünü sonlandırdığını kabul etti. 

ABD’de yaşayan Çinli aktivist Zhou Fengsuo’nun hesabı, Tiananmen’deki protestolarla ilgili bir anma düzenlemesinden birkaç gün sonra kapatıldı.

Çin ordusunun Tiananmen Meydanı’ndaki protestocuların üzerine ateş açtığı 4 Haziran 1989’un yıldönümü vesilesiyle 3 Haziran’da Zoom’da bir anma etkinliği düzenleyen aktivist Wang Dan’ın hesabı da iki kez kapatıldı.

Her yıl Tiananmen anması düzenleyen aktivist Lee Cheuk-Yan’ın hesabı da kapatıldı.

Zoom’un yanlışlık yaptığını ve uygulamalarının “anakara Çin dışındaki kullanıcıları etkilememesi gerektiğini” kabul etmesinin ardından bu hesaplar yeniden açıldı.

Af Örgütü, “Şirketlerin insan haklarına saygı gösterme yükümlülüğü, ulusal yasalara ve düzenlemelere uygunluk durumundan bağımsızdır ve bundan önce gelir” açıklamasında bulundu.