ABD Başkanı Trump, uzun zamandır devam eden ulusal bir ayıbı kesin olarak sonlandırmaya söz vermek yerine, Guantanamo’daki mahkumları herhangi bir suçlama veya yargılama olmaksızın gözaltında tutmayı sürdürecek bir kararname imzaladı.

Donald Trump, 2016 yılının başlarında başkan adayı olarak şöyle demişti:

“Bu sabah Başkan Obama’yı Gitmo’dan, öyle değil mi, Guantanamo Körfezi’nden bahsederken izledim, açık tuttuğumuz, bu arada açık tutuyoruz, evet açık tutuyoruz. Ve inanın bana, orayı kötü adamlarla dolduracağız. Dolduracağız orayı.”

Bundan iki yıl sonra, 30 Ocak 2018’de Kongre’de yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Başkan Trump, şunları ifade etti:

“Sivillerin bulunduğu hastanelere bomba koymak gibi şeyler yapan teröristler şeytandır. Mümkün olan her koşulda tek seçeneğimiz, onları yok etmek. Gerektiğinde onları gözaltına alabilmeli ve sorgulayabilmeliyiz. Açık olmamız şart: Teröristler yalnızca suçlu değildir. Yasadışı düşman savaşçılardır. Deniz aşırı bir yerde yakalandıklarında terörist oldukları için terörist muamelesi görmeliler… Bu yüzden bugün başka bir sözümü daha tutuyorum. Buraya gelmeden hemen önce Savunma Bakanı Mattis’in dikkatine bir kararname imzaladım… askeri gözaltı politikamızı yeniden değerlendirmek ve Guantanamo Körfezi’nde bulunan gözaltı merkezlerimizi açık tutmak için… Kongre’den İŞİD ve El Kaide’yle olan savaşımızda teröristleri yakaladığımız, bulduğumuz her yerde gözaltına alabilmek için gerekli gücümüzün daima olduğunu güvence altına almasını istiyorum. Ve bu, bundan sonra birçok durumda Guantanamo Körfezi olacak.”

Durum böyle işte. Ölümcül güç kullanımıyla ilgili rahatsız edici manzaranın yanı sıra, hukuk dışı bir gözaltı rejiminin sürekli hale getirilmesi. Üstelik bu adım, Başkan George W. Bush yönetimi tarafından bazı kişilerin gözaltına alınması için mevcut anayasal ve uluslararası insan hakları hukukunun sağladığı korumaları engellemek üzere yanlış bir şekilde geliştirilen “terörle mücadele” çerçevesinin yinelenmesiyle atılıyor. “Terörle mücadele” çerçevesi, uluslararası hukuk gereğince işkence ve zorla kaybetme kapsamına giren suçlar da dahil olmak üzere ABD çalışanlarının Guantanamo ve başka yerlerde işlediği ve cezasız kaldığı sayısız insan hakları ihlaline neden oldu.

Başkan Trump’ın 30 Ocak 2018’de imzaladığı ‘Teröristlerin Yasal Olarak Gözaltına Alınmasıyla Amerika’yı Korumak’ isimli yeni kararname, Obama’nın imzaladığı ve Guantanamo gözaltı merkezini kapatmayı öngören kararnameyi iptal ediyor. O kararnameyi 22 Ocak 2009’da imzalayan Başkan Barack Obama, yönetiminin gözaltı merkezini bir yıl içinde kapatacağına söz vermişti. Sekiz yıl sonra o kararnamenin gereklerini yerine getirememenin yarattığı kötülüklere tanık oluyoruz.

Başkan Trump’ın imzaladığı kararname, gözaltına alma operasyonlarının “devam etmesi gerektiğini” belirtmekle kalmıyor, “bunun yanı sıra, gözaltına alınan başka kişilerin de ulusun koruması için yasal ve gerekli görülen durumlarda ABD’nin Guantanamo Körfezi Deniz Üssü’ne sevk edilebileceğini” ifade ediyor. Kararnamenin yürürlüğe girmesinden itibaren 90 gün içinde Savunma Bakanı, yürütmeden sorumlu diğer birimlere de danışarak Başkan Trump’a “kişilerin ABD’nin Guantanamo Körfezi Deniz Üssü’ne sevk edilmesiyle ilgili politikalar da dahil olmak üzere silahlı çatışmayla bağlantılı olarak ele geçirilen kişilerin yerleştirilmesi hakkında” politika önerilerinde bulunması gerekiyor.

Gözaltına alınan hiç kimse 14 Mart 2008’den beri Guantanamo’ya getirilmedi. Başkan Trump’ın göreve başladığı 20 Ocak 2017’den beri Guantanamo’daki üste gözaltında tutulan hiç kimse buradan başka bir yere sevk edilmedi. Yıllardır Guantanamo’nun kapatılması için çağrıda bulunanlar arasında, BM anlaşmalarıyla ilgili gözlemci heyetler ve BM uzmanları da bulunuyor. Söz konusu olan, ABD’nin uluslararası hukuk gereğince sahip olduğu yükümlülüklerdir. İlgili kararname ABD’yi, yükümlülüklerinin yanlış tarafında konumlandırıyor. Diğer hükümetler ve uluslararası toplum, bu geriye dönük adımı nedeniyle ABD’ye daha kapsamlı şekilde tepki göstermelidir.

SAYILARLA GUANTANAMO

• Başkan Trump 20 Ocak 2017’de göreve geldiğinde olduğu gibi şu anda da 41 kişi Guantanamo’da gözaltında tutuluyor.
• Gözaltı operasyonlarının başladığı 11 Ocak 2002’den beri toplamda 779 kişi Guantanamo’da tutuldu.
• 2002’de 632 kişi, 2003’te 117 kişi, 2004’te 10 kişi, 2006’da 14 kişi, 2007’de 5 kişi ve 2008’de 1 kişi Guantanamo’ya götürüldü. 2005’te hiç kimse götürülmedi.
• ABD Başkanlığının, Bush’tan Obama’ya geçtiği dönemde Guantanamo’da gözaltında tutulan 240 kişi vardı.

41 kişi ne zamandan beri Guantanamo’da tutuluyor?

• 2 kişi, gözaltı operasyonlarının Ocak 2002’de başladığı ilk günden beri Guantanamo’da.
• 15 kişi, ilk yıldan beri Guantanamo’da.
• 40 kişi, 10 yıldan fazla süredir Guantanamo’da tutuluyor (41. kişinin Guantanamo’da tutulma süresi Mart 2018’de diğer kişilerin süresini aşacak); 41 kişinin tamamı, Guantanamo’da tutuldukları süreden daha uzun süredir ABD tarafından gözaltında tutuluyor; bazıları 16 yıldan fazla süredir gözaltında.
• 41 kişiden en az 24’ü, Guantanamo’ya sevk edilmeden önce bazıları yıllar boyu olmak üzere CIA tarafından gizli bir şekilde gözaltında tutuldu.