Kamuoyuna sızan belge sivil toplum kuruluşlarının elini kolunu bağlayabilir

Orta Akdeniz’de arama-kurtarma faaliyetleri yapan sivil toplum kuruluşları için hazırlanan kusurlu bir davranış kuralları belgesinin sızan taslağını inceleyen Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü bir açıklamada bulunarak, söz konusu kurallar uygulamaya konursa binlerce mülteci ve göçmenin daha hayatlarının risk altında olabileceğini belirtti.

Uluslararası Af Örgütü’nün Avrupa Kuruluşları Ofisi direktörü Iverna McGowan konuya ilişkin açıklamasında, ‘‘Akdeniz’de hayat kurtaran STK’lar için önerilen davranış kuralları ters bir etki yaratarak insanların hayatlarını riske atabilir. STK’ların hayat kurtaran arama-kurtarma çalışmalarını kısıtlama girişimleri, kurtarma botlarının Libya yakınlarındaki tehlikeli sulara erişimini engelleyerek binlerce hayatı tehlikeye sokma riski taşıyor,’’ dedi.

İtalya tarafından taslağı hazırlanan davranış kuralları ilk olarak Avrupa Adalet ve İçişleri Konseyi’nin 6 Temmuz 2017’de gerçekleştirdiği gayrı resmi toplantıda sunuldu.

Anlaşma taslağı, Orta Akdeniz’de arama-kurtarma çalışmaları yapan STK’ların faaliyetlerini şöyle sekteye uğratabilir:

• Kurtarma faaliyetleri için Libya karasularına girmelerini engelleyerek,
• Batma tehlikesi baş gösterdiğinde gemilerin konumlarını belli edecek ışıklar kullanmalarını yasaklayarak,
• Kurtarılan mülteci ve göçmenlerin gerekli durumlarda denizdeki başka gemilere nakline izin vermek yerine, onları karaya çıkarmak üzere yeniden limana dönmeye zorlayarak. Bu da, STK’ların arama-kurtarma ekiplerinin onlara ihtiyaç duyulan alandan uzun bir süre zorla uzaklaştırılması suretiyle Orta Akdeniz’de daha fazla insanın boğulma riskiyle karşı karşıya kalmasına yol açabilir.

Tasarı, STK’lara ait gemilerden davranış kurallarını imzalamayan veya maddelerinden herhangi birine uymayanların içindeki insanların İtalya’ya tahliye edilmesine izin verilmeyeceği tehdidi taşıyor.

Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü, davranış kurallarının denizdeki kurtarma çalışmalarının daha etkin biçimde yapılmasını amaçlamak zorunda olduğunu ifade etti. Ayrıca, herhangi bir davranış kuralları belgesi hazırlanırken arama-kurtarma çalışmalarına katılan tüm ilgili gruplara danışılarak tasarı üzerine mutabakata varılması, kuralların Akdeniz’de kurtarma çalışmaları yapan tüm gemiler için geçerli olması ve tahliyeyle ilişkilendirilmemesi gerektiğini eklediler.

Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü bu davranış kurallarının, hem devletlerin hem de gemi kaptanlarının uluslararası hukuka göre belirlenen yükümlülüklerini ihlal edecek biçimde, bazı durumlarda kurtarma faaliyetlerini engelleyebileceğini ve makul bir zaman zarfında güvenli bir yere yapılması gereken tahliyeleri geciktirebileceği görüşünde.

İtalya’nın STK’lar için davranış kuralları önerisi, bu gruplara yönelik toplu bir karalama kampanyası yürütüldüğü ve İtalya’nın kurtarma ve tahliyelere ilişkin AB üye ülkeleriyle yükümlülüklerini paylaşma talebinde bulunduğu bir dönemde sunuldu. AB ve üye ülkeler, İtalya ve ön hatta bulunan diğer üye devletlere ihtiyaçları olan destek ve yardımı sağlamakta yetersiz kaldılar. AB bunun yerine, BM destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle beraber botları engelleme kapasitesini artırmak üzere Libya’nın sahil güvenlik ekibine eğitim vermeye odaklandı. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü, Libya sahil güvenlik güçlerinin pervasız ve tacizkar davranışlarını belgeledi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya yardımcı direktörü Judith Sunderland, ‘‘STK’lar, AB yapmadığı için Akdeniz’de insanları kurtarıyor. Denizde yaşanan trajedilerin boyutlarını ve göçmen ve sığınmacıların Libya’da karşılaştıkları korkunç istismarı göz önünde bulundurduğumuzda, AB’nin Libya sularındaki arama-kurtarma çalışmalarını sınırlamak için değil, daha sağlıklı hale getirmek için İtalya’yla işbirliği yapması gerekiyor,’’ şeklinde konuştu.

Arka Plan

Avrupa Parlamentosu sivil özgürlükler komitesi 12 Temmuz’da AP üyeleri, İtalyan sahil güvenliği, AB sınır yönetimi ajansı FRONTEX ve STK’ların katılacağı, ‘‘Akdeniz’de Arama-Kurtarma üzerine görüş alışverişi’’ oturumunu gerçekleştirecek.

Uluslararası Göç Örgütü’nün verilerine göre Orta Akdeniz’de Ocak 2017’den beri 2 binden fazla kişi hayatını kaybetti.

Uluslararası Af Örgütü geçtiğimiz hafta AB’nin başarısız politikalarının, hızla artan ölü sayısıyla ve binlerce mülteci ve göçmenin Libya’daki gözaltı merkezlerinde karşılaştığı korkunç istismarla ilişkisine dair ‘‘Kusursuz Fırtına’’ başlıklı bir rapor yayımladı. İnsan Hakları İzleme Örgütü de 19 Haziran’da Libya sahil güvenlik güçlerinin arama-kurtarma çalışmalarını güvenli bir biçimde yürütmekteki yetersizliğini ortaya koyan detaylı bir brifing yayımladı.

İtalya, ‘‘Mare Nostrum’’ politikasını 2014’te kaldırdığından beri STK’lar Libya’dan İtalya’ya geçmek isteyen 80 binden fazla mülteci ve göçmeni denizden kurtardı.

4 Temmuz’da Brüksel’de gerçekleşen bir basın toplantısında hem BM Mülteci Ajansı (UNHCR) hem de Uluslararası Göç Örgütü (IOM) STK’lar için önerilen davranış kurallarını eleştirdiler.

Bu yıl İtalya’da yapılan iki parlamento komisyonu soruşturması, arama-kurtarma çalışmaları yapan STK’ların kusurlu davrandığına ilişkin hiçbir kanıt bulamadı ve STK’ların arama-kurtarma faaliyetlerine yaptıkları katkıları kaydetti. İtalyan sahil güvenlik güçleri ve Deniz Kuvvetleri, STK’ların faydalı ve işbirliğine yatkın oldukları görüşünde olduklarını ifade ettiler.

---

Daha fazla bilgi veya mülakatlar için Alison Abrahams ile bağlantıya geçebilirsiniz: [email protected]; +32 2 548 27 73