Uluslararası Af Örgütü'nün eski genel sekreterlerinden, insan hakları savunucusu Martin Ennals onuruna verilen ödüllerde 2020 finalistleri üç önemli kadın oldu. Bu durum, kadınların insan hakları mücadelesindeki öncü konumunu bir kez daha doğruladı.

Finalistler, Yemen’de Hüda El Sarari, ülkedeki gizli cezaevlerini ve çok sayıda işkence vakasını ortaya çıkardı. İşkence ve kötü muamele ile mücadele etti. Meksika’da Norma Ledezma kadın cinayetlerine ve zorla kaybetmelere karşı savaştı. Güney Afrika’da Sizani Ngubane kadınların eğitime ve toprağa erişiminin sağlanması için mücadele etti. Ödül sahibini 19 Şubat’ta bulacak. 

Ödül tarihinde bir ilk: Finalistlerin üçü de kadın

Martin Ennals Ödülü her yıl dünyanın dört bir yanında, insan hakları mücadelesine derin bağlılığıyla öne çıkan ve çoğunlukla kendi hayatını tehlikeye atma pahasına hak mücadelesi veren insan hakları savunucularına takdim ediliyor. Ödül jürisi 2020’de ilk kez, üç finalisti de kadın olarak seçti. 

Martin Ennals Vakfı Direktörü Isabel de Sola ödüle ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Martin Ennals Vakfı olarak bu üç kadının cesaretle sürdürdüğü çalışmaları ödüllendirmekten gurur duyuyoruz. Jürimizin 2020 ödülü için belirlediği adaylar, kendilerini insan haklarına, özellikle de kadın haklarına saygı gösterilmesine adayan kişilerin, dünyanın dört bir yanında giderek daha güçlü bir şekilde mücadele ettiğini gösteriyor.” 

Üç kıtadan 2020 Finalistleri ve mücadeleleri

Yemenli avukat Hüda El Sarari, 2005’ten beri çatışmaların devam ettiği Yemen’de işkence, zorla kaybetme ve hatta yargısız infazlar gibi en ağır insan hakları ihlallerinin işlendiği çok sayıda gizli gözaltı merkezinin varlığını ortaya çıkardı.

Güney Afrika’da kadınlar, ayrımcılığa ve toplumsal cinsiyet temelli yaygın şiddete maruz kalıyor. Kırsal topluluklarda kadınların topraklarına el konuyor ve eğitime ve adalete erişimleri engelleniyor. Sizani Ngubane kurduğu sivil toplum örgütüyle ülkesindeki kırsal bölgelerde yaşayan 50 binin üzerinde kadını bir araya getirdi. Ngubane, 40 yıldan uzun bir süredir kadın haklarının tanınması için başarıyla mücadele ediyor.

Meksika’da siviller, hukukun üstünlüğü ilkesinin işlememesi nedeniyle ağır bir bedel ödüyor. Ülkede yaygın şiddet ve cezasızlığın birincil mağduru kadınlar. Her yıl 3 bin 500’ün üzerinde kadın öldürülüyor. Öldürülen kadınlardan birinin annesi olan Norma Ledezma, Chihuahua eyaletinde tüm gücüyle adalete erişmeye çalışan ailelere destek olmak için çabalıyor.

Jüri Başkanı Hans Thoolen, “2020 Martin Ennals Ödülü’nün finalistleri farklı kıtalarda mücadele ediyor, fakat üçünün de ortak noktası sergiledikleri direnç, kararlılık, muazzam bir dayanıklılık ve çalışmalarının olumlu ve somut değişimler yaratması” dedi.

Ödül Töreni 19 Şubat 2020’de

2020 Martin Ennals Ödülü 19 Şubat 2020’de canlı yayınlanacak ödül töreniyle bu üç finalistten birine verilecek. Uzun yıllardır Martin Ennals Ödülü’nü destekleyen Cenevre Kent Konseyi ödül törenine ev sahipliği yapıyor.

Martin Ennals kimdir? 

27 Temmuz 1927 İngiltere’de doğan Martin Ennals yaşamını bir insan hakları aktivisti olarak sürdürdü. 1968'den 1980'e kadar Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreterliği görevini yaptı. Ennlas'ın yöneticiliği döneminde Uluslararası Af Örgütü, Nobel Barış Ödülü, Erasmus Ödülü ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ödülü'ne layık görüldü. Ennals ayrıca ARTICLE 19 ve International Alert isimli iki insan hakları örgütünün kurulmasında rol oynadı. Ennals, 5 Ekim 1991’de yaşama veda etti.

Martin Ennals Ödülleri

1994 yılından bu yana verilen Martin Ennals Ödül jürisi, 10 saygın insan hakları kurumundan oluşur: Uluslararası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü, Human Rights First, FIDH - Int’l Federation for Human Rights, World Organisation Against Torture, Front Line Defenders, International Commission of Jurists, Brot fuer die Welt, International Service for Human Rights, HURIDOCS. Ödül, bu 10 öncü insan hakları kurumu arasındaki özgün iş birliğiyle, dünya çapındaki insan hakları savunucularına bir koruma sağlamaktadır. 

Kazananlar:

2019 / Sudan - Abdullah Aziz Muhamat 
2017 / Mısır - Muhammet Zaree 
2016 / Çin - Ilham Tohti
2015 / Birleşik Arap Emirlikleri - Ahmed Mansoor 
2014 / Meksika - Alejandra Ancheita 
2013 / Rusya - Joint Mobile Grup 
2012 / Kamboçya - Luon Sovath 
2011 / Uganda - Kasha Jacqueline Nabagesera
2010 / Suriye - Muhannad Al-Hassani 
2009 / İran - Emadeddine Baghi
2008 / Özbekistan - Mutabar Tadjibaeva
2007 / Burundi - Pierre Claver Mbonimpa / Sri Lanka Kopalasingham Sritharan / Rajan Hoole
2006 / İran - Akbar Ganji / Zimbabwe Arnold Tsunga
2005 / Suriye - Aktham Naisse
2004 / Rusya - Lidia Yusupova
2003 / Kolombiya - Alirio Uribe Muñoz 
2002 / Çad - Jacqueline Moudeina
2001 / Peace Brigades International
2000 / Kongo - Immaculée Birhaheka 
1999 / Sırbistan - Nataša Kandić
1998 / Filistin - Eyad al-Sarraj 
1997 / Meksika - Bishop Samuel Ruiz Garcia
1996 / Nijerya - Clement Nwankwo 
1995 / Pakistan - Asma Jahangir
1994 / Çin - Harry Wu